REEL SOSYALİZMDE YÖNETİM SORUNU: 1930’LU VE 1960’LI YILLARDA SOVYETLER BİRLİĞİ DENEYİMİ

Öz Sosyalizmde yönetim sorunu, sınıfsız toplumu gerçekleştirmeyi hedefleyen siyasi örgütlenmelerin siyaset-yönetim ilişkileriyle ilgilidir. Marksizm, sınıflı toplumların gelişimini çözümleyerek sınıfsız toplumun siyasal olarak gerçekleştirilebileceğini öngörmüştür. Ancak Marksizm‟in yapısalcı ve tarihselci yorumlanmasına bağlı olarak siyaset-yönetim ilişkisine farklı yaklaşımlar gelişmektedir. Bu yaklaşımlar sınıflar mücadelesine bakıştaki öznellik-nesnellik ilişkisiyle ilgilidir ve sosyalizmde yönetim sorunu tartışmasını etkilemiştir. 1871 Paris Komünü deneyiminde bürokrasinin ilgasıyla yönetim sorunu çözümlenirken 1917 Bolşevik Devrimi siyasi iktidar sorununu açığa çıkarmıştır. Parti siyaseti ile Sovyet yönetimi, sosyalist iktidarın iki ayağını oluşturmaktadır. Sovyetler Birliği deneyiminde, yönetimin toplumsallaşma sürecinde siyasi iktidar ile yönetsel organlar arasında nasıl bir ilişki kurulması gerektiği tartışılmıştır. 1930‟lu yıllara Beş Yıllık Planlar ile 1936 Sovyet Anayasası, 1960‟lı yıllara Liberman Reformları ve ademi merkezileşme tartışmaları damga vurmuştur. Siyaset-yönetim ilişkileri ilk dönem sanayileşme ve demokratikleşmede siyasi öncülüğe, ikinci dönem yönetsel örgütlenmelerde reforma dayanmaktadır. Bu iki dönem arasındaki fark, sosyalist iktidarın geçirdiği uluslararası reel politik evrelerle ilgili olduğu gibi sınıfsız topluma gidişte siyaset-yönetim ilişkilerine yöntemsel yaklaşımdan da kaynaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyalist Yönetim, Sovyetler Birliği, Planlama, Toplumsallaşma, Reform

PDF

___

Abele, Marc (2012), Devletin Antropolojisi (Ankara: Dipnot Yayınları) (Çev. Nazlı Ökten).

Adam, Jan ve SabineBacouël-Jentjens (1989), Economic Reforms in the Soviet Union and Eastern Europe since the 1960s (New York: Palgrave Macmillian).

Adams, Jan S. (1978), “Institutional Change in the 1970s: The Case of the USSR People's Control Committee”, Slavic Review, 37 (3): 457-472.

Bettelheim, Charles (1973), Sosyalist Ekonomiye Geçiş Sorunları (Ankara: Bilgi Yayınevi) (Çev. Kenan Somer).

Birdal, Alper (2006), “İki Sosyalist Kuruluş Deneyiminin Sürekliliği: Stahanov‟dan Che‟ye Yeni İnsanı Yaratma Mücadelesi”, Gelenek, 92: 51-73.

Carlo, Antonio (1985), Sovyetler Birliği’nin Sosyo-Ekonomik Karakteri (İstanbul: Kaynak Yayınları) (Çev. Emre Adıgüzel).

Carr, Edward H. (2002), Sovyet Rusya Tarihi: Bolşevik Devrimi 2 (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev. Orhan Suda).

Churchward, Lloyd Gordon (1961), “Contemporary Soviet Theory of the Soviet State”, Soviet Studies, 12 (4): 404-419.

Eroğul, Cem (2002), Devlet Nedir? (Ankara: İmge Yayınevi).

Fainsod, Merle (1949), “Recent Developments in Soviet Public Administration”, The Journal of Politics, 11 (4): 679-714.

Fişek, Kurthan (1970a), 100 Soruda Sosyalist Devlet (Ankara: Gerçek Yayınevi).

Fişek, Kurthan (1970b), “On Bureaucracy”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 25 (2): 57-99.

Fişek, Kurthan (2016), “Yönetimde Özendirme ve Liberman Tartışması”, Aydın, Recep ve Levent Demirelli (Der.), Das Yönetim (Ankara: NotaBene Yayınları): 181-196. Furr, Grover http://clogic.eserver.org/2005/furr.html (15.02.2016). and The Struggle for Democratic Reform,

Guevara, Ernesto Che (1991), Ekonomik Yazılar (İstanbul: Yar Yayınları) (Çev. Nadiye R. Çobanoğlu).

Kozlov, Denis ve Eleonory Gilburd (2013), Soviet Society and Culture During the 1950s and 1960s: The Thaw (Toronto: University of Toronto Press).

Küçük, Yalçın (1975), Endüstrileşme Sürecinin Temel Sorunları: Sovyet Deneyimi 1925-1940 (İstanbul: Bilim Yayınları).

Lange, Oskar (1956), On the Economic Theory of Socialism (Mineapolis: The University of Minneasota Press).

Lenin, Vladimir İlyiç (1993), Nisan Tezleri (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Muzaffer Erdost).

Lenin, Vladimir İlyiç (1994), Devlet ve İhtilâl (Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları) (Çev. Kenan Somer).

Liberman, Evsei G. (1966a), “Cost Accounting and Material Encouragement of Industrial Personnel”, Sharpe, Myron E. (Der), The Liberman Discussion (New York: International Arts & Sciences Press): 3-19.

Liberman, Evsei G. (1966b), “Planning Industrial Production and Material Stimuli for its Development”, Sharpe, Myron E. (Der), The Liberman Discussion (New York: International Arts & Sciences Press): 20-45.

Malinin, Viktor A. (1979), Marksçı Leninci Felsefenin Temelleri -I- Diyalektik Maddecilik (İstanbul: Konuk Yayınları) (Çev. Veysel Atayman).

Marx, Karl ve Friedrich Engels (1976), Alman İdeolojisi- Feuerbach (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Sevim Belli).

Marx, Karl ve Friedrich Engels (2002), Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Barışta Erdost).

Marx, Karl ve Friedrich Engels (2015), Komünist Manifesto (İstanbul: Yazılama Yayınevi) (Çev. Doğan Görsev).

Marx, Karl (1990), Louis Bonapart’ın 18 Brumaire’i (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Sevim Belli).

Miller, Robert (1971), “The New Science of Administration in the USSR”, Administrative Science Quarterly, 16 (3): 247-257.

Öztürk, Özgür (2015), “Piyasa Ekonomisinin Sonuna Doğru”, İktisat, Nail Satlıgan'ı Hatırlamak - Marksizm, Kriz ve Gelecek, 529: 45-57.

Schott, Rüdiger (1973), Marxism, Communist and Western Society, Cilt 7 (New York: Herderard Gerder).

Schwarz, Solomon M. (1945), “The Industrial Enterprise in Russia”, Harvard Business Review, Spring Issue, 23 (3): 265-276.

Smolianskii, Vladimir (1965), “Soviet Planning and the „Synthesis‟ Theorists”, Problems in Economics, 8 (8): 43-48.

Tablada, Carlos (1996), Che’de Sosyalist Bilinç ve Geçiş Dönemi Ekonomisi (İstanbul: Çözüm Yayıncılık) (Çev. Çözüm Yayıncılık).

Volodarskii, Lev (1971), “Gosplan Commissioners”, Problems in Economics (1): 79-90.

Weber, Max (2006), Bürokrasi ve Otorite (Ankara: Adres Yayınları) (Çev. Bahadır Akın). 1918 Sovyet Law)_of_the_RSFSR (15.02.2016). 1924 Sovyet (15.02.2016).

Sovyet Anayasası, https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1936/12/05.htm, (15.02.2016).