Zeynep BAYKAN, Melis NAÇAR, Vesile ŞENOL, Fevziye ÇETİNKAYA

Erciyes üniversitesi akademik personelinde engellilik farkındalığı

Amaç: Bu çalışmada akademisyenlerin engelliliğe yönelik algı ve tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma 2015-2016 yılında yürütülen tanımlayıcı nitelikte bir araştırmadır. Minimum örnek büyüklüğü 420 olarak hesaplanmıştır. Oluşturulan anketler fakülte ve meslek yüksekokul yönetimlerine gönderilmiş; anketi gönüllü olan akademik personel kendisi doldurmuştur. Engellilere yönelik tutumları belirlemek için “Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde Student t testi, One Way Anova testi ve ki kare analizi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışma sonunda 658 akademik personele ulaşılmıştır. Akademisyenlerin %24.5’inin yaşamında engelli bir birey/bireyler mevcuttur. Birçoğunun daha çok gözle görülebilir engellere yönelik durumları engelli tanımı içine koydukları görülmüştür. Araştırmaya katılanların %2.3’ü engelli olmanın insana verilen bir ceza, %7.8’i bir lütuf-armağan ve %62.9’u bir sınav-imtihan olduğunu düşünmektedir. Devletin engellilere sağladığı haklar, yasal düzenlemeler ve uygulamalarla ilgili en az bilgi sahibi oldukları uygulamalar burs, yurt önceliği, özel eğitime verilen maddi destek ve üniversitelerde kurulan engellilerle ilgili birimin varlığıdır. Akademik personelin %39.5’i Erciyes Üniversitesi’nin engellilere sağladığı hizmet ve yardımları yeterli bulmamaktadır. %61.1’i üniversite eğitimleri süresince engelli öğrencilerin karşılaşabilecekleri sorunları azaltmanın öğretim elemanlarının görevi olmadığını düşünmektedir. Ölçek toplam skor ortalaması 126.9±13.4 (min:82 max:150) olarak saptanmıştır. Alt ölçek ortalama puanları; merhamet alt boyutu için 56.2±6.1 (29-65), sosyal değer alt boyutu için 53.2±6.9 (33-65) ve kaynak dağıtımı alt boyutu için 17.4±2.3 (8-20) olarak hesaplanmıştır. Sonuç: Akademik personelin engelliğe yönelik tutumları olumlu ancak bazı konulardaki bilgileri yetersizdir.

Anahtar Kelimeler:

akademik personel, engellilik, tutum, farkındalık

PDF

___

1. Dünya Sağlık Örgütü. Dünya Engellik Raporu 2011 Erişim yeri: http://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report/en/, Erişim tarihi: 07.07.2017.
2. Türkiye İstatistik Kurumu. Dünya Nüfus Günü 2015. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni. Sayı: 18617. 6 Temmuz 2015. Erişim yeri: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18617, Erişim tarihi: 07.07.2017.
3. Ürker Ş. Türk Mevzuatında Özürlülük Terminolojisi. Öz-Veri Dergisi 2010; 7(1): 1583-1592.
4. T.C. Resmi Gazete. Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Kanun no:6518, 19 Şubat 2014. Resmi Gazete Sayısı: 28918., Erişim yeri: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/02/20140219-1.htm, Erişim Tarihi: 07.07.2017.
5. Çınarlı S. Türkiye ve Bazı Avrupa Birliği Ülkelerinde Engellilik Kavramı ve Engelli İstihdamı ile İlgili Düzenlemelerin İncelenmesi. Özveri Dergisi 2010; 7(1):1561-1582.
6. Ertürk KL, Şimşek AA, Songür DG, Şengül G. Türkiye’de Engelli Farkındalığı ve Engelli Bireylerin Adalete Web Erişilebilirlikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Bilgi Dünyası 2004; 15(2): 375-395.
7. Şahin H. Engellilik Kimin Sorunu? Bireyin mi, Toplumun mu? Özveri Dergisi 2004;1(1): 48-64.
8. Kaner S, Öğütülmüş S, Büyüköztürk Ş, Dökmen Z. Toplum Özürlülüğü Nasıl Algılıyor Temel Araştırması. T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. Ankara. 1997.
9. Şahin H, Akyol AD. Evaluation of Nursing and Medical Students’ Attitudes Towards People With Disabilities. Journal of Clinical Nursing 2010;19: 2271–2279.
10. Dökmen ZY. Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği Ve Güvenirliği. XI Ulusal Psikoloji Kongresi, 20-22 Eylül 2000, Ege Üniversitesi, İzmir.
11. Murray C, Wren CT, Keys C. University Faculty Perceptions of Students With Learning Disabilities: Correlates and Group Differences. Learning Disability Quarterly 2008;31: 95-113.
12. Yazbeck M, McVilly K, Parmenter TR. Attitudes Towards Persons With Intellectual Disabilities. Journal of Disability Policy Studies 2004;15 (2): 97-111.
13. Costea-Barlutiu C, Rusu AS. A Preliminary İnvestigation Of Romanian University Teachers’ Attitudes Towards Disabilities – A Premise For İnclusive İnteraction With Students With Disabilities. Procedia-Social and Behavioral Sciences 2015;209: 572–579.
14. Kargın T, Baydık B. Kaynaştırma Ortamındaki İşiten Öğrencilerin İşitme Engelli Akranlarına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Özel Eğitim Dergisi 2002; 3(2): 27-39. 15. Nowicki EA, Sandieson R. A Meta-Analysis of School-Age Children’s Attitudes Towards Persons With Physical And İntellectual Disabilities. International Journal of Disability, Development and Education 2002;49 (3):243-265.
16. Kaner S. Özel Eğitime Giriş Dersinin, Öğretmen Adaylarının Zihinsel Engellilere Yönelik Tutumlarına Etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi 2000; 1(1): 32-43.
17. Tervo RC, Palmer G, Redinius P. Health Professional Student Attitudes Towards Persons With Disability. Clinical Rehabilitation 2004;18: 908-915.
18. Parasuram K. Variables That Effect Teachers’ Attitudes Toward Disability and Inclusive Education in Mumbai, India. Disability and Society 2006;21(3): 232-242.
19. Avramidis E, Bayliss P, Burden R. A Survey into Mainstream Teachers’ Attitudes Towards The Inclusion of Children With Special Educational Needs in The Ordinary School in One Local Education Authority. Educational Psychology 2000;20(2): 191-211.
20. Findler L, Vilchinsky N, Werner S. The Multidimensional Attitudes Scale Toward Persons With Disabilities (MAS): Construction and Validation. Rehabilitation Counselling Bulletin 2007;50(3): 166-176.
21. Hergenrather K, Rhodes S. Exploring Undergraduate Student Attitudes Toward Persons With Disabilities: Application of The Disability Social Relationship Scale. Rehabilitation Counselling Bulletin 2007; 50 (2): 66-75.
22. Meegan S, Macphail A. Irish Physical Educator’s Attitude Toward Teaching Students With Special Educational Needs. European Physical Education Review 2006; 12(1): 75-97.
23. Pruett SR, Lee EJ, Chan F, Wang MH, Lane F J. Dimensionality of the Contact with Disabled Persons Scale. Results from Exploratory and Confirmatory Factor Analyses. Rehabilitation Counselling Bulletin 2008;51(4): 210-220.
24. Şahin H, Bekir H. Üniversite Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 2016; 3: 767-779.
25. Iecovich, E, Lev-Ran O. Attitudes of Functionally Independent Residents Toward Residents Who Were Disabled in Old Age Homes: The Role of Separation Versus Integration. Journal of Applied Gerontology 2006;25(3): 252-268.
26. Chiu MYL, Chan KKL. Community Attitudes Towards Discriminatory Practice Against Persons With Severe Mental İllness in Hong Kong. International Journal of Social Psychiatry 2007; 53(2): 159-174.
27. Robinson, C, Martin J., Thompson K. Attitudes towards and perceptions of disabled persons – Findings from a module included in the 2005 British Social Attitudes Survey. Disability Rights Commission. 2007. http://pf7d7vi404s1dxh27mla5569.wpengine.netdna-cdn.com/files/library/robinson-NatCenDisabilityModuleAug2007.pdf
28. Tervo RC, Palmer G, Redinius P. Health Professional Student Attitudes Towards Persons With Disability. Clinical Rehabilitation 2004;18: 908-915.
29. Alghazo EM, Dodeen H, Algaryouti IA. Attitudes of Pre-Service Teachers Towards Persons With Disabilities: Predictions for The Success of inclusion. College Student Journal 2003; 37(4):515-523.
30. Horner-Jonhson, W, Keys C., Henry D., Yamaki K., Oi F., Watanabe K., Schimada H., Fugjimura I. Attitudes of Japanese students toward persons with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research 2002; 46 (5): 365-378.
31. Stachura K, Garven F. A National Survey of Occupational Therapy Students’ and Physiotherapy Students’ Attitudes to Disabled Persons. Clinical Rehabilitation 2007;21: 442-449.
32. Chen RK, Brodwin MG, Cardoso E, Chan F. Attitudes Toward People With Disabilities in The Social Context of Dating And Marriage: A Comparison of American, Taiwanese and Singaporean College Students. Journal of Rehabilitation 2002;68: 5–11.
33. Subaşıoğlu F. Üniversitelerin Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri’nin “Engellilik Farkındalığı” Üzerine Bir Araştırma. Bilgi Dünyası 2008; 9(2):399-430.
34. T.C. Resmi Gazete. Yükseköğretim Kurumları Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği. Sayı: 26204, 20 Haziran 2006. Erişim yeri: http://www.yok.gov.tr/web/guest/icerik/-/journal_content/56_INSTANCE_rEHF8BIsfYRx/10279/18014, Erişim Tarihi: 19.07.2017.