Cumhuriyet Düşüncesi İle İlgili Gelişmeler ve Cumhuriyetin İlanına Yönelik Tepkiler

Cumhuriyet milletin egemenliğini elinde tuttuğu ve bunu temsilcileri aracılığıyla kullandığı siyasal sistemdir. Milli Mücadele yıllarına kadar milli egemenlik kavramına cumhuriyet anlamı yüklenmemiştir. Bu yıllarda bağımsızlığı ve vatanın kurtuluşunu sağlamak amacıyla düzenlenen bölgesel ve ulusal kongrelerin kurduğu siyasal iktidarlar birer cumhuriyet hükümetleri idi. Gücünü doğrudan halktan alan bu yönetimler hem vatanı düşmana karşı savunmuşlar hem de cumhuriyet düşüncesinin gelişmesini sağlamışlardır. Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığı günden itibaren adı koyulmamış demokratik bir cumhuriyet rejimine sahipti. Atatürk’ün önderliğinde kurulan yeni Türk devletinin bu demokratik niteliği 1921 Anayasası ile pekişmiştir. Saltanatın kaldırılması ile cumhuriyetin önündeki büyük bir engel aşılmıştır. Ekim 1923’te cumhuriyetin ilanı aslında üç yıldır yürürlükte olan rejimin adını koymak anlamına gelmektedir. Cumhuriyetin ilanına yönelik tepkiler, farklı bir rejim talebinden ziyade cumhuriyetin ilanının aceleye getirilmiş olmasına ve cumhuriyetin niteliğine yönelikti. Tepkilerin temel nedeni, cumhuriyetle birlikte sistemde yapılan değişikliğin rejimin demokratik niteliğini zayıflatması endişesiydi.
Anahtar Kelimeler:

egemenlik, cumhuriyet, meclis, Ulus

The Developments About the Republican Idea and Reactions Towards the Decleration of the Republic

Republic is a regime in which people rule through their representatives. Until the Independence War of 1919-1922, national sovereignty did not mean republic in Turkey. During this period, political structure that regional and national congresses formed was indeed a republic like governments, deriving their power from people. These governments both fought against the enemies of the motherland and contributed to the development of the idea of republic. Turkish National Assembly had a democratic republican government since the very beginning even though it was not called so. This democratic character of the new Turkish state was strengthened with the Constitution of 1921. With the Abolition of the Sultanate, the last obstacle to the republic was removed. The promulgation of the republic on 29 October 1923 was basically naming the existing republican regime.

___

  • Referans1 Atatürk, Nutuk, C.I-II, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yay., Ankara 1970.
  • Referans2 Atatürk’ün Söyleve ve Demeçleri, C.I-III, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 1997.
  • Referans3 Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC), Devre I-II, TBMM Matbaası, Ankara 1959.