Siyasal Psikoloji Siyasal Katılım Hakkında Ne Öğretebilir? Gezi Protestoları'na Katılanlar Üzerinden Bir Değerlendirme

Haziran 2013’te yaşanan Gezi Protestoları Türkiye siyasal tarihinde önemli bir dönüm noktasını oluşturmaktadır. Özellikle de Türkiye gibi yetişkinlerin ve gençlerin siyasal katılıma ve protestolar gibi “maliyetli” katılım biçimlerine ilgi göstermedikleri ve geçmişte bu tür siyasal etkinliklerde bulunduğunu belirten gençlerin oranının yüzde 10’u geçmediği göz önünde bulundurulduğunda, Gezi Protestoları’nın anlamlılığı daha da artmaktadır. Makale, bir siyasal katılım biçimi olarak Gezi Protestoları’nı anlamlandırmaya çalışan siyaset bilimi disiplinine, görece yeni bir ara alan olan siyasal psikoloji perspektifinin katabileceklerini sergilemeyi amaçlamaktadır. 2013 Sonbaharında İstanbul’da Gezi Protestoları’na katılmış gençlerle yürütülen bir dizi derinlemesine görüşme, Temellendirilmiş Kuram kullanılarak analiz edilmiş ve sonuçlar siyasal psikoloji perspektifinden yorumlanmıştır. Anlatılarda siyasal psikoloji açısından önemli ana değişkenler olarak görülen “mağduriyet algısı”, “dışlanmışlık hissi”, “siyasal kinizm” ve “öfke” gibi faktörlere rastlanmıştır. Görüşülen kişilerde “siyasallaşmış kolektif kimlik” oluşumunun ipuçları görülmüştür. Sonuç olarak siyasal psikolojinin genel olarak siyasal katılımı, özel olarak da Gezi Protestoları’nı anlamak için kullanılabilecek araç ve kavramları sağladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

“Siyasal Katılım”, “Protestolar”, “Gençlerin Siyasal Katılımı”, “Siyasal Psikoloji”

-

The Gezi Protests of June 2013 is one of important milestones in Turkish political history. Turkish society is well-known with high level of inertia in terms of political participation and percentage of those had that kind of political experience is lower than 10 percent. In such a discouraging political environment, the Gezi Protests need special attention as a political movement. This article aims to present a political psychological point of view to understand this unique phenomenon, by using the Grounded Theory methodology to analyze in depth interviews conducted with participants in Autumn 2013. This analysis of personal narratives discovered presence of “grievances”, “feeling of being excluded”, “political cynicism” and “anger”, concepts revealed by political protests literature of political psychology discipline. It also presented some early clues of “politicized collective identities” in personal narratives. To conclude, this article shows that newly emerging political psychology discipline provides a large toolbox of concepts to understand the Gezi Protests

Keywords:

Political Participation, Protest, Youth Participation in Politics, Political Psychology,

PDF

___

Almond, G. ve S. Verba (1965) The Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations, Boston, MA: Little, Brown and Company.
Asher, H. B., & B. M. Richardson ve H. F. Weisberg, (1984) Political Participation. Frankfurt: Campus Verlag.
Barnes, S. ve M. Kaase (1979) Political Action: Mass Participation in Five Western Democracies. Beverley Hills, CA: Sage Publications.
Bryant, A. ve K. Charmaz (der.) (2007) The SAGE Handbook of Grounded Theory, SAGE.
Bolak Boratav, H. (2013, Temmuz) Gezi’nin Sosyal Psikolojisi, http://www.psikolog.org.tr/?Detail=883 [Erişim Tarihi 17.05.2015].
Cappella, J. N. ve K. H. Jamieson (1997) Spiral of Cynicism: The Press and the Public Good. New York: Oxford University Press.
Cialdini, R. B. vd. (1997) “Re-interpreting the Emphaty-Alturism Relationship: When One Into One Equals Oneness”, Journal of Personality and Social Psychology, 73(3): 481-494.
Elster, J. (1993) Political Psychology. Cambridge: Cambridge University Press.
Erdoğan, E. (2009) “Olasılıksızlığın Kuramını Aramak: Türk Gençliğive Siyasal Partilere Katılım”, içinde Gençler Tartışıyor: Siyasete Katılım, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul: Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı.
Erdoğan, E. (2015) “Yeni Bir “Siyah Kuğu”nun Peşinde: Bir Siyasal Davranış Biçimi Olarak Gezi Protestoları”, içinde U. Semerci P. vd. (der.), Siyasetin Bilimi - İlter Turan’a Armağan, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Erikson, E. H. (1968) Identity, Youth and Crisis, New York: Norton. Göker, E. ve V. S. Öğütle (2014) Gezi ve Sosyoloji: Nesneyle Yüzleşmek, Nesneyi Kurmak, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Gurr, T. R. (1970) Why Men Rebel, Princeton: Princeton University Press. Inglehart, R. (1971) “The Silent Revolution in Europe: Intergenerational Change in Post-industrial Societies”, American Political Science Review, 65 (Aralık): 991-1017.
Inglehart, R. (1977) The Silent Revolution: Changing Values and Political Styles Among Western Publics, Princeton: Princeton University. Jennings, K. vd. (1989) Continuities in Political Action New York: Water de Gruyter.
Jost, J. T. ve A. C. Kay (2010) “Social Justice: History, Theory, and Research”, içinde S. T. Fiske, D. Gilbert ve G. Lindzey (der.), Handbook of Social Psychology (5. baskı, c. 2, 1122-1165), Hoboken, NJ: Wiley.
Klandermans, B. (1984) “Mobilization and Participation in A Social Movement: Social Psychological Expansions of Resource Mobilization Theory”, American Sociological Review, 49: 583-600.
Klandermans, B. (1988) “The Formation and Mobilization of Consensus”, International Social Movement Research, 1:173-196.
Klandermans, B. (1997) The Social Psychology of Protest, Oxford: Blackwell.
Klandermans, B., J. Van der Toorn, J. ve J. Van Stekelenburg (2008) “Embeddedness and Grievances: Collective Action Participation among Immigrants”, American Sociological Review, 73: 992-1012.
Küçükparlak, İ. (2013) “Gezi Direnişçileri: Daha Önceleri Nerelerdeydiniz?”, Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 16(2): 6-10.
Mannheim, K. (1952) “The Problem of Generations”, içinde P. Kecskemeti (der.) Essays on the Sociology of Knowledge by Karl Mannheim, New York: Routledge & Kegan Paul.
Mannarini, T., M. Roccato, A. Fedi ve A. Rovere (2009) “Six Factors Fostering Protest: Predicting Participation in Locally Unwanted Land Uses Movements”, Political Psychology, 30: 895–920.
Maslow, A. H. (1943) “A Theory of Human Motivation”, Psychological Review, 50: 370-396.
Milgram, S. (1974) Obedience to Authority: An Experimental View, Tavistok.
Norris, P. (2011) “Political Activism”, içinde P. Heywood, E. Jones, M. Rhodes ve U. Sedelmeier (der.) Developments in European Politics 2, London: Palgrave, ss.110-119.
Rozin, P., L. Lowery, S. Imada, & J. Haidt (1999) “The CAD Triad Hypothesis: A Mapping between Three Moral Emotions [contempt, anger, disgust] and Three Moral Codes [community, autonomy, divinity])”, Journal of Personality & Social Psychology, 76: 574-586.
Runciman, W. G. (1966) Relative Deprivation and Social Justice: A Study of Attitudes to Social Inequality in Twentieth-century England, University of California.
Simon B., M. Loewy, S. Sturmer S., U. Weber, P. Freytag, C. Habig C. vd. (1998) “Collective Identification and Social Movement Participation”, Journal of Personality and Social Psychology, 74(3): 646–658.
Simon, B. ve B. Klandermans (2001) “Politicized Collective Identity: A Social Psychological Analysis”, American Psychologist, 56(4): 319-331.
Şaşıoğlu, M. (2013) “Gezi Direnişi’nin ‘Temel İhtiyaçlar ve Mod Kavramı’ Üzerinden Değerlendirilmesi”, 13 Haziran, http://miraysasioglu.com/2013/06/13/gezi-direnisinin-temel-ihtiyaclar-ve-modkavrami-uzerinden-degerlendirilmesi/ [Erişim tarihi17.05.2015].
Taleb, N. N. (2007) Black Swan: The Impact of Highly Improbable, New York: Random House.
Tanyaş, B. (2013) “Gezi Parkı Eylemleri Üzerine ‘Bağzı’ Psikanalitik Notlar”, 22 Kasım, http://www.psikolog. org.tr/?Detail=944 [Erişim tarihi 17.05.2015].
Tourangeau, R., L. J. Rips, ve K. Rasinski (2000) The Psychology of Survey Response, Cambridge University Press.
Tyler, T. R. Ve H. Smith (1998) “Social Justice and Social Movements”, içinde D. Gilbert, S. Fiske ve G. Lindzey (der.), Handbook of Social Psychology (4. baskı, c. 2,), NY: McGraw-Hill, ss. 595 - 629.
Tyler, T. R., & R. J. Boeckmann, H. J. Smith ve Y. J. Huo (1997) Social Justice in A Diverse Society, Boulder, CO: Westview Press.
Van Stekelenburg J. & B. Klandermans (2007) “Individuals in Movements: A Social Psychology of Contention”, içinde B. Klandermans ve C.M. Roggeband (der.) The Handbook of Social Movements Across Disciplines, New York: Springer, ss. 157-204.
Van Stekelenburg, J. ve B. Klandermans (2009) “Social Movement Theory: Past, Present and Prospect”, içinde S. Ellis ve I. Van Kessel (der.) Movers and Shakers: Social Movements in Africa, Brill, ss.17-43.
Van Zomeren, M., T. Postmes ve R. Spears (2008) “Toward An Integrative Social Identity Model of Collective Action: A Quantitative Research Synthesis of Three Socio-psychological Perspectives”, Psychological Bulletin, 134: 504-535.
Verba, S., N. H. Nie ve J. Kim (1978) Participation and Political Equality: A Seven-Nation Comparison, New York & London: Cambridge University Press.
Yılmaz, V. ve B. Oy (2014) Türkiye’de Gençlik ve Siyasi Katılım: Sosyo-ekonomik Statü Fark Yaratıyor Mu?, İstanbul Bilgi Üniversitesi Şebeke Gençleri Katılımı Projesi Kitapları No:5, http://www.sebeke. org.tr/wp-content/uploads/2014/04/sosya-ekonomikstatufaryaratiyormu.pdf, [Erişim tarihi 02.11.2014].
Youth Justice Board (2012) Young People and August 2011 Disturbances http://yjbpublications.justice.gov. uk/en-gb/Scripts/prodView.asp?idproduct=503&eP= [Erişim tarihi 17.05.2015].
Zengin, U. B. (2013) Dünyayı Değiştiren 40 Gün: Gezi Direnişi’nin Psikolojisi ve Sosyolojisi, Haziran, http:// www.slideshare.net/dr_gezgin/gez-drennn-pskolojs-ve-sosyolojs-direnisin-psikolojisivesosyoloji sidunyayidegistiren40gun [Erişim tarihi17.05.2015].
Zimbardo, P. G. (1972) Stanford Prison Experiment: A Simulation Study of the Psychology of Imprisonment, Philip G. Zimbardo, In