ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE MERKEZİLEŞME ARAYIŞLARI: MÜLKİ İDAREDE YENİDEN YAPILANMA

Türkiye’de Cumhuriyet yönetiminin kurulması ile birlikte devlet merkeziyetçilik yönünde örgütlenirken, bu yapıyı sağlayabilmek için merkezi yönetimin taşra örgütüne özel bir görev yüklemiştir. Nitekim, Birinci Dünya Savaşı sonrasında var olma mücadelesi veren Türkiye Cumhuriyeti yaşadığı sorunların nedenini mülki idare sisteminde görmüş ve bu sistemi değiştirerek bu sorunlara çözüm bulmaya çalışmıştır. Ulus-devletin kuruluş aşamasında toplumun inşasının gerçekleştirilmesi için merkezi bir mülki idare sistemi araç olarak görülmüştür. Bu nedenle önceki dönemin yerele yetki veren bir takım uygulamalarından bu dönemde geri adımlar atılmıştır. Bu çalışmada Cumhuriyet’in kuruluş sürecinde Türkiye’nin mülki idare sistemine yön veren merkeziyetçi düzenlemeler incelenerek, günümüz idari yapısına nasıl ulaşıldığı konusuna ışık tutmak amaçlanmıştır. Bu anlamda mülki idare sistemine yön veren temel düzenlemelerin gerçekleştiği 1923-1928 yılları arası dönem incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mülki idare sistemi, merkeziyetçilik, adem-i merkeziyetçilik, kamu yönetimi, Türkiye

With the establishment of the new Turkish Republic, as the state was organized towards a high degree of centralization, the central government assigned a special task to the provincial organization in providing and strengthening a centralized structure. In fact, the new Turkish republic, which was struggling to survive, saw the Provincial Administration System as the main cause of the administrative problems it faced; and therefore, the state tried to change this system to find appropriate solutions to these problems. In the early years of the establishment of the nation-state, a centralized civil administrative system was seen as a means of homogenization of the society. Thus, in this period, the state abandoned the previous policies that granted some authority to local administration. In this study, which examines the new regulations during the period of the establishment of the new republic from 1923 to 1928- a period that determined the provincial administration system in Turkey today – we will investigate how the state created the current administrative structure

Keywords:

Provincial administration system, centralization, decentralization, public administration, Turkey,

PDF

___

Dik, Esra (2012), “1928: Harf Devrimi ve Laikliğin İlanı”, Nuray Ertürk Keskin (Ed.), Açıklamalı Yönetim Zaman Dizini 1919-1928, Cilt 2, (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 604): 2181- 2277.

Gözler, Kemal (2000), Türk Anayasa Hukuku, (Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları).

Güler, Birgül Ayman (1998), Yerel Yönetimler, Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım, 2.Baskı, (Ankara: TODAİE Yayınları).

Keskin, Nuray Ertürk (2009), Türkiye’de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi, (Ankara: Tan Kitabevi).

Koçak, Cemil (2003), Umumi Müfettişlikler, (İstanbul: İletişim Yayınları).

Nalbant, Atilla (2012), Üniter Devlet: Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye, 2.Baskı, (İstanbul: 12 Levha Yayınları).

Önen, Nizam, Cenk Reyhan (2011), Mülkten Ülkeye Türkiye’de Taşra İdaresinin Dönüşümü (1839- 1929), (İstanbul: İletişim Yayınları).

Poggi, Giafronco (2007), Modern Devletin Gelişimi, Çev. Şule Kut, Binnaz Toprak, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).

Tunaya, Tarık Zafer (1952), Türkiye’de Siyasi Partiler, Cilt 1, (İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları).

Tunçay, Mete (1992), Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), (İstanbul: Cem Yayınevi).

Yayla, Yıldızhan (1982), Anayasalarımızda Yönetim İlkeleri: Tevsi-i Mezuniyet ve Tefrik-i Vezaif, (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi) Yayın No. 56.

Yılmaz, Aslı (2012), “1925: Karşı Devrimciliğin Tasfiyesi ve Cumhuriyet’in Yönetsel Kuruluşu”, Nuray Ertürk Keskin (Ed.), Açıklamalı Yönetim Zaman Dizini 1919- 1928, Cilt 2, (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 604): 1737-1909.

Yılmaz, Aslı (2012), “1926: Devrimin Toplumsal- Ekonomik İlişkilerinin Hukuki Kuruluşu ve Yönetsel Omurgası”, Nuray Ertürk Keskin (Ed.), Açıklamalı Yönetim Zaman Dizini 1919- 1928, Cilt 2, (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 604): 1909- 2071. Süreli Yayınlar

Resmi Gazete, Sayı: 616, Tarih: 25.06. 1927.

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 1, Cilt 2, İçtima Senesi: 1, 17.7.1336

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 2, İçtima Senesi: 1, 19.9.1339

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 5, İçtima Senesi: 1, 21.1.1340

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 21, İçtima Senesi: 3, 9.1.1926

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 1, Cilt: 7, İçtima senesi:1, 17.1.1921

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 3, Cilt 3, İçtima Senesi: 1, 25.4.1928

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:1, Cilt 1, İçtima Senesi: 1, 9.5.1336

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:1, Cilt 2, İçtima Senesi:1, 22.5.1336

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:2, Cilt 2, İçtima Senesi:1, 6.10.1339

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 6, İçtima Senesi:1, 21.2.1340

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:2, Cilt 7, İçtima Senesi:1, 9.3.1340

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 14, İçtima: 63, 23.2.1341

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt: 17, İçtima 96, 7.4.1341

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 1, Cilt: 5, İçtima: 1, 18. 9. 1920

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 13, 17.10.1921- 24.10.1921

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 25, İçtima 109, 29.05.1926

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 8/1, İçtima Senesi: 1, 20.4.1340

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 20, İçtima Senesi: 3, 19.12.1341

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 2, İçtima Senesi: 1, 20.10.1339

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 4, İçtima Senesi: 1, 20.12.1339

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 21, İçtima Senesi: 3, 14.1.1926

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 22, İçtima Senesi: 3, 24.2.1926

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 23, İçtima Senesi: 3, 31.3.1926

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 24, İçtima Senesi: 3, 3.4.1926

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt 25, İçtima Senesi: 3, 29.5.1926

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:2 ,Cilt 25, İçtima:110, 30.05.1926.

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:2, Cilt 33, İçtima Senesi: 4, 25.06.1927