SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ SOSYOBİLİMSEL KONULARA YÖNELİK TUTUM VE GÖRÜŞLERİ

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutum ve görüşlerini incelemektir. Küresel ısınma, nükleer santraller, organ bağışı, klonlama gibi tartışmalara neden olan sosyobilimsel konuların günlük yaşamda karşılaşılan problemlere uygun stratejik yaklaşımların geliştirilmesinde önemi bulunmaktadır. Karma yöntem (mixed-method research) yaklaşımına göre tasarlanan araştırma 2018-2019 eğitim-öğretim yılının bahar yarıyılında açıklayıcı ardışık desen ile gerçekleştirilmiştir. Nicel veriler, Topçu (2010) tarafından geliştirilen “Sosyobilimsel Konulara Yönelik Tutum Ölçeği ’ne” göre, nitel veriler ise “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” ile elde edilmiştir. Nicel verilerin analizinde bağımsız t testi, tek yönlü varyans analizi ve kruskal wallis testlerinden yararlanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın değişkenlerinden sınıf düzeyi, akademik not ortalaması, lise türü, bilimsel yayın takip durumu ve anne eğitim durumunun öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarını etkilediği belirlenmiştir. Öte yandan cinsiyet, öğrenim gördüğü üniversite, yerleşim birimi, sosyal medya kullanımı, en fazla izlenilen televizyon programı ve baba eğitim durumu değişkenlerinin ise tutumları etkilemediği belirlenmiştir. Nitel bulgulara göre ise öğretmen adaylarının sosyobilimsel konuların öğretiminde kendilerini yeterli donanıma sahip olarak görmedikleri, bu konuları sosyal ve fen bilimleri alanındaki derslerle ilişkilendirdikleri ayrıca toplumsal-ahlaki ve tartışmalı konular şeklinde özetledikleri belirlenmiştir. Araştırmanın nitel bulgularının nicel bulguları büyük ölçüde desteklediği tespit edilmiş ve araştırmadan elde edilen bulgular ışığında bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Bilgiler, Sosyobilimsel Konular, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları, Tutum, Görüş

SOCIAL STUDIES TEACHER CANDIDATES' ATTITUDES AND VIEWS REGARDING SOCIO-SCIENTIFIC ISSUES

This research was carried out to find out social studies teacher candidates’ attitudes and views regarding socioscientific issues. Socioscientific issues causing controversy such as global warming, nuclear power plants, organ donation, cloning are important in developing strategic approaches suitable for the problems encountered in daily life. The research, designed according to the mixed-method research approach, was carried out in the spring semester of the 2018-2019 academic year with an explanatory sequential pattern. Quantitative data were obtained according to the "Attitude Scale for Sociological Issues" developed by Topçu (2010), while qualitative data were obtained through the "Semi-Structured Interview Form". Independent t test, one way variance analysis and kruskal wallis tests were used in the analysis of quantitative data. In the analysis of qualitative data, content analysis was used. It was determined that variables of the grade level, academic grade average, high school type, scientific publication follow-up status and mother’s education affect the attitudes of prospective teachers towards socio-scientific issues. On the other hand, the participants’ attitudes were not affected by the variables gender, university, social media use, the most frequently watched TV show, and father’s education level. According to the qualitative findings, it was determined that pre-service teachers did not find themselves adequately equipped in the teaching of socioscientific issues, they related these subjects with courses in the field of social and science, and also summarized them as social-moral and controversial subjects. It was seen that the qualitative findings of the research greatly supported the quantitative findings and some suggestions were presented in the light of the findings obtained from the research.

Keywords:

Social Studies, Socioscientific Issues, Social Studies Teacher Candidates, Attitude, View,

PDF

___

Akbaş, M. (2017). İlköğretim düzeyindeki üstün yetenekli öğrencilerin çeşitli sosyobilimsel konulara ilişkin argümantasyon kalitesinin ve informal düşünme becerisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü). https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi, adresinden edinilmiştir.
Akşit, A. C. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konularla ve bu konuların öğretimiyle ilgili görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Albe, V. (2007). Students’ positions and considerations of scientiﬁc evidence about a controversial socioscientiﬁc ıssue. Science & Education, 17 (8-9), 805-827.
Atabey, N. (2016). Sosyobilimsel konu temelli bir ünitenin geliştirilmesi: 7.sınıf öğrencilerinin konu alan bilgisi ve argümantasyon nitelikleri. ( Doktora Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Atalay, N. & Çaycı, B. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki görüş ve tutumlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. 6 Haziran 2020 tarihinde http://static.dergipark.org.tr/article download/3c4a/dec6/b5a2/5be7030372e81.pdf?, adresinden edinilmiştir.
Babacan, M. A. (2017). Sosyobilimsel konulardaki etkinliklerin yedinci sınıf öğrencilerinin kritik düşünme becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Ömer Halis Demir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Cebesoy, Ü. B. & Dönmez Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 100-117.
Creswell, J. W. (2017). Karma Yöntem Araştırmalarına Giriş (Çev. M. Sözbilir). Ankara: Pegem Akademi.
Eroğlu, B. & Aydoğdu, M. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının küresel ısınma hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 345-374.
Gedik, S. (2018). Sosyal bilgiler dersinde (sosyobilimsel bir konu olarak) küresel ısınma hakkında öğrenci görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Genç, M. & Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. Kafkas Üniversitesi Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-26.
Karaca, H. S. (2018). Yapılandırmacı yaklaşım yoluyla sosyobilimsel konulara dayalı fen eğitiminin 7. Sınıf öğrencileri üzerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Kolst∅, S. D. (2001). Scientiﬁc literacy for citizenship: tools for dealing with the science dimension of controversial socioscientiﬁc ıssues. Science Education, 85, 291–310.
MEB, (2018).Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı. (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). 15 Mart, 2019 tarihinde http://müfredat.meb.gov.tr adresinden edinilmiştir.
Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks: Sage.
Özdemir, N. (2014). Sosyobilimsel esaslar çerçevesinde sosyobilimsel konuları tartışmak tutumları nasıl etkiler? nükleer santraller. international periodical for the languages, lierature and history of Turkish or Turkic. 1197-1214: Ankara. 7 Haziran, 2020 tarihindehttps://www.researchgate.net/profile/Nevin_Oezdemir/publication/272874503_Sosyo_Bilimsel_Esaslar_Cercevesinde_Sosyo_Bilimsel_Konulari_Tartismak_Tutumlari_N asil_Etkiler_Nukle/links/57f7990308ae886b89834456/Sosyo-Bilimsel-Esaslar-Cercevesinde-Sosyo-Bilimsel-Konulari-Tartismak-Tutumlari-Nasil-Etkiler-Nuekle.pdf adresinden edinilmiştir.
Öztürk, C., Keskin, S. Ç. & Otluoğlu, R. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller (6. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding ssı: a critical reviev of research. Journal of Research in Science Teaching. 41(5), 513-536.
Sadler, T. D., Chambers, F. W. & Dana, L. Z. (2004). Student conceptualizations of the nature of science in response to a socioscientific issue. International Journal of Science Education, 26(4), 387-409
Sadler, T.D. & Zeidler, D.L. (2009). Scientific literacy, pısa, and socioscientific discourse: assessment for progressive aims of science education. Journal of Research In Scıence Teachıng, 46(8), 909-921.
Sadler, T.D. & Zeidler, L.D, (2004). the morality of socioscientific ıssues: construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science and Education, 88,2-4.
Sıbıç, O. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara ve sosyobilimsel konu temelli öğretime yönelik görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Sürmeli, H. (2008). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği çalışmaları ile ilgili tutum, bilgi ve biyoetik görüşlerinin değerlendirilmesi. (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
Şengül, A. A. (2017). Sosyobilimsel konularda argümantasyonun ortaokul öğrencilerinin karar verme becerileri ve akademik başarıları üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Topçu, M. S. (2017). Sosyobilimsel Konular ve Öğretimi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Topçu, M. S. (2008). Fen öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki kritik düşünme yetenekleri ve bu yetenekleri etkileyen faktörler. (Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z. & Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22.
Topçu, M.S. (2010). Development of Attitudes towards Socioscientific Issues Scale for undergraduate students. Evaluation and Research in Education, 23(1), 51-67.
Turan, B. (2012). İlköğretim öğretmen adaylarının bilimsel düşünme alışkanlıklarının sosyobilimsel konular kullanılarak belirlenmesi ve karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü) https:// tez.yok.gov.tr/ Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
Yangın, S. & Geçit, Y. & Delihasan, S. (2012). Öğretmen adaylarının hidroelektrik santraller konusundaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 26, 124-146.
Yapıcıoğlu, A. E. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarına yönelik görüşleri ve çalışmalarına yansıtmaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2) 2458-777.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosval Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yolagiden, C. (2017). Öğretmen adaylarının fen öğrenme becerisi, fen okuryazarlığı ve sosyobilimsel konulara yönelik tutumları arasındaki ilişkinin araştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
Zarrillo, J. J.(2016). Sosyal bilgiler öğretimi. B. Tay, & S. B. Demir. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminin ve öğreniminin geçmişi, bugünü ve geleceği içinde (s. 3-4). Ankara: Anı Yayıncılık.