Peywendiya Mîr û Mela Di Çarçoveya Patronaja Edebî de

Bu makalede edebi patronaj çerçevesinde Melayê Cizîrî ve Cizîra Botan Emîrî ilişkisi ele alınmaktadır. Bu amaçla edebi patronajın özellikleri ve Melayê Cizîrî’nin patronunun kimliği konuları izah edildikten sonra seçilen şiirlerin içerik analizi yoluyla Melayê Cizîrî ile Cizîra Botan Emirî ilişkisi ortaya konmaktadır. Sonuç olarak bu makalede Melayê Cizîrî’nin bazı şiirlerinde Cizîra Botan Emiri’nin gücünü, iktidarını ve cömertliğini övdüğü, bir saray şairi olarak sanatıyla emirlerin hizmetine girdiği ve bunun karşılığında da bu emirler tarafından ödüllendirildiği gösterilmektedir. Bundan dolayı kendi şiir sanatıyla övünürken aynı zamanda patronunun sarayının gururunu temsil ettiği ve Kürt edebiyatında ilk edebi patronaj örneğini sunduğu vurgulanmaktadır. Anahtar Sözcükler: Patronaj, kaside, Mîr, Mela.   The Relation between Mîr (Head) and Mela on the Frame of Literary Patronage Abstract: In this article, the relation between Melayê Cizîrî and head of Cizîra Botan are considered in the context of literary patronage. For this purpose, after the features of literary patronage and the identity of Melayê Cizîrî's boss were explained, the relation between Melayê Cizîrî and head of Cizîra Botan are revealed through content analysis of chosen poems. As a result, it is shown in this article that Melayê Cizîrî praised head of Cizîra Botan’ power, generosity and his political power in his some poems. Additionally, Melayê Cizîrî as a palace poet entered into the heads of Cizîra Botan services with his art and he was rewarded by the Mîrs/heads. Therefore, it is emphasized that while the Mela was boasting his own potry’s art, at the same time he glorified the pride of the boss’s palace and in this way, the first liteary patronage example in Kurdish literary is offered. Key Words: Patronage, eulogy, Mîr/head, Mela.
Anahtar Kelimeler:

Patronaj, qesîde, Mîr, Mela

___

  • Amêdî, S. B. (1998). Hozanvanêt Kurd (Z. Zinar, Tîpguhêzî). Stockholm: Pencînar.
  • Bedlîsî, Ş. (2007). Şerefname (Z. Avci, Wer.). Stenbol: Avesta.
  • Bruinessen, M. V. (2003). Ağa, Şeyh, Devlet, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Çelebî, E. (?). Seyahatname (R. Dankoff-S. A. Kahraman- Y. Dalı, Amd.). Yapı Kredi Yayınları.
  • Cizîrî, M. (2010). Dîwan (S. Dilovan Amd.). İstanbul: Nûbihar.
  • Ebûş, F. H. (2004). El Medîne Kurdiye, Erbîl: Spîrêz.
  • Ergün, Z. (2014). Bajar-Edebiyat û Cizîra Botan, İstanbul: Nûbihar.
  • Hejar (1361). Dîwanî Rebbanî Şeyx Ehmedî Cizîrî, Tehran: Siruş.
  • Hodgson, M.G.S. (1993). İslam’ın Serüveni, İstanbul: İz Yayıncılık.
  • Lapidus, I. M. (2005). İslam Toplumları Tarihi (Y. Aktay, Wer.). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • İbn Haldun (1991). Mukaddime (S. Uludağ, Amd.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • İnalcık, H. (2010). Şair ve Patron (Çapa Sêyem). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
  • Makdisi, G. (2009). İslam’ın Klasik Çağında ve Hıristiyan Batı’da Beşeri İlimler (H. T. Başoğlu). İstanbul: Klasik Yayınları.
  • Mumford, L. (2007). Tarih Boyunca Kent (G. Koca-T. Tosun, Wer.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Ocak, A. Y. (2011). Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri Selçuklu Dönemi (Çapa Duyem). İstanbul: Kitap Yayınevi.
  • Secadî, E. (1952). Mêjûy Edebî Kurdî, Bexda: Çapxaney Mearîf.
  • Selefî, H. A.-Doskî, T. Î. (2008). Mu’cemu’ş-Şu’erai’l-Kurd, Duhok: Spîrêz.
  • Sevgen, N. (1982). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Türk Beylikleri (Ş. K. Seferoğlu- H. K. Türközü, Amd.). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
  • Tanpınar, A. H. (2010). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (Çapa Heştem). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Tuncer, O. C. (1973). “Mardin-Cizre Kırmızı Medrese” Vakıflar Dergisi, Ankara: Ongun Kardeşler Matbaası, j. X r. 425-434
  • Varlî, E. M. M. (Hoko) X. (1997). Dîroka Dugelên Kurdan, İstanbul: Hoşka Weşan û Lêkolîna Sîpan.
  • Xeznedar, M. (2010). Mêjûy Edebî Kurdî, Hewlêr: Dezgay Çap û Bellawkirawey Aras.
  • Yaşın, A. (2007). Tarih Kültür ve Cizre, Ankara.
  • Zivingî, M. M. (?) “Muqeddîme” Mînel Iqdî’l Cewherî fî Şerhî Dîwanî Şeyxî’l Cezerî, Qamişlî.