12080

Fikri Mülkiyet Tekelleri: Yeni Bir Merkantilizme mi Doğru?

1994’te Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) çerçevesinde imzalanan Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPs) fikri mülkiyetin korunmasıyla ilgili uluslararası standart ve hedefleri ortaya koyar. Bu anlaşma fikri mülkiyet hakları odaklı şirketlerinin lehine olmasına rağmen, ağır hükümler içeren fikri mülkiyet düzenlemelerinin on yıl ertelenmesi gibi gelişmekte olan ülkelere tanınan az sayıdaki taviz merkez ülkelerindeki bazı şirketleri memnun etmemişti. Bu nedenle de fikri mülkiyet şirketleri, Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması imzalanır imzalanmaz, bulundukları ülkeler kanalıyla küresel düzenlemeleri atlatarak Serbest Ticaret Anlaşmaları’yla daha sert hükümler içeren fikri mülkiyet düzenlemeleri için bastırmaya başladılar. Fikri mülkiyet ve sermaye birikimi arasındaki ilişkinin yanı sıra devlet ve küreselleşme üzerindeki tartışmalardan yola çıkarak, bu makale güçlü fikri mülkiyet hakkı mevzuatlarını tüm dünyada mümkün kılan devlet ve sermaye arasındaki ortaklıkları ortaya çıkaracak ve bu evrimin dünya ekonomisinin yeni işleyişi hakkında bir sinyal olarak yorumlamayı önerecektir. Yazar, mevcut fikri mülkiyet rejimini, ekonomik düzenlemelerin giderek artan uluslararasılaşmasına karşısında güç kaybetmekten uzak olan devlet kapasitelerini, fikri mülkiyetin yoğunlaştığı şirketlerin yararına kullandıkları bir merkantilist sistem olarak tanımlanabileceğini iddia etmektedir. Sonuç olarak, yazar fikri mülkiyet konularının dünya ekonomisinin işleyişindeki mevcut eğilimleri anlamada önemli bir fırsat olduğuna vurgu yaparak, bu paralelde bir araştırma gündemi önermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Fikri Mülkiyet, Devlet ve Küreselleşme, Tekelci Rant, Merkantilizm, Serbest Ticaret Anlaşmaları

Intellectual Property Monopolies: Towards a New Mercantilism?

The agreement on the Trade-Related Aspects of Intellectual Property (TRIPs), signed within the GATT framework in 1994, set the international standards and objectives for the protection of intellectual property. Although the agreement was very favorable to western intellectual property oriented firms, the few concessions to developing countries, such as a ten-years delay to implement harsher intellectual property regulations, left some core country corporations dissatisfied. Indeed, as soon as the TRIPs agreement was signed, intellectual property firms, along with and via their respective states, started pushing for harsher intellectual property legislations in bilateral Free Trade Agreements, thus bypassing global regulations. Drawing from the debate on the state and globalization, as well as the question on the relation between intellectual property and capital accumulation, this paper exposes the new collusions between state and capital that rendered possible the emergence of strong intellectual property protection legislations virtually all over the globe, and proposes to interpret that evolution as a signal telling of the new functioning of the world economy. The author makes the case that one can define the current IP regime as a mercantilist system in which states, far from losing power against the growing internationalization of economic regulations, put their capacities in service of “their” IP-intensive corporations. In conclusion, the author suggests a further research agenda in which intellectual property issues can provide a window into our understanding of current trends in the workings of the world economy.

Keywords:

Intellectual Property; State and Globalization; Monopoly Rent; Mercantilism; Free Trade Agreements,

PDF

___

Aboites J. and M. Cimoli (2002) “Intellectual property rights and national innovation systems - Some lessons from the Mexican experience”, Revue d'économie industrielle, 99: 215-232.
Block, F. (1994) "The Roles of the State in the Economy", in N. Smelser & R. Swedberg (eds.) Handbook of Economic Sociology, Princeton: Princeton University Press, 693-710.
Boldrin M. and D. Levine (2003), Against Intellectual Monopoly. Cambridge: Cambridge University Press.
Boyle, J. (2008) The Public Domain: Enclosing the Commons of the Mind, London: Yale University Press.
Chimni, B.S. (2004) “International Institutions Today: An Imperial Global State in the Making”, European Journal of International Law, 15 (1): 1-37.
Chorev, N. and S. Babb (2009) "The Crisis of Neoliberalism and the Future of International Institutions: A Comparison of the IMF and the WTO", Theory and Society, 38: 459-484.
Deyon, P. (1969) Le Mercantilisme, Paris: Flammarion.
Evans, P. (1997) "The Eclipse of the State? Reflections on Stateness in an Era of Globalization", World Politics 50(1): 62-87.
Graz, J.-C. (2004) “Transnational Mercantilism and the Emergent Global Trading Order”, Review of International Political Economy 11(3): 597-617.
Harvey, D. (2004) "The ‘New’ Imperialism: On Spatio-Temporal Fixes and Accumulation by Dispossession", Socialist Register, 40: 63-87.
Heckscher, E. (1955) Mercantilism (Vol. II), London: George Allen and Unwin.
Klug, H. (2008) "Law, Politics, and Access to Essential Medicines in Developing Countries", Politics and Society, 36(2): 207-244.
Matthews, D. (2002) Globalising Intellectual Property Rights: The TRIPS Agreement, London: Routledge.
Robinson, W. I. and J. Harris (2000) “Towards a Global Ruling Class? Globalization and the Transnational Capitalist Class”. Science & Society, 64(1): 11-54.
Sell, S. K. (2002) "Intellectual Property Rights", in D. Held & A. McGrew (eds.) Governing Globalization, London: Polity, 171-188.
Smith, A. (1937 [1789]) An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, Random House: New York.
Wallerstein, I. (2006) "The Curve of American Power" New Left Review, 40: 77-94.
Weiss, L. (1998) The Myth of the Powerless State: Governing the Economy in a Global Era, Cambridge: Polity.
Zeller, C. (2008) "From the Gene to the Globe: Extracting rents based on Intellectual Property Monopolies", Review of International Political Economy, 15(1): 86-115.