TÜRKİYE’DE OTOMOTİV SANAYİSİNİN MEKÂNSAL DAĞILIŞI

Türkiye’de motorlu araç üretimi ve bununla bağlantılı faaliyetler 1955’te montaj sanayi şeklinde başlamıştır. 1980’lere kadar montaja dayalı olarak büyüme gösteren motorlu araç üretimi, 1990’lardan itibaren çeşitli gelişmelerin etkisiyle günümüzde küresel ölçekte üretim yapacak seviyeye erişmiştir. Türkiye’de motorlu araç üretiminin montaja dayalı olarak sürdürüldüğü yıllarda (1955-1970) üretim faaliyetleri ağırlıklı olarak İstanbul’da yer almıştır. Sonraki yıllarda İstanbul dışına da yayılan otomotiv sanayi faaliyetleri, 1970’lerden itibaren Bursa’da, 1980’lerde ülkenin iç kesimlerinde (Aksaray, Eskişehir, Ankara, Adana) ve 1990’lardan sonra ise ağırlıklı olarak Kocaeli ve Sakarya’da yer almaya başlamıştır. Bu mekânsal dağılışın oluşmasında otomotiv sanayisinin kuruluş ve işleyişinde etkili olan çeşitli faktörlerin (pazar, ulaşım, işgücü, sermaye, devlet politikaları, enerji kaynakları, kişisel kararlar vb.) yanı sıra ülkede yaşanan şehirleşmenin de etkisi olmuştur.     Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de otomotiv sanayi faaliyetlerinin coğrafi dağılışını belirlemek ve bu dağılışa etki eden faktörleri incelemektir. Otomotiv sanayi ve bununla bağlantılı tesislerin yer seçiminde hangi unsurların etkili olduğunu belirlemek için çeşitli coğrafi yöntem ve teknikler kullanılmıştır. 

SPATIAL DISTRIBUTION OF THE AUTOMOTIVE INDUSTRY IN TURKEY

In Turkey, motor vehicle production and operations associated with it have started in form of assembly industry in 1955. Showing an assembly-based growth up to 1980s, the motor vehicle production now, under effect of a variety of developments from 1990s on, reached to a level to be able to produce in global scale. In those years when motor vehicle production in Turkey was on basis of assembly (1955-1970), the production operations were largely performed in Istanbul. The automotive industry operations, expanded to other places outside Istanbul in the subsequent years, started in Bursa from 1970s on, inland of the country in 1980s (Aksaray, Eskişehir, Ankara, Adana) and mostly in Kocaeli and Sakarya from 1990s on. In addition to a number of factors effective in the establishment and operation of the automotive industry (market, transportation, labour, capital, governmental policies, energy resources, personal decisions, etc.), urbanization in the country had also effect on the formation of this spatial distribution. Objective of this study is to determine geographical distribution of automotive industry operations in Turkey and explore the factors having effect on this distribution. A variety of geographical methods and techniques have been used in order to determine factors which have been effective in the selection of locations for the automotive industry and facilities associated with it. 

___

  • Bauman, Z. (2012). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları. (Çev: A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Denison, M. (1963). The Power To Go. Pyramid Books, New York.
  • Doldur, H. (2003). Tarımdan sanayiye bir ova şehri: Adapazarı. (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.)
  • Drucker, P. (1946). The Concept of the Corporation. New York: John Days.
  • Freund, P. & Martin G. (1996). Otomobilin Ekolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Gottmann, J. (1976). Şehirsel Merkeziyetin Gelişmesi. (Çev: N. Özgüç). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
  • Kapan, K. (2018). Turizm faaliyetlerin şehirsel gelişmeye etkileri: Antalya örneği. (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
  • Maxton, G. P. & Wormald, J. (2004). Time for a Model Change: Re-engineering the Global Automotive Industry. Cambridge: Cambridge University Press.
  • OİCA, (2018). 03 Mayıs 2018 tarihinde http://www.oica.net/ adresinden edinilmiştir.
  • Orhan, Z. O. (1997). Gümrük Birliği Sürecinde Türk Otomotiv Sanayii'nin ve Otomotiv Yan Sanayinin Rekabet Gücü. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
  • Özgüç, N. (2017). Turizm Coğrafyası, Özellikler ve Bölgeler. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Taysad, (2018). 03 Nisan 2018 tarihinde https://www.taysad.org.tr/tr, adresinden edinilmiştir.
  • TİM, (2017). 06 Mayıs 2018 tarihinde http://www.tim.org.tr/tr/default.html, adresinden edinilmiştir.
  • Timor, A.N. (2004). Japonya. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Timor, A.N. (2011). Çin. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • TOBB, (2017). 01 Mayıs 2018 tarihinde htthttps://www.tobb.org.tr/Sayfalar/AnaSayfa.php, adresinden edinilmiştir.
  • TÜİK, (2018). 08 Nisan 2018 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/Start.do adresinden edinilmiştir.
  • Tümertekin, E. & Özgüç, N. (2016). Ekonomik Coğrafya-Küreselleşme ve Kalkınma. İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • Tümertekin, E. (1959). Türkiye Sanayisinin Coğrafi Temelleri, Türk Coğrafya Dergisi, 16-52.
  • Womack, P. J., Jones. T.D. & Roos, D. (1990). Dünyayı Değiştiren Makine. İstanbul: Otomotiv Sanayi Derneği.