Tez çalışmalarında sağlıklı yaşam biçimi davranış puanlarının demografik bilgilerle sistematik derlenmesi ve meta-analizi

Amaç: Bu çalışma, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranış ölçeğini kullanmış, cinsiyet, medeni durum, çalışma durumu ve çocuk sahibi olma gibi demografik özelliklerin etkisini raporlamış tezleri meta-analiz yöntemi ile incelemeyi amaçlamıştır. Yöntem: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanında yapılan tarama sonucunda “sağlıklı yaşam biçimi” anahtar kelimesi ile toplam 112 çalışmaya ulaşılmış ve seçim kriterlerine uyan 46 çalışma araştırma kapsamına alınmıştır. Meta-analizde rastgele etki modeli ve yayın yanlılığının testi için de Egger testinden yararlanılmıştır. Bulgular: Birleştirilmiş meta-analiz sonucuna göre her bir demografik düzeyde SYBD toplam skoru için etki büyüklükleri (-0.138/0.141) önemsiz düzeyde elde edilmiş olup, incelenen forest grafik sonuçlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Egger testi sonucuna göre yayın yanlılığı tespit edilmemiştir (p>0.05). Sonuç: Çalışmada cinsiyet, medeni durum, çalışma durumu ve çocuk durumu faktörlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışı üzerinde önemsiz düzeyde etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Moderatör etkilerine göre ayrıştırılmış farklar incelendiğinde ise örnek türü ve örnek yeri açısından anlamlı farklılıklar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, Sosyo-demografik farklılıklar, Meta Analiz

PDF

___

1. Ford ES, Zhao G, Tsai J, Li C. Low-risk lifestyle behaviors and all-cause mortality: findings from the National Health and Nutrition Examination Survey III Mortality Study. Am J Public Health 2011;101(10):1922-1929.
2. Tamakoshi A, Tamakoshi K, Lin Y, Yagyu K, Kikachi S. Healthy Lifestyle and Preventable Death: Findings from the Japan Collaborative Cohort (JACC) Study. Prev Med. 2009; 48:486-492.
3. Elwood P, Galante J, Pickering J, Palmer S, Bayer A, Ben-Shlomo Y, & Gallacher J. Healthy lifestyles reduce the incidence of chronic diseases and dementia: evidence from the Caerphilly cohort study. PloS one 2013; 8(12) e81877.
4. Takachi R, Inoue M, Ishihara J, Kurahashi N, Iwasaki M, Sasazuki S, Iso H, Tsubono Y, Tsugane S Fruit and vegetable intake and risk of total cancer and cardiovascular disease: Japan Public Health Center-Based Prospective Study. Am J Epidemiol 2008; 167: 59-70.
5. Iso H, Kobayashi M, Ishihara J, Sasaki S, Okada K, Kita Y, Tsugane S Intake of fish and n3 fatty acids and risk of coronary heart disease among Japanese. Circulation 2006; 113(2): 195-202.
6. Manson JE, Hu FB, Rich-Edwards JW, Colditz GA, Stampfer MJ, Willet WC, Speizer FE, Hennekens CH. A prospective study of walking as compared with vigorous exercise in the prevention of coronary heart disease in woman. N Engl J Med 1999; 341: 650-658.
7. Shaper AG, Wannamethee SG, Walker M. Body weight: implications for the prevention of coronary hearth disease, stroke, and diabetes mellitus in a cohort study of middle aged men. BMJ 1997; 314: 1311-1317.
8. Jee SH, Suh I, Kim IS, and Appel LI. Smoking and atherosclerotic cardiovascular disease in men with low lewels of serum cholesterol: the Korea Medical Insurance Corporation Study. JAMA 1999; 282: 2149-2155.
9. Qureshi AL, Giles WH, Croft JB, Bliwise DL. Habitual sleep patterns and risk for stroke and coronary heart disease: a 10-year follw-up from NHANES I. Neurology 1997; 48: 904-911.
10. Danaei G, Ding EL, Mozaffarian D, Taylor B, Rehm J, et al. (2009) The preventable causes of death in the United States: comparative risk assessment of dietary, lifestyle, and metabolic risk factors. PLoS Med 6: e1000058. 10.1371/ journal.pmed.1000058 [doi]
11. Krueger PM, Chang VW. Being poor and coping with stress: health behaviors and the risk of death. Am J Public Health 2008; 98(5): 889-896.
12. Ryff CD. Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. J Pers Soc Psychol 1989; 57: 1069-1081.
13. Gülcivan G. Meme kanserli hastaların yaşam kalitesi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Birol Topçu, Tekirdağ, 2017.
14. Kesim İ.S. Halk sağlığı esenlik ölçeği: Türkçe versiyonu geçerlilik ve güvenilirlik çalışması sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Doktora Tezi), Fatih Kara, Konya, 2016. 15. Demir S. Gaziosmanpaşa Üniversite Hastanesinde çalışan hemşirelerin çalışan güvenliği konusundaki farkındalıkları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları. (Yüksek Lisans Tezi), Rıza Çıtıl, Tokat, 2016.
16. Alemdar S. Özel bir zayıflama merkezine devam eden yetişkin kadınlarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının ağırlık kaybına yansımasının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Emine Aksoydan, Ankara, 2016.
17. On B. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin sağlığın geliştirilmesi ile ilgili görüşleri ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları. (Yüksek Lisans Tezi), Oya Nuran Emiroğlu, Ankara, 2016.
18. Tekin M. Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının kamu hastanelerinde çalışan hekimler açısından incelenmesi: Denizli il merkezi örneği. (Yüksek Lisans Tezi), Mehmet Sarıtaş, İstanbul, 2015.
19. Kasapoğlu ES. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Ferruh Niyazi Ayoğlu, Latife Utaş Akhan, Zonguldak, 2015.
20. Ateş D. Obezite cerrahisi öncesi ve sonrası yaşam kalitesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Hatice Yorulmaz, İstanbul, 2015.
21. Gürsel N. Öğretim elemanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Selhan Özbey, Pınar Güzel, Manisa, 2015.
22. Tedik SE. Hemşirelik öğrencilerinde fazla kilo durumu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Nazlı Hacıalioğlu, Erzurum, 2015.
23. Yeşil Bayülgen M. Koroner anjiyoplasti uygulanan hastaların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. (Yüksek Lisans Tezi), Meral Altıok, Mersin, 2015.
24. Çetin FM. Ankara Halk Sağlığı Müdürlüğü ve Merkez ilçelerin toplum sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık personelinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi), Seçil Özkan, Ankara, 2015.
25. Hacıoğlu N. Hipertansiyonlu hastaların risk faktörleri, algıladıkları yaşam kalitesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Leman Şenturan, İstanbul, 2014.
26. Karakuş Açıkgöz G. Esansiyel hipertansiyonu olan bireylerin hastalık algıları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilaç uyumları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi), Meral Altıok, Mersin, 2014.
27. Khaghanyrad E. İki farklı ülkede cerrahi kliniklerinde çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. (Yüksek Lisans Tezi), Zeynep Karaman Özlü, Erzurum, 2014.
28. Bostan N. Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. (Yüksek Lisans Tezi), Ayşe Beşer, İzmir, 2013.
29. Şimşekoğlu N. Düzce Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde görevli hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık kaygısı düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi), Atilla Senih Mayda, Düzce, 2013. 30. Bayrak Özarslan B. Diyabetik koroner arter hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Nuran Akdemir, Ankara, 2013.
31. Murathan F. Üniversite öğrencilerinde obezite sıklığı, fiziksel aktivite düzeyi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. (Doktora Tezi), Yüksel Savucu, Elazığ, 2013.
32. Çayır M. Miyokard enfarktüsü geçiren bireylerde yaşam doyumu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Rahşan Çevik Akyıl, Erzurum, 2013.
33. Erciyes Y. Hüpertansiyonlu hastalarda hemşire tarafından verilen eğitimin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Sezgi Çınar, İstanbul, 2013.
34. Sezer A. Sağlık okur yazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Hasibe Kadıoğlu, İstanbul, 2012.
35. Kılınç P. Hipertansif hastaların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının ile işlevselliği, çok boyutlu algılanan sosyal destek ve öz yeterlilik ile ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Nilüfer Kafescioğlu Aydın, İstanbul, 2012.
36. Asiabi SR. Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinde fiziksel aktivite alışkanlıkları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının akademik başarı ile ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Mitat Koz, Ankara, 2012.
37. Özçelik H. Isparta il merkezinde görev yapan toplum öncüsü bazı meslek üyelerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Yonca Sönmez, Isparta, 2012.
38. Türkol E. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde ihtisas yapan asistanların, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ruhsal sağlık durumu. (Tıpta Uzmanlık Tezi), Malatya, 2012.
39. Onar E. Bir hava yolu şirketinde çalışan kabin personelinin miyokart enfarktüsü farkındalığının ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Serap Ünsar, Edirne, 2012.
40. Kılıç E. Ameliyathane hemşirelerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Güler Aksoy, İstanbul, 2012.
41. Bilal S. Doğurganlık ve menopoz dönemindeki kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile jinekolojik kanserlerden korunmaya yönelik davranışları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi), Hatice Yıldız, İstanbul, 2012.
42. Çalmaz A. Tunceli kent merkezinde yaşayan 15-49 yaş grubu kadınların sağlık, sosyal ve demografik özelliklerine göre sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Elazığ, 2011.
43. Kiriş Y. Bir hastanede çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve öz-etkililik-yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara, 2011.
44. Sevindik F. Fırat üniversitesi öğrencilerinde problemli internet kullanımı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. (Doktora Tezi), Gülsen Güneş, Malatya, 2011. 45. Sabancıoğullarından Y. Çukurova Üniversitesi sağlık bilimleri dışı fakülte öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Ersin Akpınar, Adana, 2010.
46. Aksoy T. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. (Yüksek Lisans Tezi), Hülya Uçar, Ankara, 2010.
47. Bozhüyük A. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi), Sevgi Özcan, Adana, 2010.
48. Küçükberber N. Kalp hastalarında yaşam kalitesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları. (Yüksek Lisans Tezi), Kürşat Özdilli, İstanbul, 2010.
49. Cihangiroğlu Z. Elazığ Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. (Yüksek Lisans Tezi), Erhan Deveci, Elazığ, 2010.
50. Yavuz Karalar Ü. Kanser tanısı alan erişkin hastalarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının ve değişkenlerin tanımlanması. (Yüksek Lisans Tezi), Gülbeyaz Can, İstanbul, 2010.
51. Kocaakman M. İstanbul ilindeki hemşirelik yüksekokulu birinci ve dördüncü sınıf öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. (Yüksek Lisans Tezi), Güler Aksoy, İstanbul, 2009.
52. Gök Uğur H. Kanser Tarama Merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), İlknur Aydın Avcı, Samsun, 2009.
53. Akgül, N. Sivas il merkezi birinci basamak sağlık kurumlarında çalışan sağlık personelinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve öz-etkililik-yeterlilik düzeyinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Güngör Güler, Sivas, 2008.
54. Tosun B. Gata Destek Kıtaları Komutanlığında vatani görevini yapmakta olan er/erbaşların sağlıklı yaşam biçimi davranışları. (Yüksek Lisans Tezi), Gülten Karadeniz, Manisa, 2008.
55. Karakoç A. Sınıf öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve bu davranışları etkileyen bazı faktörlerin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Güngör Güler, Sivas, 2006.
56. Koçoğlu D. Konya kent merkezinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesinde sağlıkta sosyoekonomik eşitsizlikler. (Yüksek Lisans Tezi), Belgin Akın, Konya, 2006.
57. Yıldırım N. Üniversite öğrencilerinin bazı sosyo-demografik özelliklerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Mine Bekar, Sivas, 2005.
58. Özel N, Temel G ve Esen K. BI RADS Kriterleri ve Shear Wave Elastografifi Yönteminin Değerlendiriciler Arası Uyum İstatistiklerinin Meta Analiz Çalışması. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 2017; 37(3): 114-123.
59. Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences, Revised Ed., New York: Academic Press, 1977.
60. Yalçınkaya M, Özer FG, Karamanoğlu AY. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6(6): 409-420.
61. İlhan N, Batmaz M, Akhan LU. Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2010; 3(3): 34-44.