Sabiha Sevinç ALTAŞ, Hülya Gündüz ÇEKMECELİOĞLU

İŞ TATMİNİ, ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞININ İŞ PERFORMANSI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın amacı (1) iş tatmini ve örgütsel bağlılık unsurlarının örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) üzerindeki etkileri (2) ÖVD boyutlarının iş performansı üzerindeki etkileri ve (3) iş tatmini ile örgütsel bağlılık unsurlarının bireysel iş performansı üzerindeki birleşik etkilerini incelemektir. Sakarya-Kocaeli bölgesinde faaliyet gösteren 391 otomotiv sanayi çalışanından elde edilen veriler, değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek üzere kullanılmıştır. Veriler, doğrulayıcı faktör analizinden sonra korelasyon analizi ve regresyon modelleri ile analiz edilmiştir. Korelasyon analizi iş tatmini ve örgütsel bağlılık unsurlarının vatandaşlık davranışları ile ilişkili olduğunu ve örgütsel vatandaşlık davranışının tüm boyutlarının bireysel iş performansı ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Çoklu regresyon analizi ise iş tatmini, ve vatandaşlık davranışının tüm boyutlarının performans üzerinde anlamlı etkilere sahip olduğunu göstermiştir. Sonuçlar ayrıca, vatandaşlık davranışlarının duygusal bağlılığın iş performansı üzerindeki etkisine aracılık ettiğini gösterm ektedir.

Anahtar Kelimeler:

Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık, İş Performansı

PDF

___

[1] Podsakoof, P.M.; Mackenzie, S.B.; Paine, J.B. & Bachrach, D.G. (2000). OCB: A Critical Review of the Theoretical and Emprical Literatüre and Suggestions for Future Research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
[2] Organ, D.W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington. MA: Lexington Books.
[3] Brief,A.P. & Motowidlo, S.J. (1986). Prosocial Organizational Behaviors. Academy of Management Rewiew, 11, 710-725.
[4] Organ, D.W. & Konovsky, M. (1989). Cognitive Versus Affective Determinants of Organizational Citizenship Behavior. Journal of Applied Psychology, 74(1), 157-164.
[5] Tepper, B.; Duffy, M.; Hoobler, J. & Ensley, M. (2004). Moderators of the relationships betvveen covvorkers’ Organizational citienzenship Behavior and Fellow employees’ attitudes. Journal of Applied Psychology, 89(3), 455-465.
[6] Somech, A. & Zahavy D. (2004). Exploring organizational citizenship behavior from an organizational perspective. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 281-298.
[7] Ortiz, L. (1999). A Comprehensive Literaure Review of Organizational Justice and OCB: Is there a Connection to International Business and Cross Cultural Research? (http://www.sbaer.uca.edu/Docs/proceedingsIII/99sril59.ht m(Accessed). [12.03.2001].
[8] Turnipseed, D.L. (2002). Are good soldiers good? Exploring the link between organization citizenship behavior and personal ethics. Journal of Business Research, 55(1), 1-15.
[9] Köse, S.; Kartal, B. & Kayali, N. (2003). ÖVD ve Tutuma İlişkin Faktörlerle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi 1J.B.F. Dergisi, (20), 1-19.
[10] Özdevecioğlu, M. (2003). ÖVD ile Üniversite Öğrencilerinin Bazı Demografik Özellikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, (20), 117- 135.
[11] Kutaniş, R.Ö. & Özdemir, Y., (2005). Kariyer Devreleri Akademisyenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarında Etkili Bir Unsurmudur? Sakarya Üniversitesi İİBF Örneği, 13.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, İstanbul, 157-160.
[12] Taşçı, D. & Koç, U. (2005). ÖVD- Örgütsel Öğrenme İlişkisi: Akademisyenler Üzerine Görgül Bir Araştırma. 13.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, İstanbul, 167-172.
[13] Sevinç, A.S. (2004). İş değerleri, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İş Performans arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
[14] Williams, L.J. & Anderson, S.E. (1991). Job Satisfaction and Organizational Commitment as Predictors of Organizational Citizenship and in-role Behaviors. Journal of Management, 17,601-617.
[15] Organ, D.W. & Lingl, A. (1995). Personality, Satisfaction and OCB. The Journal of Social Psychology, 135(3), 339- 350.
[16] O’reilly, C. & Chatman, J. (1986). Organizational Commitment and Psychological Attachment: The Effects of Compliance, Identification and Intemalization on Prosocial Behavior, Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499
[17] Feather, N.T. & Rauter, K. (2004). Organizational citizenship behaviours in relation to job status, job insecurity, organizational commitment and identification, job satisfaction and work values. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 81-94.
[18] Bateman,T.S. & Organ, D.W. (1983). Job Satisfaction and Good Soldier: The Relationship Between Affect and Employee Citizenship. Academy of Management Journal, 26(4), 587-595
[19] O’reilly, C. (1995). Corporations, Culture and Commitment: Motivation and Social Control in Organizations. Psychological Dimensions of Organizational Behavior. 2nd Ed., (Ed.: Staw, B.M.). New Jersey: Prentice Hail.
[20] Meyer, J.; Stanley, D., Herscovitch & Topolnytsky, L. (2001). Affective, Continuance, And Normative Commitment To The Organization: Meta Analysis Of Entecedents,Correlates, And Consequences. Journal of Vocational Behavior, 61(1), 20-52.
[21] Clugston, M., (2000). Does Cultural Socialization Predict Multiple Bases and Foci of Commitment? Journal of Management, 26(1), 5-30.
[22] Chen, Z.X. (2003). The Relationship Between The Three Components of Commitment and Employee Performance in China. Journal of Vocational Behavior, 62(3), 490-510.
[23] Cohen, A. (2006). The Relationship Between Multiple Commitments and Organizational Citizenship Behavior in Arab and Jewish Culture. Journal of Vocational Behavior, 69(1), 105-118.
[24] Schappe, S.P. (1998). The Influence of Job Satisfaction, Organizational Commitment and Fairness Perceptions on OCB. Journal of Psychology, 132(3), 277-290.
[25] Tansky, J.W. (1993). Justice and OCB: What is the Relationship? Employees Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 195-207.
[26] Ackfeldt, A.L. & Coote, L.V. (2005). A Study of OCB in A Retail Setting. Journal of Business Research, 58(32), 151- 159.
[27] Alotaibi, A.G. (2001). Antecedents of OCB:A Study of Public Personnel in Kuwait. Public Personnel Management, 30(3), 363-375.
[28] Yüksel, İ. (2003). Hemşirelerin İş Güçlüğü Faktörlerinin Belirlenmesi ve İş Doyumu İle Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri. Öneri Dergisi, 5(20), 131-139.
[29] Çakar, N. (2005). Adalet ve Etik Algılarının Kuruma Güven ve Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Vakıf ve Devlet Üniversitelerinin Karşılaştırılması. XIII. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 105-108.
[30] Çöl, G. (2004). Güçlendirme ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü: Yayınlanmamış Doktora Tezi.
[31] Wasti, A. & Önder, Ç. (2003). Kültürlerarası Çalışmalarda Yöntem: Örgütsel Bağlılık Yazınından Dersler. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 125-145.
[32] Schanake, M. (1991). Organizational Citizenship: A Review, Proposed Model and Research Agenda. Human Relations, 44(7), 735-759.
[33] Schneider, B. & Synyder, R. (1975). Some Relationships Between Job Satisfaction And Organizational Climate. Journal Of Applied Psychology, 60(3), 318-328.
[34] Marchiori, D. & Henkin, A. (2004). Organizational commitment of health profession faculty: dimensions, correlates and conditions. Medical Teacher, 26(4), 353- 358.
[35] Puffer, S.M. (1987). Pro-Social Behavior, Noncompliance Behavior and Work Performance Among Commission Sales People. Journal of Applied Psychology, 72(4), 615- 621.
[36] Mckenzie, S.B.; Podsakoff, P.M. & Paine, J.E. (1988). Effects of OCB and Productivity on Evaluations of Performance at Dıfferent Hierarchical Levels in Sales Organizations. Journal of the Academy of Marketing Science, 27, 396-410.
[37] Mackenzie, S.B.; Podsakoff, P.M. & Fetter, R. (1993). The Impact of OCB on Evaluations of Sales Performance. Journal of Marketing, 57(1), 70-80.
[38] Steers, R.M. (1977). Antecedents and outcomes of organizational commitment, Administrative. Science Quarterly, 22(1), 46-56.
[39] Porter, L.; Steers, R.; Mowday, R. & Boulian, P. (1973). Organizational Commitment, Job Satisfaction, and Turnover amnong Psychiatric Technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.
[40] Meyer J.; Becker, T. & Vandenberghe, C. (2004). Employee Commitment and Motivation: A conceptual analysis and Integrative Model. Journal of Applied Pschology, 89(6), 991-1007.
[41] Gül, M. & İnce, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Konya: Çizgi Kitapevi.
[42] Rusbelt; F. & Rogers; M. (1988). Impact Of Exchange Variables On Exit, Voice, Loyalty And Neglect: An Integrative Model Of Responses To Decline Job Satisfaction. Academy of Management Journal, 31(3), 599- 627.
[43] Saari, L. & Judge, T. (2004). Employee Attitudes and Job Satisfaction. Human Resource Management, 43(4), 395- 407.
[44] Mullins, L.J. (1993). Management and Organizatıonal Behavior. Sixth Ed. London: Prentice Hail.
[45] Luthans, F. (1994). Organizational Behavior. New York: McGraw-Hill, Inc.