TÜRKİYE’DE MAHALLİ İDARELER VERGİ GELİRLERİNİN GELİŞİM TRENDİ: 2006-2010 DÖNEMİ

Mahalli İdareler, ulusal sınırlar içerisindeki değişik büyüklüklerdeki topluluklarda yaşayan insanların, ortak ve yerel nitelikteki kamusal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hukuk düzeni içerisinde oluşturularak kurulmuş bulunan anayasal kuruluşlardır. Avrupa Konseyi tarafından imzaya açılan Mahalli İdareler Avrupa Antlaşması da yerel yönetimlerin merkezi otoriteden özerkliğini garanti altına almak için yapılan bir anlaşmadır. Türkiye’de mahalli idareler; il özel idareleri, belediyeler (büyükşehir belediyeleri dahil), ve köylerden oluşmaktadır. Çalışmada, Türkiye’de yıllar itibariyle mahalli idareler konsolide bütçe gerçekleşmeleri verilerek özellikle gelirler analiz edilmiştir. Mahalli İdareler Bütçesi içerisinde gelirler şunlardan oluşmaktadır; Faizler, paylar ve cezalar, teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirler, vergi gelirleri, sermaye gelirleri, alacaklardan tahsilatlar. Türkiye’de mahalli idareler konsolide bütçe gerçekleşmelerinde vergi gelirlerinin toplam gelirler içindeki payı’nın % 10’lar gibi çok düşük seviyede kaldığı görülmüştür. Bu durum Türkiye’de yerel yönetimlerin merkezi otoriteden çok özerk olmadıklarını ve ortak ve yerel nitelikteki kamusal ihtiyaçlarını karşılamak için finansal olarak merkezi yönetime bağlı olduklarının önemli bir göstergesidir

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Mahalli İdareler Bütçeleri, Mahalli İdareler Vergi Gelirleri

Local Governments are constitutional institutions established by legal system in order to meet the people’s, living in communities in different sizes within the national borders, common and public needs in a domestic nature. The European Treaty of Local Governments, opened for signature by the European Council, is a contract in order to guarantee the autonomy of local governments from the central authorities. In Turkey Local Governments consist of special provincial administrations, municipalities (metropolitan municipalities), and villages. In this study, it was given the realizations of the consolidated budgets of local governments In Turkey over the years and in particular, were analyzed revenues. Revenues in the local governments budget consist of the followings; interests, shares and penalties, enterprise and property income, donations and grants received with special revenues, tax revenues, capital income, collections from receivables. It is observed that, the share of tax revenues in total revenues, within the realizations of the consolidated budget of local administrations In Turkey, remains very low as about 10%. This condition is an important indicator for the local administrations in Turkey that they are not very autonomous from the central authorities and they are bound to central government in order to meet and finance the common and public needs in a domestic nature.

Keywords:

Turkey, Local Government Budgets, Local Government Revenues,

PDF

___

Açıkgöz, E. (2007). Yeni Düzenlemeler Eşliğinde Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik ve Mali Tevzin. Isparta: T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Akdoğan, A. (2005). Kamu Maliyesi. (Onuncu Baskı.) Ankara: Gazi Kitabevi.

Alodalı, M. F. B. ve diğerleri. (2007). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Ve Türkiye’de Belediyelerde Özerklik. Selçuk Üniversitesi, Karaman İİBF Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayısı, 1-11. Mayıs, 2007. mayis2007/1.pdf>,Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Arıkboğa, Ü. (2004). Türkiye’de yerel yönetimler mali açıdan ne kadar özerk? Anlayış Aylık Siyaset Ekonomi Toplum (e-)Dergisi, makaleGoster.aspx?

dergiid=10&makaleid=3338>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Aydemir, S.R. (2001). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının Işığı Altında Türk Yerel Yönetimleri. Mevzuat (e-)Dergisi, 45. Eylül-2001. <http://www.mevzuatdergisi. com/2001/ 09a/01.htm>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Aydın, A. H. (2010). Belediyelerin Örgütsel Ve İşlevsel Sorunlarının Arka Planındaki Mali Sorunları. Yerel Siyaset (e-)Dergisi, 41, Haziran- 2010. yerelsiyaset.com/v4/ sayfalar.php?goster=ayrinti&id=1185>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Çolak, H. (2004). Yerel Yönetimlerde İdari Vesayet Denetimi Ve Yerel Yönetimlerin Özerkliği. Ankara: T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi (Yönetim Bilim) Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Geray, C. (1993). Nasıl Bir Kamu Yönetimi Düzeltimi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5, 13-21.

Geray, C. (1999). Kırsal Kalkınma Yöneltileri, İlçe Yerel Yönetimi ve İlçe Köy Birlikleri Önerisi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 8(2), 11-42.

Gökçe, O. ve Bayrakçı, E. (2003). Yerel Yönetimler Maliyesi Ders Notları. Konya.

Gündüzoğlu, İ. (2010). Mahalli İdarelere İlişkin Mevzuatta Güncel Gelişmeler Fırsatlar Ve Güçlükler, (LAR-2). Ankara: T.C. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, s:26, Aralık- 2010, <http:// <www.lar.org.tr/uploaded/dosyalar/54748d5b4d 7041fd715c34e 1b8505cdd.pdf>, Erişim Tarihi: 14.04.2012. Kalabalık, M. (2012). Yerel Yönetimler ve Özerklik. sf=akademik&k=282>, Erişim Tarihi: 29.04.2012.

Keleş, R. (1994). Yerinden Yönetim ve Siyaset. İstanbul: Cem Yayınevi.

Keleş, R. (1995). Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Karşısında Avrupa ve Türkiye. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 4(6), 3-19. Kasım, 1995. goster.php?Dosya=MDQ5MDUz MDU0MDUz>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Kösecik, M. ve Özgür, H. (2005). Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-I Reform, Yerel Özerklik Kavramı Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Nobel Yayınevi, 281’den aktaran Açıkgöz, E. (2007). Yeni Düzenlemeler Eşliğinde Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik Ve Mali Tevzin. Isparta: T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Local Finance in Europe An Overwiev 2000/2005’den aktaran Gündüzoğlu, İ. (2010). Mahalli İdarelere İlişkin Mevzuatta Güncel Gelişmeler Fırsatlar Ve Güçlükler, (LAR-2). Ankara: T.C. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, s:26, Aralık-2010, <http:// www.lar.org.tr/uploaded/dosyalar/54748d5b4d7041fd715c34e1b8 50 5cdd.pdf>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Nadaroğlu, H. (1964). Mali Tevzin, Bazı Kamu Gelirlerinin Paylaştırılması. Maliye Enstitüsü Konferansları, Dokuzuncu Seri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 1099. İstanbul: Sermet Matbaası.

Nadaroğlu, H. (1994). Mahalli İdareler. İstanbul: Beta Basım Yayım.

Resmi Gazete. (1991). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Kanun No.: 3723, Kabul Tarihi: 08.05.1991, 3723 Sayılı, 08.05.1991 tarihli Resmi Gazete. <http://www.resmigazete.gov.tr/ arsiv/20877.pdf>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Resmi Gazete. (1992). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının Bakanlar Kurulunca Onaylanması. 21364 Sayılı, 03.10.1992 Tarihli Resmi Gazete, <http://www.resmigazete. gov.tr/arsiv/21364.pdf>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Sakınç, S. (1998). Kamusal Mali Yerinden Yönetim ve Yerel Kamusal Malların Sunumunda Etkinlik: Türkiye İçin Bir Model Önerisi. Manisa: Emek Matbaacılık.

Şentürk, H. (2010). Belediyelerin Mali Problemleri. Yerel Siyaset (e-)Dergisi, 41. Haziran-2010. d=11 90>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Resmi Web Sitesi, oop=13170994450692428&_afrWindowMode=0&_adf.ctrl- state=70qj5rawj_ 42>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Tekin, F. (1977). Mali Tevzin. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, Ocak-1977, 13(1), 116-163.

Tortop, N. (1986). Mahalli İdareler. Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara: TODAİE Yayınları.

Tortop, N. (1996). Yerel Yönetimler Maliyesi. Ankara: TODAİE Yayınları, Yayın No: 263.

Türkoğlu, İ. (2010). Yerel Yönetimlerin Mali Özerkliği. Yerel Siyaset (e-)Dergisi, 41. (Haziran-2010), 1187>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.

Urhan, V. F. (2008). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması. Sayıştay Dergisi, 70, 85-102. Temmuz-Eylül 2008.

Yeter, E. (1996). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Karşısında Türkiye: Anayasa ve İlgili Yasalarda Durum. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(1), 3-13. Ocak, 1996. <http://yayin.todaie.gov.tr/ goster.php?Dosya=MDQ5MDUzMDU1MDUz>, Erişim Tarihi: 14.04.2012.