Finansal Performansın Gri İlişkisel Analiz Yöntemi İle Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul Ulaştırma Endeksi’ndeki Şirketler Üzerine Bir Araştırma

Finansal performans değerlendirmesi, yoğun rekabet ortamında varlığını devam ettirmek isteyen işletmeler için hassas ve dikkate alınması gereken önemli bir süreçtir. Bu tür bir değerlendirmede, kapsamlı ve etkin bir model geliştirmek için pek çok kriter ve alternatif ile karşı karşıya kalınmaktadır. Bu durum, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) problemi olarak görülmektedir. Bu çalışmada, Borsa İstanbul (BIST) Ulaştırma endeksinde (XULAS) işlem gören 8 firmanın finansal performansı Gri İlişkisel Analiz (GİA) yöntemi kullanılarak ölçülmüştür. 2016-2018 döneminin temel alındığı çalışmada, on üç finansal oran çalışma kapsamına dâhil edilmiş ve ardından firmaların performans sıralama sonuçları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, GİA değerlerinin çok yüksek sapmalar göstermediği ve yüksek kârlılığa sahip işletmelerin üst sıralarda yer aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, ulaştırma sektöründe faaliyet gösteren firmaların2016-2017 yılı performans sıralamalarının genel olarak benzerlik gösterdiği belirlenirken, bu durumun 2018 yılında farklılık gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Finansal Performans Analizi, Çok Kriterli Karar Verme, Gri İlişkisel Analiz Yöntemi

PDF

___

AKBULUT, Ramazan - RENÇBER, Ömer Faruk (2015), “BIST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (65), ss.117-136.
AKGÜÇ, Öztin (2008), Mali Tablolar Analizi, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 13. Baskı, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
AKGÜN, Melek - SOY TEMÜR, Ayşe (2016), “BIST Ulaştırma Endeksine Kayıtlı Şirketlerin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, (30), ss.173-186.
ATMACA, Metin (2012), “İMKB’de İşlem Gören Spor Şirketlerinin TOPSIS Yönetimi ile Finansal Performans Değerlendirmesi”, İktisat İşletme ve Finans, 27(320), ss.91-108.
AYDIN, Nurhan (2014), “Finansal Analiz”, Finansal Yönetim ( Editörler: Güven Sevil ve Mehmet Başar, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, ss.84-113.
BALEŽENTİS, Alvydas - BALEŽENTİS, Tomas - MİSİUNAS, Algimantas (2012), “An Integrated Assessment of Lithuanian Economic Sectors Based on Financial Ratiosand Fuzzy MCDM Methods”, Technological and Economic Development of Economy, 18(1), pp.34-53.
BO, Jın - HAİDONG, Lı (2008), “Research On Financial Early Warningfor Listed Companies Basedon TOPSIS Method”, Inthe 5th International Annual Conference on WTO and Financial Engineering, January, pp. 589-595.
ÇABUK, Adem – LAZOL, İbrahim (2016), Mali Tablolar Analizi, 15. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa.
DENG, JuLong (1982), “Control ProblemsofGreySystems”, Systemsand Control Letters, 1(5), pp.288-294.
DUMANOĞLU, Sezai - ERGÜL, Nuray (2010), “İMKB’de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (48), ss.101-111.
ERDOĞAN, H. Tuba (2016), “Ulaşım Hizmetlerinin Ekonomik Kalkınma Üzerine Etkisi”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), ss.187-215.
ERTUĞRUL, İrfan - KARAKAŞOĞLU, Nilsen (2009). Performance Evaluation of Turkish Cement FirmsWith Fuzzy Analytic Hierarchy Processand TOPSIS Methods”, Expert Systems with Applications, 36(1), pp.702-715.
ESBOUEİ, SaberKhalili - GHADİKOLAEİ, AbdolhamidSafaei - ANTUCHEVİCİENE, Jurgita (2014), “Using FANP andFuzzyVIKORforRankingManufacturingCompaniesBasedonTheirFinancialPerformance”, EconomicComputation&EconomicCyberneticsStudies&Research, 48(3), pp.141-162.
FARROKH, Mojtaba - HEYDARİ, Hossein - JANANİ, Hamid (2016), “Two Comparative MCDM Approaches For EvaluatingThe Financial Performance of IranianBasic Metals Companies”. Iranian Journal of Management Studies, 9(2), pp.359-382.
FENG, ChengMin - WANG, RongTsu (2000), “PerformanceEvaluationforAirlinesIncluding the Consideration of Financial Ratios”, Journal Of Air Transport Management, 6(3), pp.133-142.
GERÇEK, Haluk (2001), “Otoyolların Mali ve Ekonomik Değerlendirilmesi”. 5. Ulaştırma Kongresi, TMMOB, İstanbul, ss.89-100.
GÜMÜŞ, Umut Tolga – ÇIBIK, Erkan (2019), “BIST’de İşlem Gören Ulaştırma Sektöründeki Firmaların Finansal Performans Analizleri: MOORA ve VIKOR Uygulama”, Turan-Sam, 11(41), ss.275-284.
JAHAN, Ali - MUSTAPHA, Faizal - SAPUAN, S. M - ISMAİL, Md Yusof- BAHRAMİNASAB, Marjan (2012), “A Framework for Weighting of Criteriain Ranking Stage of Material Selection Process”, The International Journalof Advanced Manufacturing Technology, 58(1), pp.411-420.
KARĞIN, Mahmut (2010), Muhasebe Verileri Olarak Finansal Oranlar ve İstatistiksel Özellikleri, Gazi Kitabevi, Ankara.
KENDİRLİ, Selçuk - KAYA, Aslıhan (2016), “BIST-Ulaştırma Endeksinde Yer Alan Firmaların Mali Performanslarının Ölçülmesi ve TOPSIS Yönteminin Uygulanması”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), ss.34-63.
KUO, Yiyo - YANG, Taho - HUANG, GuanWei (2008), “TheUseofGreyRelationalAnalysisinSolvingMultipleAttributeDecisionMakingProblems”, Computers&IndustrialEngineering, 55(1), pp.80–93.
MEYDAN, Cebrail - YILDIRIM, Bahadır Fatih - SENGER, Ötüken (2016), “BIST’te İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (69), ss.147-165.
MOGHİMİ, Rohollah - ANVARİ, Alireza (2014), “An İntegratedFuzzyMCDMApproachandAnalysistoEvaluatetheFinancialPerformanceof IranianCementCompanies”, The International Journalof Advanced ManufacturingTechnology, 71(1-4), pp.685-698.
ÖMÜRBEK, Vesile - KINAY, Bülent (2013), “Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), ss.343-363.
ÖZDAĞOĞLU, Aşkın - GÜMÜŞ, Yusuf - ÖZDAĞOĞLU, Güzin - GÜMÜŞ, Gülüzar Kurt (2017), “Evaluating Financial PerformancewithGreyRelationalAnalysis: An Application of ManufacturingCompaniesListedon Borsa İstanbul”, Journal Of Accounting & Finance, (73), pp.289-312.
REZAİE, Kamran - RAMİYANİ, Sara Saeidi - NAZARİ-SHİRKOUHİ, Salman - BADİZADEH, Ali (2014), “EvaluatingPerformanceofIranianCementFirmsUsing an IntegratedFuzzyAHP–VIKORMethod”, Applied Mathematical Modelling, 38(21-22), pp.5033-5046.
SHAVERDİ, Meysam - HESHMATİ, MohammadRasoul - RAMEZANİ, Iman (2014), “Application of Fuzzy AHP Approach for Financial Performance Evaluation of Iranian Petrochemical Sector”, Procedia Computer Science, (31), pp.995-1004.
TAYYAR, Nezih - AKCANLİ, Fatma- GENÇ, Erhan - EREM, Işıl (2014), “BIST'e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (61), ss.19-40
UYGURTÜRK, Hasan - KORKMAZ, Turhan (2012), “Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), ss.95-115
WANG, TienChin - CHANG, JuiFang - ANH, TruongNgoc - CHANG, WanTseng(2010), “Applying TOPSIS Method to Evaluate the Business Operation Performance of Vietnam Listing Securities Companies”, 2010 International Conference On Computational Aspects of Social Networks, IEEE, pp. 273-277.
WANG, YuJie (2008), “Applying FMCDMto Evaluate Financial Performance of Domestic Airlinesin Taiwan”, Expert Systems with Applications, 34(3), pp.1837-1845.
WU, HsinHung (2002), “A Comparative Study of Using Grey Relational Analysis in Multiple Attribute Decision Making Problems” Quality Engineering, 15(2), pp.209-217.
YALCİN, Nese - BAYRAKDAROGLU, Ali - KAHRAMAN, Cengiz (2012), “Application of FuzzyMulti-Criteria Decision Making Methods for Financial Performance Evaluation of Turkish Manufacturing Industries”, Expert Systems with Applications, 39(1), pp.350-364.
YILDIRIM, Bahadır Fatih – ÖNDER, Emrah (2018),Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, 3. Baskı, Dora Yayıncılık, Bursa.
ZHAİ, LianYin - KHOO, LiPheng - ZHONG, ZhaoWei (2009), “Design Concept Evaluation in Product Development Using Rough Setsand Grey Relational Analysis”, Expert Systems with Applications, (36), pp.7072–7079.