Wolfgang Borchert’in Mutfak Saati ve Ekmek Adlı Öykülerinde Ortak Motifler Üzerinden Fedakâr Kadın ve Bencil Erkek Karakteri

Yirmi altı yıllık yaşamında sayıca sınırlı ancak edebiyat dünyası ve toplumsal hayatta etkili olan eserler veren Wolfgang Borchert, İkinci Dünya Savaşı sonrası Almanya’da ortaya çıkmış olan Yıkım veya Yıkıntı Edebiyatı (Trümmerliteratur) olarak bilinen edebi akımın en önemli temsilcilerinden biridir. Savaşın yıkıcılığını, istemediği halde Nasyonal Sosyalistlerin ordusunda bir asker olarak bizzat yaşayan Borchert, eserlerinde bu şiddet ve yıkımın anlamsızlığına, geri alınamazlığına ve özellikle insanların içindeki çöküşe dikkat çeker. Çalışmamızda, Borchert’in Mutfak Saati (Die Küchenuhr) ve Ekmek (Das Brot) adlı öykülerinde savaş yıllarının yıkıcılığını göğüsleyen kadın karakterlerine, yazarının ortaya koyduğu sembol ve imgeler aracılığıyla ortak bir zaman ve mekân algısı üzerinden yorum getirilmiştir. Aynı anlayış ve yöntemle erkek karakterler de analiz edilerek yorumlanmıştır. Bu çalışmanın amacı Borchert’in öykülerinde gözlemlenen fedakâr Alman kadını ile bencil Alman erkeğinin davranış biçimlerini, gerek yazarın hayatını, psikolojisini ve öznel kültürünü, dönemin toplumsal gerçeklerini göz önüne alarak incelemektir. İzlenen yöntem tek bir inceleme veya eleştiri yöntemi olmayıp, birçok edebiyat inceleme yönteminin bir arada kullanıldığı kapsamlı bir analiz içermektedir. Borchert, her iki öyküsünde mekân motifi olarak mutfak, zaman motifi olarak da gece yarısından sonra iki buçuğu gösteren saatleri kullanır. Mekân ve zaman motiflerinin yanı sıra daha birçok ortak motifle örülmüş her iki öyküde de, kadın karakterler zor şartlar altında olmalarına rağmen, hayatlarındaki erkekler için fedakârca davranırken erkek karakterler bencilce ve kıymet bilmez tavır sergilerler. Çalışmamızda bu fedakârlık ve kıymet bilmezlik kurgusunun toplum, dönem ve yazar tarafından nasıl örüldüğü, karşılaştırmalı bir yöntemle analiz edilerek, yorumlanmıştır. Sonuç olarak öykülerde gözlemlenen en önemli bulgu, yazarın kendi hayat serüveninin ve yaşama bakış açısının etkisiyle savaş yıllarında toplumun dayanaklılığı için gereken sabrın ve yeniden ayağa kalkması adına ihtiyaç duyduğu inanç ve gücün kadın karakterler aracılığıyla, işlendiği olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Wolfgang Borchert, Kısa Öykü, Komparatistik, Zaman-Mekân Motifi, Yıkım Edebiyatı, Kadın Karakteri, Karşılaştırmalı Edebiyat

Self-sacrificing Womenfolk and Selfish Menfolk Through the Common Motifs in “The Kitchen Clock” and “Bread” by Wolfgang Bochert

however limited in number, have been unequivocally influential in their impact on the social and literary world. Borchert’s canon is one of the most important representatives of the Rubble Literature that emerged in post-Second World War Germany. As a first-hand witness Borchert, draws attention in his works to the futility and irreversibility of war’s devastation, and especially to the violence and mental breakdown it causes in mankind. This study observes and comments on the male and women characters that faced the devastation of war in Borchert’s “The Kitchen” and “The Bread” through the perception of symbols and images of common time and common space introduced by the author. By taking the social realities of the time into account, this study aims at examining the behaviours of self-sacrificing German womenfolk and selfish German menfolk commensurate with the author’s timeline, psychology, and his subjective culture. In conclusion, examining the effect of an author’s life experience and outlook, the most outstanding finding in the stories that can be perceived is the patience required for the durability of a society during the war years, as faith, strength, and resilience emerge and evolve as lived facts exposed through a narrative focusing on female characters.

PDF

___

Akbulut, N. (2018). Wolfgang Borchert’in Kısa Öykülerinde Anne İmgesi, Sosyal Bilimlerde Yeni Yönelimler –V, Editörler: Temizer, A. & Baytal, Y., Podgorica, Montenegro, Institut za Geografiju, s. 105-130
Aydın, K. (2008). Karşılaştırmalı Edebiyat – Günümüz Postmodern Bağlamda Algılanışı, İstanbul, Birey Yayıncılık.
Aytaç, G. (2012). Çağdaş Alman Edebiyatı, Ankara, Doğu Batı Yayınları.
Aytaç, G. (2001). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
Berg, J., Hartmut, B., vd., (1981), Sozialgeschichte der deutschen Literatur von 1918 bis zur Gegenwart, Frankfurt am Main, Fischer Taschenbuch Verlag
Borchert, W. (2017). Ama Fareler Uyurlar Geceleri, (çev: Şipal, K.) İstanbul, Öykü Yayınları.
Emre, İ. (2006). Edebiyat ve Psikoloji, Ankara, Anı Yayınları.
Frenzel,H.A./Frenzel,E., (1978), Daten deutscher Dichtung Chronologischer Abriβ der deutschen Literaturgeschichte, Band I-Von den Anfängen bis zur Romantik, München, DTV
Feud, S., Ferenczi, S., Abraham, K., Simmel, E., Jones, E. (2017). Psikanaliz ve Savaş Nevrozları, Beyaz, A. (çev), İstanbul, Pinhan Yayıncılık.
Gelfert, H. D. (2004). Wie interpretiert man eine Novelle und eine Kurzgeschichte?, Stuttgart, Phillip Reclam.
Güllübağ, M., (2014). Bir Piyade Subayının Anıları’nda Şiirsel İzler, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, Sayı:10, s.155-173, Doi number: 10.12973/dee.11.240
Journet, N. (2009) Evrenselden Özele Kültür, Yümni Sezen (Çev.), İstanbul, İz Yayıncılık.
Kaiser, G. (2007). Einführung in die Vergleichende Literaturwissenschaft, Forschungsstand-Kritik-Aufgaben, Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellshaft
Oraliş, M. & Karakuş, M. (Yay.Haz.) (2006). Bellek, Mekân, İmge –Prof. Dr. Nilüfer Kuruyazıcı’ya Armağan, İstanbul, Multilingual.
Kırmızı, B. (2016). Wolfgang Borchert’in Kısa Hikayeleri Üzerine Bir İnceleme, Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Güz Sayısı, Sayı: 2, S. 1-10, ISSN 2587-1811
Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştirisi, İstanbul, İletişim Yayınları.
Nakiboğlu, M. (2016), Wolfgang Borchert’in “Mutfak Saati” Adlı Kısa Öyküsüne Psikanalitik Bir Yaklaşım, Border Crossing January-June 2017 Volume: 7, No: 1, pp. 122 – 134, ISSN: 2046-4436 e-ISSN: 2046-4444
Nürnberger, H. (1993), Geschichte der deutschen Literatur, München, Bayerischer Schulbuch-Verlag.
Rühmkorf, P. (2007). Wolfgang Borchert mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten dargestellt, Rowohlt, Reinbek bei Hamburg.
Sarı; A. (2008). Psikanaliz ve Edebiyat, Ankara, Salkımsöğüt Yayınları.
Schlemmer,T. (2015), „In Städten wurde Hunger zur Zentralerfahrung“, Die Welt, (02.11.2019) tarihinde https://www.welt.de/geschichte/zweiter-weltkrieg/article143583561/In-Staedten-wurde-Hunger-zur-Zentralerfahrung.html adresinden erişildi.
Şipal, K. (2013), Çağdaş Alman Öykü Antolojisi 1, İstanbul, Cem Yayınevi ISBN: 978-975-406-904-4