Öğretmenlerin Dinî Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı, dinî tutum bağlamında öğretmenlerin; dinî grup, sendikal ve siyasal yaklaşım farklılıklarının geleneksel/muhafazakâr ve liberal dinî tutumlara etkisini ampirik verilere dayandırarak tespit etmek ve elde edilen verileri din sosyolojisi sistematiği açısından değerlendirmektir. Betimsel nitelik taşıyan araştırma, survey (alan taraması) tipi bir araştırma modeli kullanılarak yapılmıştır. Çalışmanın evrenini Haziran 2015’de Amasya ili Merzifon ilçesi sınırları içinde yer alan, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 909 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, “Dinî tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde çapraz tabloların yanı sıra anova,ve kuruskal vallis testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre: Öğretmenlerin kişisel, mahallî ve yetişme tarzı farklılıkları nedeniyle toplumumuzda yaşanan hızlı ve etkili sosyo-kültürel değişim ve dönüşüm sürecinden farklı düzeylerde etkilendikleri, muhafazakâr yönelimler yanında, modern liberal yönelimlerin tesiri altında kaldıkları; araştırmada kullanılan değişkenler açısından sergiledikleri dinî tutumlarda her iki kültürün hâkim unsurlarını kişiliklerinde taşıdıkları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Din Sosyolojisi, Dinî Tutum, Geleneksellik/Muhafazakârlık, Liberallik, Dinî Grup, Sendika, Siyasal Yaklaşım

Various Facets of Teachers’ Religious Attitudes: An Examination

Seeking to perform a systematic assessment of the data collected, this study uses ampirical evidence to determine the effect of traditional/conservative and liberal religious attitudes on the differences between teachers’ religious groups, perceptions toward workers’ unions, and political approaches. Being descriptive in nature, this study adopted a survey-type research model whose universe consisted of 909 teachers employed in primary, middle, and high schools located within the borders of Merzifon, Amasya (Turkey) under the jurisdiction of Turkey’s Ministry of National Education in June 2015. The Religious Attitude Scale was used in the study. In the analysis of the data, ANOVA and Kuruskal Vallis tests were used besides cross-tabulation. The findings revealed that teachers’ personal and regional differences as well as their upbringing impacted the degree to which they were affected by the dramatic and rapid socio-cultural changes and transformations occurring in Turkish society, that they were affected by both conservative and liberal tendencies, and that their personalities exhibitied elements from both dominant cultures when their religious attitudes were examined in light of the variables used in the study.

Keywords:

Sociology of Religion, Religious Attitude, Traditionalism/Conservatism, Religious Group, Usion, Political Approach,

PDF

___

Akdoğan, Ali. Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Geçişte Dini Hayat. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
Akşit, Bahattin - Şentürk, Recep - Küçükkural, Önder - Kurtuluş, Cengiz. Türkiye’de Dindarlık, Sosyal Gerilimler Ekseninde İnanç ve Yaşam Biçimleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
Aktürk, Ş. Hamit. “Dinî gruplar Sosyolojisi Açısından Alevilik”. Yüksek Lians Tezi, Fırat Üniversitesi, 2004.
Arslantürk, Z. Kutsalın Dönüşü Yeni Toplum Arayışları (İstanbul: Ayışığı, 1998)
Bahtiyar Karadeniz, Cemile “Merzifon İlçesinin Nüfus Özellikleri”. Mehmet AkifErsoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9/20. (Eylül 2017): 119-137
Bolay, Süleyman Hayri. Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ, 1996.
Büyüköztürk, Şener. Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2003.
Coşkun, Ali. “Geleneksel Toplum Ve Din”. Din Sosyolojisi. Ed. Niyazi Akyüz-İhsan Çapçıoğlu. 171-180. Ankara: Grafiker, 2012.
Çapçıoğlu, İhsan. “Sosyo-Politik Tutumlar ve Dindarlık İlişkisi”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2008.
Çarkoğlu, Ali - Toprak, Binnaz. Değişen Türkiye’de Din, Toplum ve Siyaset. İstanbul: Tesev Yayınları, 2006.
Diyanet İşleri Başkanlığı. “Türkiye’de Dinî Hayat Araştırması”. Erişim: 22 Mayıs 2018. http://www2.diyanet.gov.tr/ StratejiGelistirme/Afisalanlari/dinî hayat.pdf
Doğan, Şahin. İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Dinî tutumları. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007.
Doğan, Şahin. “Dinî tutumların Oluşmasına Etki Eden Sosyo-Kültürel Faktörler”. Toplum Bilimleri Dergisi. 4/8 (2010): 107-126
Erkal, Mustafa. Muhafazakârlık, Erol Güngör İçin. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1998.
Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri Tarihi. İstanbul: Selçuk Yayınları, 1985.
Frayer, Hans. Din Sosyolojisi. Trc. Turgut Kalpsüz. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2013.
Giddens, Anthony – Pierson, Christopher. Conversations with Anthony Giddens. Stanford-California: Stanford University Press, 1998.
Günay, Ünver. Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat. İstanbul: Erzurum Kitaplığı, 1999.
Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
Günay, Ünver. “Türkiye’de Toplumsal Değişme ve Din”. Türk Yurdu 17/116-117 (1997): 84.
Harvey, David. Postmodernliğin Durumu. Trc. Sungur Savran. İstanbul: Metis Yayınları, 1997.
Holden, Barry. Liberal Demokrasiyi Anlamak Trc. Hüseyin Bal. Ankara: Liberte Yayınları, 2007.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1988.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem. İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim, 1988.
Kahan, Alan S. Aristocratic Liberalism. New York: Oxford University Press, 1992.
Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel, 1999.
Kaya, Mevlüt. Din Eğitiminde İletişim ve Dinî tutum. Samsun: Etüt Yayınları, 1998.
Kehrer, Günter. Din Sosyolojisi. Trc. Semahat Yüksel. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 1992.
Kışlalı, Ahmet T. Siyasal Sistemler. Ankara: İmge Kitabevi, 1991
Köktaş, Mehmet Emin. Türkiye’de Dinî Hayat. İstanbul: İşaret, 1993.
Köktaş, Mehmet Emin. Din ve Siyaset. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
Kukathas, Chandran. “Liberal Takımadaları” Trc. Mustafa Erdoğan. Liberal Düşünce Dergisi 10/38-39 (2005): 18-27.
Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayınları, 2012.
Leyens, Jacques-Philippe - Yzerbyt, Vincent - Schadron, Georges. Stéréotypes et Cognition Sociale, Traduction de. Georges Schadron. Mardaga: Sprimont, 1996
Melikoff, İrene. Alevi-Bektaşiliğin Tarihi Kökenleri Bektaşi-Kızılbaş Bölünmesi ve Neticeleri, Tarihi ve kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Alevıler· Bektaşıler Nusayriler. İstanbul: İsav Yayınları, 1999.
Onat, Hasan. “Türkiye’de İslam Mezhepleri Tarihi’nin Gelişim Sürecinde Prof. Dr. Ethem Ruhi Fığlalı’nın Yeri, Ethem Ruhi Fığlalı’ya Armağan. 236-254. Ankara: Vadi. Yayınları, 2002.
Uğurlu, H.Akın. “Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Merzifon İlçe Raporu”, 2018. Erişim: 22.11.2019. https://www.oka.org.tr/assets/upload/dosyalar/merzif on-ilce-raporu-2018.pdf
Özdemir, Servet - Yalın, Halil İbrahim - Sezgin, Feridun. Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Nobel Yayınları, 2004.
Öz, Satılmış. “Din, Dindarlık İlişkisi Çerçevesinde Öğretmenlerin Dinî Anlayış ve Yaşayışları”. BÜİF Dergisi. 3/3 (2013): 61-77
Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. Samsun: Sönmez Yayınevi, 1993.
Subaşı, Necdet. “Türkiye Dindarlığı: Yeni Tipolojiler”. İslâmiyât Araştırma Dergisi 5/4 (2002): 17-40
Şahin, Ali Ekber. “Meslek ve Öğretmenlik”, Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ed. Veysel Sönmez. 269-320. Ankara: Anı Yayınları, 2003.
Şimşek, Serkan. Din Görevlilerinin Din Anlayışına Psiko-Sosyal Bir Yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi, 2009.
Taş, Kemalettin. Üniversite Gençliğinin Dindarlık Kriterleri. Ankara: Alter Yayınları, 2005.
Turan, Ahmet-Yıldız, Harun. “Tarihten Günümüze Anadolu Aleviliği”. OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi. 26/26-27 (2008): 11-24
Türkdoğan, Orhan. Türk Sosyolojisi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları, 2003.
Ülken, Hilmi Ziya. Felsefeye Giriş. İstanbul: Ak Bank Yayınları, 2009.
Ünsaldı, Levent. Sosyoloji Tarihi. Ankara: Pagem Akademi, 2012.
Wach, Yoachim. Din Sosyolojisi. Trc. Ünver Günay. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, 1995.
Yapıcı, Asım. “Dinî Yaşayışın Farklı Görüntüleri ve Dogmatik Dindarlık”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2/2 (2002): 75-118.
Yılmaz, Selman. İlköğretim Okulları Öğretmenlerinin Din Algılarının Sosyolojik Tahlili. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
Yılmaz, Selman. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Türkiye’deki İnanç Gruplarına Bakışı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 57/1 (2016): 103-144.