Akademide Kadın: Farklı Disiplinlerden Kadınların Akademideki Yeri ve Aile Yaşamlarıyla Etkileşimi

Günümüz Türkiye’sinde akademik hayat, cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm öğretim üyelerini etkileyenbirçok sorunu beraberinde getirmektedir. Ancak, kişiye özel, cinsiyete ve toplumsal cinsiyete ait kimisorunlar doğrudan kadınların çalışmalarını aksatmakta ve onların daha yetkin birer akademisyenolmalarına ve profesyonel kariyerlerinde yükselmelerine engel teşkil edebilmektedir. Kadınlarınakademik hayatta daha verimli çalışabilmeleri ve bahsi geçen sorunlarla karşılaşmadan yükselebilmeleriiçin bu engellerin ortadan kaldırılmaları gerekmektedir. Bu nedenle çözüm önerileri bulabilmek için birörneklendirme olarak Yıldız Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Elektrik Elektronik Fakültesive Makine Fakültesi’ndeki akademisyen kadınlarla elimizdeki bu çalışma yapılmıştır. Bu çalışmadafarklı fakültelerden, sınırlı sayıda akademisyen kadınla yüz-yüze görüşülerek örnekleme metodunadayalı veri analizi esas alınmıştır. Yapılan yüz-yüze görüşmelerde akademisyenlere sorulan sorularüç ana başlık altında toplanmıştır. Buna göre birinci bölümde; akademisyen kadınların iş hayatınayönelik sorular, ikinci bölümde aile hayatına ilişkin sorular bulunurken; üçüncü bölümde dahaçok akademisyen kadınların ilgi ve alakaları, hobileri, kısaca boş vakitlerini nasıl değerlendirdiklerisorulmuştur. Bu soruların hazırlanmasındaki amaç; farklı disiplinlerde görev yapan akademisyenkadınların iş ve aile yaşamlarına ilişkin sorunlarını tespit ederek, bu sorunların giderilmesine yönelikönerileri sistematik bir şekilde dile getirmektir. Elde edilen bulgular, toplumsal cinsiyet rollere dayalıetkiler barındırmakta ve eğitim düzeyinden bağımsız cinsiyete dayalı ön kabullerin varlığına işaretetmektedir. Bu doğrultuda hem söz konusu etkilerin hem de cinsiyete dayalı ön kabullerin göz önündebulundurulmasıyla kalıcı çözümler üretmek mümkün olacaktır.Bu makale için 29-03-2022 tarihinde bir düzeltme yayınlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/marmarasbd/issue/69177/1095661

Anahtar Kelimeler:

Kadın, Akademi, Aile, Kariyer, Cinsiyet, Toplumsal cinsiyet, Ev hayatı, İş hayatı, Annelik, Çocuk bakımı, Evlilik, Akademide kadın, Eğitim

PDF

___

Akşit, E. (2012) Kızların sessizliği: Kız enstitülerinin uzun tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Anon, (2017) Türkiye’de Kadın 2017. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Ankara
Benhabib S., J. Butler, D. Cornell, N. Fraser (2008) Çatışan Feminizmler, çev. F.E. Sezer, İstanbul: Metis.
Belkıs, Ö. (2016) Anneliğin Akademik Kariyer Gelişimine Etkileri Üzerine Nitel Bir Araştırma, Eğitim ve Ögretim Arastırmaları Dergisi, C:5, S:4, 2016, S. 250-263.
Brezinka, W. (1971) Von der Pâdagogik zur Erziehungswissenschaft, Weinheim, Basel: Beltz Verlag.
Butler, J. (2008) Cinsiyet Belası, İstanbul: Metis.
Connel, R. W. (1998) Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, çev. C. Soydemir, İstanbul: Ayrıntı.
Dalkılıç. O. S. (2015) Çalış Anne, Nobel Yayınları.
Demir, Z. (1997) Modern ve Postmodern Feminizm, İstanbul: İz.
Dökmen, Z. Y. (2016) Toplumsal Cinsiyet – Sosyal Psikolojik Açıklamalar, Remzi Kitabevi,Istanbul.
Dayıoğlu, Meltem – Kasnakoğlu, Zehra (1997) “Kentsel Kesimde Kadın ve Erkeklerin İş gücüne Katılımları ve Kazanç Farklılıkları” METU Studies in Development, Vol. 24, No: 3, s. 329-361.
Ersöz, A. G. (1999) Cinsiyet Rollerine İlişkin Beklenti Tutum Davranışlar ve Eşler Arası Sorumluluk Paylaşımı, Kültür Bakanlığı Yay.
Frone, M.R., M. Russell, M.L. Cooper, Antecedents and Outcomes of Work-Family Conflict: Testing a Model of the Work-Family Interface, Journal of Applied Psychology, 1992, Vol. 77, No. 1, 65-78.
Gönen, E., Ş. Hablemitoğlu, E. Özmete (2004) Akademisyen Kadınlar, İstanbul: Toplumsal Dönüşüm.
Hacımirzaoğlu, A., Berktay (der.) (1999) 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, İstanbul: Tarih Vakfı, İş Bankası, İMKB.
Kandiyoti, D. (1997) Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, İstanbul: Metis. Kantor, P., H. Jarvis, J. Clocke, (2015)
Kent ve Toplumsal Cinsiyet, Dipnot Yayınları. Madeline E. Heilman, Sex Discrimination and the Affirmative Action Remedy: The Role of Sex Stereotypes, Journal of Business Ethics, June 1997, Volume 16, Issue 9, pp. 877-889. Ngo, H.Y. (1992) “Employment status of married women in Hong Kong”, Sociological Perspectives, 35, 475-488.
PetraHofman: “WeiblicheArbeitswelten in der Wissenschaft, Frauen an der PreußischenAkademie der wissenschaftenzuberlin 1890-1945, transcriptVerlag, Bielefeld, 2011. Özdemir, D. ve Tanyıldız, Z. E. (2011) Bilim Kadını Olmak: Bilimsel İş gücünde Kadın ve Cam Tavan. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı.
Peggy A. P. (2006) Success Strategies for Women in Science: A Portable Mentor, London: Elsevier.
Schein, V. E. (1975) Relationships Between Sex Role Stereotypes and Requisite Management Characteristics Among Female Managers, Journal of Applied Psychology, 60(3), 340-344.
Sağlamer, G., Tan, M. ve Çağlayan, H. (2013) Türk Yükseköğretiminde Kadın Katılımı Üzerine Bir Araştırma, Türkiye’de Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Akademisyenler Ağı, İstanbul.
Spence, J.T., R. Helmreich (1972) The attitudes toward women scale: An objective instrument to measure attitudes toward the rights and roles of women in contemporary society, Catalog of Selected Documents in Psychology, 2(66).
StatistischesBundesamt (İstatistik Kurumu): “Auf dem wegzuGleichstellung? Bildung, arbeitundSoziales – UnterschiedezwischenfrauenundMånnern”, StatistischesBundesamt, Wiesbaden, 2014.
Ulrich H. (1982) AnwendungsorientierteWissenschaft, Swiss Journal of Business Research and Practice, VOL.36, No.Ipp. 1-10, Nomos Verlagsgesellschaft.
Voydanoff, P. (1988) Work role characteristics, family structure demands, andwork/family conflict, Journal of Marriage and the Family, 50, 749-761. YKLÇ (Yükseköğretimde Kadın Liderliği Çalıştayı), (2012).
Yükseköğretimde kadın liderliğini geliştirme ve güçlendirme çalıştayı raporu. Düzce Üniversitesi, Düzce. YÖK (Yüksek Öğretim Kurumu), (2015) Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Üniversite Çalıştayı.
YÖK-Yüksek Öğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://istatistik.yok.gov.tr .
Weber M. (1995) Wissenschaft als Beruf, Stuttgart: Reclam. Wendy, Mc.E., (1996) Sexual Correctness: The Gender-Feminist Attack on Women, McFarland & Company Inc. Publishers, Jefferson, North Carolina.