TÜRKİYE’DE DIŞ BORÇ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: 1998-2014 DÖNEMİ İÇİN BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

Günümüzün önemli finansman kaynaklarından biri olan dış borçlanma, ekonomik gelişmelerini sürdürebilmeleri için yeterli gelir ve tasarruf düzeyine sahip olmayan gelişmekte olan ülkeler açısından ayrıca önem taşımaktadır. Literatürde dış borçlanma ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi açıklamaya yönelik farklı yaklaşımlar mevcuttur. Dış borçlanmanın ekonomik büyüme üzerindeki etkileri konusunda teorik literatürdeki görüş ayrılıkları, söz konusu ilişkinin yönü ve niteliği ile ilgili olarak yapılacak çıkarsamalarda ampirik çalışmalara ayrı bir önem kazandırmaktadır. Çalışmamızda, Türkiye’de net dış borç stoku ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki 1998:01 – 2014:02 dönemi için Granger nedensellik testi ile analiz edilmektedir. Çalışmamızdan elde ettiğimiz bulgu, dış borçtan ekonomik büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığını destekler niteliktedir.

Anahtar Kelimeler:

Dış Borç, Ekonomik Büyüme, Granger Nedensellik Testi

TÜRKİYE’DE DIŞ BORÇ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: 1998-2014 DÖNEMİ İÇİN BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

PDF

___

ADIYAMAN, Ahmet Turan, “Dış Borçlarımız Ve Ekonomik Etkileri”, Sayıştay Dergisi, Sayı 62, 2006, ss. 21-45.
AKYÜZ, Abdullah, “Uluslararası Finansal Piyasalar ve Türkiye”, İktisat İşletme ve Finans, Cilt 8, Sayı 87, 1993, ss. 11-19.
BENDER, Dieter, Löwenstein, Wilhelm, “Two-Gap Models: Post-Keynesian Death and Neoclassical Rebirth”, IEE Working Papers, 180, 2005.
BİLGİNOĞLU, Mehmet Ali, Aysu, Ahmet, “Dış Borçların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 31, Temmuz- Aralık 2008, ss.1-23.
ÇELİK, Süleyman, Direkci, Tuba B., “Türkiye’de 2001 Krizi Öncesi ve Sonrası Dönemler İçin Dış Borç Ekonomik Büyüme İlişkisi (1991–2010)”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(3), 2013, ss. 111-135.
ÇEVİK, Nüket K., Cural, Mehmet, “İç Borçlanma, Dış Borçlanma ve Ekonomik Büyüme Arasında Nedensellik İlişkisi: 1989-2012 Dönemi Türkiye Örneği”, Maliye Dergisi, Sayı:165, 2013, ss.115-139.
ÇİÇEK, Halit, GÖZEGİR, Süleyman, Çevik, Emre, “Bir Maliye Politikası Aracı Olarak Borçlanma ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1990–2009)”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 2010, ss. 141-156.
CHENERY, Hollis B., Strout, Alan M., “Foreign Assistance and Economic Development”, American Economic Review: 56, 1966, ss. 679-733.
CLAESSENS, Stijn, Detragiache, Enrica, Kanbur, Ravi, Wickham, Peter, “Analytical Aspects of The Debt Problems of Heavily Indebted Poor Countries”, Policy Research Working Paper, No. 1618, 1996, ss. 1-48.
CLEMENTS, Benedict, Bhattacharya, Rina, Nguyen, Toan Quoc, “External Debt, Public Investment and Growth in Low-Income Countries”, IMF Working Paper, No. WP/03/249, 2003, ss. 1-25.
ÇÖĞÜRCÜ, İclal, Çoban, Orhan, “Dış Borç Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1980-2009)”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(21), 2011, ss. 133-149.
DIAMOND, Peter Arthur, “National Debt in Neoclassical Growth Model”, The American Economic Review, 55(5), 1965, ss. 1126-1150.
DICKEY, David A., Fuller, Wayne A., “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74, 1979, ss. 427-431.
ENGLE, Robert F., Granger, Clive W. J., “Co-Integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing”, Econometrica, 55(2), 1987, ss. 251-276.
ERATAŞ, Filiz, Nur, Hayriye B., “Dış Borç ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: “Yükselen Piyasa Ekonomileri” Örneği”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, Cilt: XXXV, Sayı: II, 2013, ss. 207-230.
EVGİN, Tülay, Dünden Bugüne Dış Borçlarımız, Ankara, Hazine Müsteşarlığı Matbaası, 2000.
GRANGER, Clive W. J., “Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods”, Econometrica, 37(3), 1969, ss. 424-438.
GUJARATİ, Damodar N., Temel Ekonometri, 4. Baskı, (Çeviren: Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen), İstanbul, Literatür Yayıncılık, 2006.
GÜL, Ekrem, Kamacı Ahmet, Konya, Serkan, “Dış Borcun Büyüme Üzerine Etkileri: Orta Asya Cumhuriyetleri ve Türkiye Örneği”, International Conference on Eurasian Economies, Kazakistan, 11-13 Ekim 2012.
HJERTHOLM, Peter, “Debt Relief and the Rule of Thumb: Analytical History of HIPC Debt Sustainability Targets”, UNU/WIDER, Discussion Paper No. 2001/68.
JOHANSEN, Sİren, “Statistical Analysis of Cointegration Vectors,” Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2–3), 1988, ss. 231–254.
KARAGÖL, Erdal Tanas, “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Dış Borçlar”, Seta Analiz, Sayı: 26, Ağustos 2010.
KARAGÖZ, Kadir, “Türkiye’de Dış Borçlanmanın Nedenleri: Ekonometrik Bir Değerlendirme”, Sayıştay Dergisi, Sayı 66-67, 2007, ss. 99-110.
KRUGMAN, Paul, “Financing vs. Forgiving A Debt Overhang”, NBER Working Paper Series, No. 2486, 1988.
MOSS, Todd J., Chiang, Hanley S., “The Other Cost of High Debt in Poor Countries: Growth, Policy Dynamics and Institutions”, Issue Paper on Debt Sustainability No. 3, Center for Global Development, Washington, 2003.
NISSANKE, Machiko, Ferranrini, Benno, “Debt Dynamics and Contingency Financing: Theoretical Reappraisal of the HIPC Initiative”, UNU/WIDER, Discussion Paper No. 2001/139.
OLCAR, Ayten, “Türkiye’nin Dış Borç Sorunu ve Kriz Etkileri”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı, Çorum, 2013 (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
PHILLIPS, Peter C.B., Perron, Pierre, “Testing for A Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75, 1988, ss. 335-346.
SACHS, Jeffrey D., “Conditionality, Debt Relief, and the Developing Country Debt Crisis”, in: Jeffrey D. Sachs (ed.), Developing Country Debt and Economic Performance, University of Chicago Press, Vol.1, 1989, ss. 255-295.
SARI, Müslim, “Dış Borç Yönetimi ve Türkiye Uygulamaları”, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara, 2004.
SIMS, Christopher A., “Macroeconomics and Reality”, Econometrica, 48, 1980, ss. 1-48.
ŞEKER, Murat, “Dış Borçlanmaya Teorik Bir Bakış ve Dış Borçların Ekonomik Etkileri”, Sosyoekonomi, Ocak-Haziran 2006-1, ss. 73-92.
TARI, Recep, Ekonometri, 5. Baskı, Kocaeli Üniversitesi Yayını, No:172, 2008.
ULUSOY, Ahmet, Küçükkale, Yakup, “Türkiye’de Dış Borçların İktisadi Büyüme ve Enflasyon Üzerine Etkisi: Granger Nedensellik Testi”, Ekonomik Yaklaşım, 7(21), 1996, ss. 13-25.
UYSAL, Doğan, ÖZER, Hüseyin, Mucuk, Mehmet, “Dış Borçlanma ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1965-2007)”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 2009, ss. 161-178.
ÜLGEN, Gülden, “Türkiye’de Dış Borcun Sürdürülebilirliği”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 20(1), 2005, ss. 19-34.
YAVUZ, Ali, “Başlangıcından Bugüne Türkiye’nin Borçlanma Serüveni: Durum ve Beklentiler”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 20, Aralık 2009, ss.203-226.
YELDAN, Erinç, “Türkiye Ekonomisi’nde Dış Borç Sorunu ve Kalkınma Stratejileri Açısından Analizi”, Çalışma ve Toplum, Sayı 1, 2004, ss. 1-29.
YELDAN, Erinç, “Turkey’s Debt-Ridden Growth”, http://www.socialeurope.eu/2013/04/turkeys-debt- ridden-growth/, Erişim Tarihi (27.02.2015).
Hazine Müsteşarlığı, Dış Borç İstatistikleri, www.hazine.gov.tr, Erişim Tarihi (15.02.2016).
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, http://www.tcmb.gov.tr/, Erişim Tarihi (Şubat 2015).