Osmanlıda Resmi Kandil Merâsimleri ve Mûsikî

Öz Bu çalışmada, II. Abdülhamid döneminde icra edilen resmi kandil merâsimleri ve bu merâsimlerin mûsikî yönü ele alınmaktadır. Bu merâsimlerin geçmişteki icra yöntemlerinin araştırılması ve doğru tahlil edilmesi, gelecekte icra edilecek kandil merâsim içeriklerinin daha sağlıklı belirlenmesi noktasında önem arz etmektedir. Osmanlı arşiv belgelerine ve tarih kaynaklarına dayanılarak hazırlanan bu makalenin giriş bölümünde Osmanlıda kandil merâsimleri hakkında genel bir bilgi verilmektedir. Makalenin ilk bölümünde II. Abdülhamid döneminde resmi olarak icra edilen Mevlid Kandili Merâsimleri, ikinci bölümünde dönemin Regaib Kandili Merâsimleri, üçüncü bölümünde Berat Kandili Merâsimleri, dördüncü bölümünde Kadir Gecesi ve beşinci bölümünde Mirac Kandili Merâsimleri tarih, teşrifât ve mûsikî açısından ele alınmaktadır. Makalenin son bölümünde ise dönemin kandil merâsimlerinin kültür tarihimiz açısından önemi ve günümüzdeki kandil merâsimlerine potansiyel katkıları hakkında genel bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu çalışmada elde edilen bulgular ve sunulan değerlendirmeler, kültürümüzde önemli bir yeri olan kandil merâsim icralarının dününün daha iyi anlaşılmasına ve bugününün daha iyi değerlendirilmesine katkılar sunabilir. Anahtar Kelimeler: Dini Mûsikî, Osmanlı, Kandil, Merâsim, Teşrifât. Abstract This article explores official candle night ceremonies performed during the reign of Abdulhamid II and the musical aspects of these ceremonies. Research on past performance styles of these ceremonies and their right analysis may contribute to the development of the content of future candle night ceremonies in a better way. Written relying on Ottoman archival documents and historical sources, this article presents general information about Ottoman candle night ceremonies in its introduction section. The first part of the article explores Mawlid Candle Ceremonies carried out in the reign of Abdulhamid II; the second part looks at Ragaip Candle Night Ceremonies; the third section, Berat Candle Night (Laylat al-baraa) Ceremonies; the fourth part, Qadr Night and the fifth, Miraj Candle Night Ceremonies. The last part of the article presents a general evaluation on the significance of these ceremonies in our cultural history and potential contributions of candle night ceremonies of the period to today’s candle night ceremonies. The findings and evaluations presented in this study may contribute to having a better understanding of the past of candle night ceremonies that have an important place in our history and making a better evaluation of the present state of these ceremonies. Keywords: Religious Music, Ottoman, Candle Night, Ceremony, Performance.

Anahtar Kelimeler:

Dini Mûsikî, Osmanlı, Kandil, Merâsim, Teşrifât.

Official Candle Night Ceremonies and Music in Ottoman

This article explores official candle night ceremonies performed during the reign of Abdulhamid II and the musical aspects of these ceremonies. Research on past performance styles of these ceremonies and their right analysis may contribute to the development of the content of future candle night ceremonies in a better way. Written relying on Ottoman archival documents and historical sources, this article presents general information about Ottoman candle night ceremonies in its introduction section. The first part of the article explores Mawlid Candle Ceremonies carried out in the reign of Abdulhamid II; the second part looks at Ragaip Candle Night Ceremonies; the third section, Berat Candle Night (Laylat al-baraa) Ceremonies; the fourth part, Qadr Night and the fifth, Miraj Candle Night Ceremonies. The last part of the article presents a general evaluation on the significance of these ceremonies in our cultural history and potential contributions of candle night ceremonies of the period to today’s candle night ceremonies. The findings and evaluations presented in this study may contribute to having a better understanding of the past of candle night ceremonies that have an important place in our history and making a better evaluation of the present state of these ceremonies.

Keywords:

Religious Music, Ottoman, Candle Night, Ceremony, Performance,

PDF

___

Abdülaziz Bey. Osmanlı Âdet, Merâsim ve Tabirleri. Haz. Kazım Arısan & Duygu Arısan Günay. II Cilt. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, I. Basım, 1995. Türkçe Sözlük. Haz. Şükrü Haluk Akalın. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, XI. Basım, 2011.
Ali Rıza Bey, Balıkhane Nâzırı. Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, III. Basım, 2011.
Ateş, Ahmet. Vesiletü’n-Necat Mevlid. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, I. Basım, 1954.
Can, Halil. Dînî Mûsiki Ders Notları. y.y., b.y.
Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, XXXI. Basım, 2015.
Ergin, Nihat. Yıldız Sarayında Müzik Abdülhamid II Dönemi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, I. Basım, 1999.
Ergun, Sadeddin Nüzhet. Türk Mûsikîsi Antolojisi, II Cilt, İstanbul: Rıza Koşkun Matbaası Yayınları, I. Basım, 1942.
Ezgi, Dr. Suphi. Nazari Ameli Türk Mûsikîsi. Haz. Kemal Batanay & Naima Batanay. V Cilt, İstanbul: Bankalar Basımevi, t.y.
Hızır İlyas. Letâif-i Enderun. İstanbul: Darü’t-tıbbaatü’l-Amire Yayınları, I. Basım, (H.1276).
İnal, İbn’ülemin Mahmud Kemâl. Hoş Sada Son Asır Türk Mûsikîşinasları. İstanbul: Maarif Basımevi, I. Basım, 1958.
İstanbul. “Mevlit Alayı”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. 5/431. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, 1993.
Karadeniz, Ekrem. Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, I. Basım, 2013.
Karateke, Hakan T.. Padişahım Çok Yaşa Osmanlının Son Yüzyılında Merâsimler. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, I. Basım, 2017.
Mutçalı, Serdar. Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları, I. Basım, 1995.
Osmanoğlu, Ayşe. Babam Sultan Abdülhamid Han. İstanbul: Timaş Yayınları, XI. Basım, 2017.
Özdamar, Mustafa. İslambol Geleneğinde Sivil Merâsimler ve Doğumdan Ölüme Mûsikî. İstanbul: Bayrak Matbaacılık Yayınları, I. Basım, 1997.
Pakalın, Mehmed Zeki. Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. III Cilt, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, I. Basım, 1993.
Sağman, Ali Rıza. Mevlid Nasıl Okunur ve Mevlidhanlar. İstanbul: Fakülteler Matbaası, I. Basım, 1951.
Said Paşa, Eğinli. II. Abdülhamid’in İlk Mabeyn Feriki Eğinli Said Paşa’nın Hâtırâtı. Haz. Davut Erkan. İstanbul: Bengi Yayınları, I. Basım, 2011.
Said, Ali. Saray Hatıraları Sultan Abdülhamid’in Hayatı. Haz. Ahmet Nezih Galitekin. İstanbul: Nehir Yayınları, I. Basım, 1994.
Sami, Şemseddin. Kamus-ı Türkî. İstanbul: Enderun Kitabevi Yayınları, I. Basım, 1989.
Sema, Sadri. Eski İstanbul Hatıraları. Haz. Ali Şükrü Çoruk. İstanbul: Bayrak Matbaacılık, II. Basım, 2008.
Seydi Bey, Ali. Teşrifât ve Teşkilatımız. Haz. Niyazi Ahmet Banoğlu. b.y: Kervan Kitapçılık Yayınları, I. Basım, t.y.
Şeker, Mehmet. “Mevlid”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). 29/479-480. İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 2003.
Tanman, M. Baha. “Kadir Alayı”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. 4/369. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 1993.
Toker, Hikmet. Abdülaziz Döneminde Sarayda Mûsikî. İstanbul: TBMM Milli Saraylar Yayınevi, I. Basım, 2016.
Ünal, Halit. “Berat Gecesi”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). 5/475. İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 2003.
Yazır, Emalılı Hamdi. Hak Dînî Kur’an Dili. Haz. İsmail Karaçam, Emin Işık, Nusrettin Bolelli, Abdullah Yücel. X Cilt, İstanbul: Umut Matbaası Yayınları, I. Basım, b.y.
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Babıali Evrak Odası (Arşivi) Belgeleri [BEO]. No.1247, Gömlek No. 93518. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Babıali Evrak Odası (Arşivi) Belgeleri [BEO]. No. 736, Gömlek No. 55143. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Babıali Sadâret Dairesi Kalemi Hazine-i Evrak Müdürlüğü-İradeler [İ, DUİT]. No. 824, Gömlek No. 66405. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi [DH, MKT]. No. 1128, Gömlek No. 19. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Maliye Emlak-ı Emîriyye [ML, EEM]. No. 126, Gömlek No. 25. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Maliye Emlak-ı Emîriyye [ML, EEM]. No. 166, Gömlek No. 20. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Maliye Emlak-ı Emîriyye [ML, EEM], No. 419, Gömlek No. 39. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Sadâret Teşrifât Kalemi Belgeleri [A, TŞF, ]. No. 1, Gömlek No. 70. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı [TS, MA, E]. No. 541, Gömlek No. 50. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı [TS, MA, E]. No. 607, Gömlek No. 49. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı, Mabeyn Erkânı ve Saray Görevlileri [Y, PRK, SGE]. No. 3, Gömlek No. 4. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı Nezaret ve Daireler Askeri Maruzâtı [Y, PRK, ASK]. No. 103, Gömlek No. 77. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı Nezaret ve Daireler Mabeyn Erkânı ve Saray Görevlileri [Y, PRK, SGE]. No. 2, Gömlek No. 66. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı Nezaret ve Daireler Zabtiye Nezareti Maruzâtı [Y, PRK, ZB]. No. 11, Gömlek No. 65. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
BOA, Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Yıldız Perakende Evrakı Nezaret ve Daireler Zabtiye Nezareti Maruzâtı [Y, PRK, ZB]. No. 14, Gömlek No. 122. http://katalog.devletarsivleri.gov.tr
İkdam, “Mevlid-i Saâdet Mevrid-i Nebevi”, (13 Rebiülevvel 1313-3 Eylül 1895), 1.
İkdam, “Leyle-i Celile-i Kadir”, 27 Ramazan (H. 1313-M. 1895), 1.
Sabah, “Mevlid-i Saâdet Mevrid-i Hazret-i Risâletpenâhi”, (13 Rebiülevvel 1307-7 Kasım 1889), 1.