Turizm Sektöründe Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Sorunları: Kocaeli Örneği

Aile işletmeleri tüm sektörlerde olduğu gibi emek yoğun olan turizm sektöründe de önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda işletmedeki aile bireylerinin davranışları ve hakim olan yönetimsel yaklaşıma ilişkin konuların incelenmesi gerekmektedir. Araştırmanın amacı, turizm sektöründe faaliyet gösteren aile işletmelerinin kurumsallaşma sorunlarını belirlemektir. Kocaeli’de turizm sektöründe faaliyet gösteren aile işletmelerindeki yöneticilerle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiş olup betimsel analiz yapılmıştır. Toplam 25 katılımcı ile yapılan görüşmelerde işletmelerin yarıdan fazlasının kurumsal kimliğe sahip olmadığı belirtilmektedir. Araştırma sonuçlarına göre turizm sektöründe hizmet veren aile işletmelerinin kurumsallaşma sorunları; işletmede üst düzey yönetici pozisyonunda görev alan yöneticilerin fevri kararlar alması, işletmeyi ilgilendiren stratejik kararların işletme sahibi tarafından verilmesi, aile bireylerinin aldığı kararları sözlü olarak iletmesi, aile dışından olan yöneticilerin kararlarda etkisinin olmaması, aile bireylerinin farklı görüşleri nedeniyle kararların uygulanmasında zorluklar yaşanması ve aile bireyleri tarafından alınan kararların akrabalık bağı olmayan yönetici ve çalışanlara hızlı bir şekilde bildirilmemesi şeklinde sıralanabilir.

Anahtar Kelimeler:

Aile işletmesi, Kurumsallaşma, Kurumsallaşma sorunları

The Institutionalization Problems of Family Businesses In The Tourism Sector: The Case of Kocaeli

Family businesses take an important place in the labor-intensive tourism sector as well as in all sectors. In this context, the behavior of family members in the business and the prevailing managerial approach should be examined. The aim of the research is to identify the institutionalization problems of family businesses operating in the tourism sector. Semi-structured interviews were held with the managers of family businesses operating in the tourism sector in Kocaeli and descriptive analysis was carried out. In interviews with a total of 25 participants, it is stated that more than half of the businesses do not have an institutional identity. According to the results of the research, institutionalization problems of family businesses serving in the tourism sector can be listed as making impulsive decisions by executives who take the position of senior management in the business, making strategic decisions concerning the business by the business owner, verbal communication of decisions taken by family members, non-family managers have no influence on decisions, difficulties in implementing decisions due to different views of family members, not being able to quickly report decisions made by family members to unrelated managers and employees.

Keywords:

Institutionalization Problems,

PDF

___

Akça, N. (2010). Aile İşletmelerinin Tanımı, Özellikleri Ve Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma, Denizli İlinde Bir Araştırma. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi: Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Aksoy, U. ve Çabuk, A. (2006). KOBİ’lerde Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarının Kurumsallaşma Üzerindeki Etkileri, Balıkesir Üniversitesi SBE Dergisi, ss: 40-57.
Alkara, M.ve Kiracı, İ. (2009) Aile İşletmelerinde Kurumsallaşmaya Verilen Önem Ve Turizm Sektöründeki Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma: Alanya-Eskişehir Örneği Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, C:X I,S: I, ss: 167-197.
Bayer, E. (2005). İşletmelerde Kurumsallaşmanın Sorunsal Hale Gelmesi ve Kurumsallaşamama Nedenlerinin Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7/3, ss: 125-142.
Barnes, L.B. and Hershon, S.A., (1976). “Transferring Power in theFamily Business”, Harvard Business Review, Vol.54, No.4, ss: 105-114.
Baykal, A.N. (2004). Mektuplarla Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma Babalar, Oğullar Ve Kızlar, Sistem Yayıncılık:351, 2. Baskı, İstanbul.
Çemberci, M. (2013). Kurumsal Yönetim İlkelerinin Türk Aile İşletmelerinin Yönetim İlkelerine Adaptasyonunun Değerlendirilmesi, Akademik Bakış Dergisi, 34, ss: 1-15.
Doğan S. (1998). İşletmeleri Sürekliliğe Götüren Yol: Kurumsallaşma Ve Önemi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,13, ss: 143-168.
Donnelley, R. G. (1964), “The Family Business”, Harvard Business Review, Vol: 42, No:4, ss: 93-105.
Elalmış, S.Ö. (2011). "Aile İşletmelerinde Kuşak Çatışmalarından Kaynaklanan Yönetim Sorunları Bursa İli Örneği", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Atılım Üniversitesi.
Fındıkçı, İ. (2008), Aile Şirketleri, İstanbul: 3.Baskı, Alfa Yayınları.Goto, T. (2014). Family business anditslongevity, Kindai Management Review, 2, ss: 78-96.
Gülen, D. (2005). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşması ve Bu Süreçte Yaşanan Sorunlar: Kahraman Maraş Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Günel, R. (2005). Aile İşletmelerinde Yönetimin Bir Sonraki Kuşağa Devrinde Karşılaşılan Sorunların Tespitine ve Bu Sorunların Çözümüne İlişkin Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
Günver, B. A. (2002). Aile İşletmelerinin Yapısı Ve Geleceği, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, No:18.
Kar, M., Zorkirişçi E. ve Yıldırım, M. (2004). Turizmin Ekonomiye Katkısı Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (8), ss: 87-112.
Karpuzoğlu, E. (2000). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kırım, A. (2003). Aile Şirketlerinin Yönetimi, İstanbul: Sistem Kitapevi.
Kömeçoğlu, G. (2009). Aile Şirketlerinin Kurumsallaşma Sürecinde Yönetim Kurullarının Yapısı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı.
Maxwell, J. (1996). Qualitative Research Design: An Interactive Approach, SAGE Publications, California.
Miller, D., Steier, L., and Miller, I.L.B. (2003). “Lost in Time: Intergenerational Succession, Changeand Failure in Family Business”, Journal of Business Venturing, No.18, ss: 513 – 531.
Özdemir, M. (2010). “Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.11, ss: 323-343.
Özkaya M.O., Şengül, C.M., (2006). “Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma ve İkinci Kuşağın “Kurumsallaşma” Konusuna Bakış Açısı”, D.E.Ü İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt.21, Sayı:1, ss: 109-126.
PwC. (2012). Küresel aile şirketleri araştırması 2012 Türkiye sonuçları, İstanbul: PwC Yayınları.
Saral Kobal, K. E. ve Aşkun Yıldırım O. B. (2016). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Sürecinde İkinci Kuşağın Yaşadığı Sorunlar Üzerine Bir Araştırma, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt 12, Sayı 46, ss: 97-120.
Sevinç, İ. (2005). “Büyüme Sürecindeki Aile İşletmelerinin Karşılaşabilecekleri Sorunlar: Konya’da Faaliyet Gösteren Aile İşletmelerinde Bir Uygulama”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, ss: 315 – 331.
Seymen, A.,O., Aydemir, B. ve Taşçı, A., (2004) Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma Süreci ve Sektörel Bir Uygulama, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayını, 17-18 Nisan 2004, İstanbul, ss: 604-617.
Tanta, G. (2004). Küçük ve Orta Ölçekli Aile Şirketlerinde Yönetim Fonksiyonlarına İlişkin Sorunlar (Sakarya İli Örneği), Yüksek Lisans Tezi.
Tekin, M. (2004). Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği, Ankara.
Terzi, H. ve Pata, U.K. (2016). Türkiye’nin İktisadi Büyümesinde Turizm Sektörünün Katkısı, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 48, ss: 45-64.
Türkiye İstatistik Kurumu (2019). Haber Bülteni, Sayı 30600, Ankara.
Vera, C.F ve Dean. M.A. (2005), “An Examination of the Challenges DaughtersFace in Family Business Succession”, Family Business Review, Dec: 18,4; ABI/INFORM Global, ss: 321-345.
Ward, J.L. (1987),”Keeping The Family Business Healthy”, San Francisco, CA: Jossey Bass.
Yağcı E. ve Çevirgen A. (2015). Kurumsallaşma Düzeyi ve İşletme Yapısı Arasındaki İlişki: Türkiye’deki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, 15. Ulusal Turizm Kongresi, ss: 1249-1264.
Yazıcıoğlu, İ. ve Koç, H. (2009). “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 21, ss: 497 – 507.
Yıldız, A. (2008). Aile İşletmelerine Tavsiyeler, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
Yolaç, S. ve Doğan E. (2011). “Küreselleşme Sürecinde Aile İşletmelerinde Yönetim ve Kurumsallaşma”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 61, Sayı: 2, ss: 83-110.
Zengin, B. (2014). Turizmde Kurumsallaşma Sorunları, Aile İşletmeleri Örneği, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 41, ss: 1-22.