TURİZM SEKTÖRÜNÜN ŞEHİRLEŞMEYE ETKİLERİ: MANAVGAT ÖRNEĞİ

Türkiye’de turizm sektörü, 1980’li yılların başından itibaren özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında gerçekleştirilen yatırım ve teşvikler sayesinde önemli bir gelişme göstermiştir. Bu durum, turizme dayalı bir şehirleşme sürecini beraberinde getirmiştir. Manavgat (Side), bu süreci yaşayan yerleşmelerden biri olmuştur. Bu çalışmanın amacı; Manavgat’ta turizm sektörünün şehirleşmeye etkilerini sosyal, ekonomik ve demografik göstergeler yardımıyla incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, çeşitli kurumlardan elde edilen veriler, doküman analizine tabi tutulmuş ve her bir veri setini oluşturan istatistiksel değerlerin önemli değişimler gösterdiği dönemler üzerinde durulmuştur. Bu dönemler, Manavgat’ta turizm sektörünün geliştiği dönemlerle ilişkilendirilerek turizm sektörünün şehirleşmeye etkileri ortaya konulmuştur. Manavgat, önceleri kırsal karakterleri ön planda olan bir yerleşme iken, 1980’li yılların başından itibaren artan turizm teşvikleri ve yatırımları sayesinde hızlı bir şehirleşme sürecine girmiştir. Önemli bir turizm bölgesi olarak gelişen Side, 2000’li yıllara kadar Manavgat’tan ayrı bir mekânsal gelişim göstermiştir. Bu duruma rağmen, Side’deki turizm tesislerinde çalışanların Manavgat’ta ikamet etmesi, Side’de olduğu gibi Manavgat’ın da nüfus özelliklerini ve yatay gelişimini etkilemiştir. Manavgat, günümüzde Side’yi de içerisine alacak şekilde genişlemiştir. Ancak turizm faaliyetleri, şehrin geneline dengeli bir şekilde dağılmamış olup, turizm sektörünün kalbi daha çok Side’de atmaktadır. Bu nedenle, bütünleşik turizm kapsamında turizm yatırımlarının Side’den Manavgat şehir merkezine yönlendirilmesi, sürdürülebilirlik bakımından büyük önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Turizm, Şehirleşme, Turizm Kentleşmesi, Manavgat

THE EFFECTS OF TOURISM SECTOR ON URBANIZATION: THE CASE OF MANAVGAT

Tourism sector in Turkey, has showed a significant improvement since the beginning of 1980s especially due to the investments held in Aegean and Mediterranean coasts. This caused a process of urbanization based on tourism. Manavgat has been one of the settlements living this process. The purpose of this article is to examine the effects of tourism sector on urbanization in Manavgat with the help of social, economic and demographic indicators. For this purpose, data obtained from various institutions have been subjected to document analysis and the periods of significant changes in the statistical values that make up each data set have been emphasized. These periods have been associated with the development of the tourism sector in Manavgat and than the effects of the tourism sector on urbanization have been revealed. While Manavgat was a settlement with rural characteristics at the forefront, it has entered a rapid urbanization process since the early 1980s thanks to increasing tourism investments. Side, it developed as an important tourism region, had showed a separate spatial development from Manavgat until the 2000s. Despite this situation, that the population working in the tourism facilities in Side generally resides in Manavgat has affected the population characteristics and horizontal development of Manavgat as in Side. In recent years, Manavgat has expanded to include Side. However, tourism activities are not spread throughout the city and the heart of the tourism sector is mostly in Side. For this reason, it is of great importance for tourism to be directed from Side to Manavgat city center within the scope of integrated tourism.

Keywords:

Tourism, Urbanization, Tourism Urbanization, Manavgat,

PDF

___

Akengin, H. & Dinç, Y. (2018). Şehirlerin yatay gelişimlerinde coğrafi faktörlerin etkisi: Manavgat örneği. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu. Ankara. 532-550.
Akengin, H. (2006). Antalya'da turizmin ortadan kaldırdığı mevsimlik yerleşmeler: Sahil Çardakları. N. Özgüç & A. Timor (Ed.), İnsan ve Mekân (Prof. Dr. Erol Tümertekin'e 80.Yıl Armağanı) içinde (187-202). İstanbul: Çantay Kitapevi.
Akış, A. (2007). Alanya’da turizm ve turizmin alanya ekonomisine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 15-32.
Akış, A. (2011). Turizmin kentsel gelişim üzerine etkileri: Bir örnek inceleme Antalya-Türkiye. Doğu Coğrafya Dergisi, 16 (25), 193-206.
Alaeddinoğlu, F. Toroğlu, E. & Elibüyük, M. (2006). Türkiye’de bölgesel farklılıklara göre konaklama tesislerinin gelişimi ve değişimi. TUCAUM IV. Coğrafya Sempozyumu, 145- 152, Ankara.
Alpaslan, Ö. (2009). Antalya kıyı bölgesi planlama sürecinin kıyı alanlarına etkileri: Side-Manavgat örneği. TMMOB Şehir Plancıları Odası Dergisi, 46, 67-71.
Altun, N. & Dinç, A. (2016). Yabancı gelinlerin Türk ailesi içindeki yerine sosyolojik bir bakış. Halk Kültüründe Aile Uluslararası Sempozyumu. Edirne.
Arüv, C. Yıldırım, M. & Topkaya, B. (2006). Antalya kentindeki turizm faaliyetlerinin kıyı alanlarına etkilerinin belirlenmesi. 11.11.2019 tarihinde http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/11094.pdf adresinden edinilmiştir ).
Bozyer, Ü. (2008). Kent dokusunun oluşmasında turizmin etkisi: Bodrum örneği. (Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir).
Çelik, C. (2018). Şehir ve Makber. Düşünen Şehir Dergisi, 5, 16-25.
Dal, N. (2008). Kuşadasında kıyı kullanımı ve turizmin çevresel etkileri üzerine yerel halkın tutumları. (Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın).
Doğan, M. (2018). Antalya şehrinin (Muratpaşa, Kepez, Döşemealtı, Aksu ve Konyaaltı) gelişmesinde etkili olan faktörler. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 38, 187-201.
Doğanay, H. & Zaman, S. (2013). Türkiye Turizm Coğrafyası (4.Baskı). Ankara: Pegem Yayınevi.
Doğanay, H. (2014). Türkiye Beşeri Coğrafyası (4.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Doğanay, H., Özdemir, Ü. & Şahin, İ.F. (2013). Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya (5.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Doğaner, S. (2001). Türkiye Turizm Coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitapevi.
Dökmeci, V. & Terzi, F. (2003). Turizm ve şehirleşme. Ö. Ertekin & M. Yüzer (Ed.), Prof. Dr. Yücel Ünal’a Armağan, içinde (1-6). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası.
Ekiz Gökmen, Ç. (2011). Türk turizminin yabancı gelinleri: Marmaris yöresinde turizm sektöründe çalışan göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1 (28), 201-232.
Emiroğlu, M. (1975). Türkiye coğrafi bölgelerine göre şehir yerleşmeleri ve şehirli nüfus. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 7, Ayrı Basım.
Göney, S. (2017). Şehir Coğrafyası(I) (4.Baskı). İstanbul: Beta Basımevi.
Haberler.com (2011). Manavgat Belediyesi yerleşik yabancılar için mezarlık alanı ayırdı. 06.08.2019 tarihinde https://www.haberler.com/manavgat-belediyesi-yerlesik-yabancilar- icin-3023790-haberi/ adresinden edinilmiştir.
Haberler.com (2014). Fethiye’de yabancı gelinlere ilgi azaldı. 05.08.2019 tarihinde https://www.haberler.com/fethiye-de-yabanci-gelinlere-ilgi-azaldi-5511275-haberi/ adresinden edinilmiştir.
Haberler.com (2016). Yabancı gazeteler yerlilerden fazla satıyor. 06.08.2019 tarihinde https://www.haberler.com/yabanci-gazeteler-yerlilerden-fazla-satiyor-8328036-haberi/ adresinden edinilmiştir.
Işık, Ş. & Zoğal, V. (2017). Turizm kentleşmesi kavramı: Antalya örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 26 (2), 71-94.
Işık, Ş. (2005). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71.
Kapan, K. & Timor, A. (2018). Turizm gelişme modellemeleri açısından Antalya şehri. Türk Coğrafya Dergisi, 71, 53-61.
Kapan, K. (2018). Turizm faaliyetlerinin şehirsel gelişmeye etkileri: Antalya örneği. (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
Kapluhan, E. (2014). Türkiye’de turizme bağlı kentleşmelere farklı bir örnek: Milas (Muğla). Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (15), 120-141.
Keleş, R. (2015). Kentleşme Politikası (14.Baskı). Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
Kocakuşak, S. (1993). Alanya'da Kentleşme, Turizm ve Sorunları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara).
Konyalı, İ. H. & A. Yıldız. (2010). Abideleri ve Kitabeleri ile Manavgat Tarihi. Antalya: Medya Işıl Matbaa.
Köksal, A. (1994). Türkiye Turizm Coğrafyası. Ankara: Gazi Büro Kitapevi.
Manavgat Ticaret ve Sanayi Odası (MATSO). (2017). Ekonomik Rapor. Manavgat.
Mullins, P. (1991). Tourism urbanization. International Journal of Urban and Regional Research, 15 (3), 591-597.
Mumford, L. (2007). Tarih Boyunca Kent. (Çev: G. Koca & T. Tosun). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Okuyucu, A. & Akgiş, Ö. (2016). Türkiye’de konaklama sektörünün yapısal ve mekânsal değişimi: 1990-2013. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 249-269.
Özgüç, N. (2007). Turizm Coğrafyası (5.Baskı). İstanbul: Çantay Kitapevi.
Özgür, E. M. (2010). Nüfusun Coğrafi Analizi. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Coğrafya Bölümü Ders Notları.
Pekpak, H.E. (2012). Kıyı Alanlarında Turizm Odaklı Mekânsal Gelişim: Lara Örneği. (Uzmanlık Tezi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, Ankara).
Sabancı, S. (2016). Manavgat’ta turizm ve kentleşmenin gelişme süreci. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 8 (32), 464-471.
Sağdıç, M. & Bozyiğit, R. (2010). Köprü çayı havzasının nüfus özellikleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 123-166.
Südaş, İ. (2012). Avrupa ülkelerinden Türkiye’nin batı kıyılarına yönelik göçler: Marmaris, Kuşadası ve Ayvalık ilçelerinde karşılaştırmalı bir araştırma. (Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir).
Timor, A. (2004). Ayvalık: Bir Sayfiye Yerleşmesinin Gelişme Süreci. İstanbul: Çantay Kitapevi.
Toprak, Z. & Karakurt, A. (2009). Türkiye’de yabancı mezarlıkları ve küresel ilişkiler ağında stratejik gelişmeler; İzmir için bir yaklaşım. Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1), 73-99.
Tümertekin, E. (1973). Türkiye'de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları (No:1840), Coğrafya Enstitüsü Yayınları (No:72).
Uğur, A. & Aliağaoğlu, A. (2018). Şehir Coğrafyası (6.Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
Yakar, M. (2017). “Yerlilikten” “Göçmenliğe” doğru: Türkiye’de iç göçün doğum yeri verisine göre gelişimi. F. Arslan (Ed.), Türkiye Coğrafyası Araştırmaları, içinde (373-398). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Yıldız, M. (2012). Turizmin gelişmesine bağlı olarak ikinci konutlarda mekân analizi: Manavgat örneği. (Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya).
Yıldız, Z. (2011). Turizm sektörünün gelişimi ve istihdam üzerindeki etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 54-71.
Yücel, T. (1960). Türkiye’de şehirleşme hareketleri. Türk Coğrafya Dergisi, 20, 23-35.
Yüceşahin, M. (1996). Türkiye'de illere göre cinsiyet oranları. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 5, 267-290.