DÖNÜŞTÜRÜCÜ LİDERLİK İLE İŞE YABANCILAŞMA ARASINDAKİ İLİŞKİDE ALGILANAN ETİK İKLİMİN ARACI ROLÜ

Bu çalışmanın amacı; dönüştürücü liderliğin ve çalışanların etik iklim algılarının işe yabancılaşma üzerindeki etkilerini belirlemektir. Bu amaçla araştırmada dönüştürücü liderliğin işe yabancılaşma üzerindeki etkisi ve bu etkide etik iklim algısının aracılık etkisi incelenmiştir. Çalışmanın teorik kısmında sırasıyla dönüştürücü liderlik, işe yabancılaşma ve etik iklim kavramları açıklanmıştır. Daha sonra değişkenler arasındaki ilişkiyi ele alan araştırmalar incelenmiş ve bu doğrultuda araştırma modeli ve hipotezler oluşturulmuştur. Model yapısal denklik modeli şeklinde tasarlanmıştır. Yapısal denklik modeline bağlı belirlenen hipotezlerin açıklığa kavuşturulabilmesi için Uşak ilinde faaliyette bulunan 240 banka çalışanından anket tekniğiyle veri toplanmıştır. Veriler SPSS ve AMOS programlarıyla analize tabi tutulmuştur. Analizler sonucunda dönüştürücü liderliğin işe yabancılaşmayı menfi yönlü olarak etkilediği ve bu etkide etik iklim algısının kısmi aracılık rolü üstlendiği belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Dönüştürücü Liderlik, İşe Yabancılaşma, Etik İklim, Banka Çalışanları, Yapısal Eşitlik Modeli

THE EXAMINATION OF MEDIATING ROLE OF PERCEIVED ETHICAL CLIMATE ON THE RELATIONSHIP BETWEEN TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP AND WORK ALIENATION

The aim of this study is to determine the impacts of transformational leadership and ethical climate perception over work alienation. Thus, in this study, the impacts of transformational leadership over work alienation and the mediating role of ethical climate perception in this impact have been analyzed. In the theoretical part, transformational leadership, work alienation and ethical climate have been respectively described and explained. Next, studies dealing with the relationship among variables have been analyzed and accordingly research model and hypothesis have been formed. The model is designed as a structural equation model (SEM). Data is collected from 240 bank workers operating in Uşak province in order to clarify the hypotheses determined based on the structural equation modeling. Collected data has been subject to analysis through SPSS and AMOS programs. As a result of these analyses, it has been found out that transformational leadership has a negative impact on work alienation and the ethical climate perception have a partial mediating role in this impact

Keywords:

Transformational Leadership, Work Alienation, Ethical Climate, Bank Employees, Structural Equation Model.,

PDF

___

Acar, A.Z. (2013). Farklı Örgüt Kültürü Tipleri ve Liderlik Tarzları ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Lojistik İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 5-31.

Agarwal, S. (1993). Influence Of Formalization On Role Stress, Organizational Commitment, And Work Alienation Of Salespersons: A Cross-National Comparative Study. Journal of International Business Studies, 24(4), 715-739.

Aiken, M. ve Hage, J. (1966). Organizational Alienation: A Comparative Analysis. American Sociological Review, 31(4), 497-507.

Banai, M., Reisel, W. D. ve Probst, T. M. (2004). A Managerial And Personal Control Model: Predictions Of Work Alienation And Organizational Commitment İn Hungary. Journal of International Management, 10(3), 375-392.

Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. Collier Macmillan.

Bass, B. M. (1990). From Transactional To Transformational Leadership: Learning To Share The Vision. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.

Bass, B. M. ve Avolıo, B. J. (1993a). Transformatıonal Leadershıp and Organızatıonal Culture. Public Administration Quarterly, 17(1), 112-121.

Bass, B. M. ve Avolio, B. J. (1994). Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership. Thousand Oaks, CA: Sage.

Bass, B. M., Avolio, B. J., Jung, D. I. ve Berson, Y. (2003). Predicting Unit Performance By Assessing Transformational And Transactional Leadership. Journal of Applied Psychology, 88(2), 207-218.

Boerner, S. (1998) Work Alienation And Continuous İmprovement. In Boer, H. & Gieskes, J. (eds.), Continuous İmprovement – From İdea To Reality, Twente University Press, Enschede, pp. 63–75.

Burns, J. M. (2012). Leadrship. New York: Open Road Integrated (1978)

Carlson, D. S. ve Perrewe, P. L. (1995). “Institutionalization Of Organizational Ethics Through Transformational Leadership”. Journal Of Business Ethics, 14(10), 829-838.

Celep, C. (2004). Dönüşümsel liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.

Clark, P. C. (2013). The Effects Of Multıcollınearıty In Multılevel Models (Doktora Tezi). Wright State University.

Cullen, J. B., Parboteeah, K. P. ve Victor, B. (2003). The Effects Of Ethical Climates On Organizational Commitment: A Two-Study Analysis. Journal of Business Ethics, 46(2), 127-141.

Cullen, J. B., Victor, B. ve Stephens, C. (1989). An Ethical Weather Report: Assessing The Organization's Ethical Climate. Organizational Dynamics, 18(2), 50-62.

Damghanian, H. ve HajKazemi, M. (2015). Surveying the Role of Transformational Leadership in Work Alienation with Mediation of Organizational Commitment. Jurnal UMP Social Sciences and Technology Management, 3(3), 886-899.

Darwazeh, S. S. ve Alkawasmi, D. S.(2014). The Impact of Ethical Work Climate on Work Alienation Feelings (An Empirical Study of The Ministry of Higher Education & Scientific Research). Jordan Journal of Business Administration 10(2), 297-316.

Demir, H. ve Okan, T. (2008). “Etkileşimsel ve Dönüşümsel Liderlik: Bir Ölçek Geliştirme Denemesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 19(61), 72-90.

Den Hartog, D.N. ve Koopman, P.L. (2001). Leadership in organizations. In N. Anderson, D.S. Ones, H. Kepir- Sinangil & C. Viswesvaran, C (Eds.). International Handbook of İndustrial, Work and Organizational Psychology (Vol. 2). London: Sage.

Dickson, M. W., Smith, D. B., Grojean, M. W. ve Ehrhart, M. (2001). An Organizational Climate Regarding Ethics: The Outcome Of Leader Values And The Practices That Reflect Them. The Leadership Quarterly, 12(2), 197-217.

Doğan, S. ve Kılıç, S. (2014). Algılanan Örgütsel Etik İklim Ve Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 269-292.

Engelbrecht, A. S., Van Aswegen, A. S. ve Theron, C. C. (2005). The Effect Of Ethical Values On Transformational Leadership And Ethical Climate İn Organisations. South African Journal of Business Management, 36(2), 19-26.

Erben, G. S. (2008). Effects Of Perceıved Employment Opportunutıes, Peer Support, Exhaustıon And Work Alıenatıon On The Relatıonshıp Between Perceıved Job Characterıstıcs And Work Attıtudes: A Comparatıve Study Between Lean And Tradıtıonal Productıon Contexts. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.

Erben, G. ve Güneşer, A. (2008). The Relationship between Paternalistic Leadership and Organizational Commitment: Investigating the Role of Climate regarding Ethics. Journal of Business Ethics, 82(4), 955-968.

Eraslan, L. (2004). Liderlikte Post-Modern Bir Paradigma: Dönüşümcü Liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-32

Floyd, K. S. (2010). Leadership Styles, Ethics İnstitutionalization, Ethical Work, Climate, And Employee Attitudes Toward İnformation Technology Misuse İn Higher Education: A Correlational Study. (Doktora Tezi). Georgia Southern University. Electronic Theses & Dissertations. Paper 339.

Gill, R., Levine, N. ve Pitt, D. C. (1998). “Leadership And Organizations For The New Millennium”. Journal of Leadership Studies, 5(4), 46-56.

Grojean, M. W., Resick, C. J., Dickson, M. W. ve Smith, D. B. (2004). Leaders, Values, And Organizational Climate: Examining Leadership Strategies For Establishing An Organizational Climate Regarding Ethics. Journal Of Business Ethics, 55(3), 223-241.

Gürbüz, H. ve Karapınar, M. (2014). Bankacılık Sektöründe Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerinin Maslach Kriterlerine Göre Ölçülmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 267-278.

Heiman, G. W. (2011). Basic Statistics for the Bahavioral Sciences. Kanada: Cengage Learning.

Hirschfeld, R. ve Feild, H. (2000). Work Centrality and Work Alienation: Distinct Aspects of a General Commitment to Work. Journal of Organizational Behavior, 21(7), 789-800.

Hosseinzadeh, A., Nazem, F. ve Eimani, M. N. (2014). A Structural Model For Transformational Leadership Style Based On Job Alienation İn District 2 of Islamic Azad University. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 3(1), 01-05.

Hoy, W. K. (1972). Dimensions Of Student Alienation And Characteristics Of Public High Schools. Interchange, 3(4), 38-52.

Huang, Y. C. (2006). The Relationships Among Job Satisfaction, Professional Commitment, Organizational Alienation, And Coaching Efficacy Of School Volleyball Coaches İn Taiwan (Yayınlanmamış Doktora Tezi), United States Sports Academy, Alabama, United States of America.

İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü/Etkileşimci Liderlik Algısı Ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Bireysel Farklılıkların Rolü. Akdeniz İİBF Dergisi, 11(6), 160-177.

Johnson, C. E. (2008). Meeting The Ethical Challenges of Leadership: Casting Lightor Shadow (3rd Ed.). Sage Publications.

Kanungo, R. N. (1992). “Alienation and Empowerment: Some Ethical Imperatives in Business”. Journal of Business Ethics, 11(5/6), 413-422.

Kaya, U. ve Serçeoğlu, N. (2013). Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum, 36(1), 311-346.

Kaygın, E. ve Kaygın, C. Y. (2012). Çalışanların Dönüştürücü Liderlik Algılarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 29-38.

Kesen, M. (2016). Öğretim Elemanlarının İşe Yabancılaşmasının Etik Liderlik Ve Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Uygulamalı Bir Çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(22), 118- 134.

Kösterelioğlu, M. A. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş yaşam kalitesi ile işe yabancılaşması arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kuhnert, K. W. ve Lewis, P. (1987). Transactional and transformational leadership: A constructive/developmental analysis. Academy of Management review, 12(4), 648-657

Kuru, F. (2009). Küresel Mali Kriz Kapsamında İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları ve Örgütsel Yabancılaşma Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Martin, K. D. ve Cullen, J. B. (2006). Continuities And Extensions Of Ethical Climate Theory: A Meta-Analytic Review. Journal of Business Ethics, 69(2), 175-194.

Mayer, D. M., Kuenzi, M. ve Greenbaum, R. L. (2010). Examining The Link Between Ethical Leadership And Employee Misconduct: The Mediating Role Of Ethical Climate. Journal of Business Ethics, 95(1), 7-16.

Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W. ve Barrett, K. C. (2004). SPSS for İntroductory Statistics: Use and İnterpretation. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.

Mottaz, C. J. (1981). Some Determinants Of Work Alienation. The Sociological Quarterly, 22(4), 515-529.

Nahavandi, A. (2008). The Art and Science of Leadership (5th Ed.). Pearson.

Naktiyok, S. (2015). Dönüştürücü Liderlik ve Örgütsel Desteğin Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Örgütsel Güven Algısının Aracı Rolü. (Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Northouse, P. G. (2013). Leadership: Theory and Practice (6th Ed.). USA: SAGE Publications.

Özalp, İ. ve Öcal, H. (2000). Örgütlerde Dönüştürücü (Transformational) Liderlik Yaklaşımı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 207-227.

Özbek, M. F. (2011). Örgüt İçerisindeki Güven ve İşe Yabancılaşma İlişkisinde Örgüte Uyum Sağlamanın Aracı Rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1): 231-248.

Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2013). Örgütsel Davranış (6.Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi

Özyer, K. (2010). Etik İklim Ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide Örgütsel Bağlılık Ve İş Tatmininin Düzenleyici Rolü (Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Perez, J. P. (2010). “Alienation”. In A. J. Mills, G. Durepos and E.Wiebe (Eds.), Encyclopedia of Case Study Research (ss. 17-19). Thousand Oaks: SAGE Publications.

Pulekar, D. (2014). Transformational Leadership Style a Business Excellence tool for Differentiation and Value Creation. 7th International Business Research Conference Indian Education Society's Management College and Research Centre, IOSR Journal of Business and Management, from http://www.iosrjournals.org/iosr-jbm/papers/7th-ibrcvolume-1/2.pdf

Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2013). Organizational Behavior. (Çev.: İnci Erdem). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.(2011).

Sağnak, M. (2010). Dönüşümcü Okul Liderliği ile Etik iklim Arasındaki ilişki. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri/Educational Sciences: Theory and Practice, 10 (2), Bahar, 1113-1152.

Sarros, J. C., Teanewski, G. A., Winter, R. P., Santora, J. C. ve Densten, I. L. (2002). Work Alienation and Organizational Leadership. British Journal of Management, 13(4), 285–304

Schminke, M., Ambrose, M. L. ve Neubaum, D. O. (2005). The Effect Of Leader Moral Development On Ethical Climate And Employee Attitudes. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 135-151.

Seeman, M. (1959). On The Meaning of Alienation. American Sociological Review, 24(6), 783-791.

Seeman, M. (1967). On the Personal Consequences of Alienation in Work. American Sociological Review, 32(2), 273-285

Seeman, M. (1983). Alienation Motifs İn Contemporary Theorizing: The Hidden Continuity Of The Classic Themes. Social Psychology Quarterly, 46(3), 171-184.

Shin, Y., Sung, S. Y., Choi, J. N. ve Kim, M. S. (2015). Top Management Ethical Leadership And Firm Performance: Mediating Role Of Ethical And Procedural Justice Climate. Journal of Business Ethics, 129(1), 43-57.

Simha, A. ve Cullen, J. B. (2012). Ethical Climates And Their Effects On Organizational Outcomes: Implications From The Past And Prophecies For The Future. The Academy of Management Perspectives, 26(4), 20-34.

Sims, R. L. ve Kroeck, K. G. (1994). The İnfluence Of Ethical Fit On Employee Satisfaction, Commitment And Turnover. Journal of Business Ethics, 13(12), 939-947.

Southwick, R. B. (1998). Antecedents Of Transformational, Transactional, And Laissez-Faire Leadership (Doctoral Thesis), University of Georgia.

Tekin, Ö. A. (2012). Yabancılaşma Ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler: Antalya Kemer’deki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Çalışanları ÜzerindeBir Uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Treviño, L. K., Butterfield, K. D. ve McCabe, D. L. (1998). The Ethical Context in Organizations: Influences on Employee Attitudes and Behaviors. Business Ethics Quarterly, 8(3), 447-476.

Treviño, L. K. ve Nelson, K. A. (2014). Managing Business Ethics: Straight Talk about How to Do It Right (6th Ed.). John Wiley & Sons.

Tuna, M. ve Yeşiltaş, M. (2014). Etik İklim, İşe Yabancılaşma Ve Örgütsel Özdeşleşmenin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 105-117.

Tutar, H. (2010), İşgören Yabancılaşması Ve Örgütsel Sağlık ilişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65(1), 175-204. Türkiye Etik Değerler Merkezi Vakfı (TEDMER), Erişim Tarihi: 12.07.2016, http://www.tedmer.org.tr/pdf/etik_barometre.pdf Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Erişim Tarihi: 12.05.2016, https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/istatistikiraporlar/tumu/1016/Illere_ve_Bolgelere_Gore_Ozet_B ilgiler.zip

Van Aswegen, A. S. ve Engelbrecht, A. S. (2009). The Relationship Between Transformational Leadership, İntegrity And An Ethical Climate İn Organizations: Original Research. SA Journal of Human Resource Management, 7(1), 1-9.

Victor, B. ve Cullen, J. B. (1987). A Theory And Measure Of Ethical Climate İn Organizations. Research İn Corporate Social Performance And Policy, 9(1), 51-71.

Victor, B. ve Cullen, J. B. (1988). The Organizational Bases Of Ethical Work Climates. Administrative Science Quarterly, 33(1), 101-125.

Wimbush, J. C. ve Shepard, J. M. (1994). Toward An Understanding Of Ethical Climate: Its Relationship To Ethical Behavior And Supervisory İnfluence. Journal of Business Ethics, 13(8), 637-647.

Wyld, D. C. ve Jones, C. A. (1997). The İmportance Of Context: The Ethical Work Climate Construct And Models Of Ethical Decision Making--An Agenda For Research. Journal of Business Ethics, 16(4), 465- 472.

Yanık, O. (2014). Ahlaki Liderliğin Çalışanların İş Tatminine, Örgütsel Bağlılığına ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Örgütsel Güven ve Örgütsel Adalet Algısının Aracı Rolü. (Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yeniçeri, Ö. (2009). Örgütlerde Çatışma ve Yabancılaşma Yönetimi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık

Yukl, G. (2009). Leadership in Organizations (7th Ed.). New Jersey: Pearson Prentice Hall.

Zuschin, A. P. (2003). Alienation Among Female Senior Student Affairs Officers: Correlation Between Gender Traits, Organizational Culture, And Alienation. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Kent State University.