ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN HARİTA BECERİLERİ DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: ŞANLIURFA ÖRNEĞİ

Bu araştırmada ortaöğretim öğrencilerinin harita beceri düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, öğrencilerin harita beceri düzeylerini etkilediği düşünülen cinsiyet, matematik dersi başarı puanı, derslerde taslak harita örnekleri oluşturup oluşturmama durumu, derslerde öğretim teknolojileri ve küre kullanma sıklığı ile okulların bağlı bulunduğu ilçe değişkenleri bağlamında ele alınmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini Şanlıurfa’nın merkez ilçeleri olan Haliliye, Karaköprü ve Eyyübiye ilçelerindeki okullarda öğrenim gören 238 ortaöğretim (11. sınıf) öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada, öğrencilerin harita becerileri düzeylerini belirlemeye yönelik olarak araştırmacılar tarafından bir başarı testi geliştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde t-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Basit Doğrusal Regresyon ve Ki Kare Analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda araştırmaya katılan ortaöğretim öğrencilerinin harita becerileri orta düzeyde olduğu tespit edilmiş, coğrafya dersinde teknoloji ve küre kullanma sıklığı ile matematik başarı puanının harita becerileri düzeyleri üzerinde anlamlı bir fark oluşturduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin öğrenim gördükleri okulun bağlı olduğu ilçenin öğrencilerin harita beceri düzeyleri üzerinde anlamlı bir fark meydana getirdiği ve bu anlamlı farkın Karaköprü ilçesine bağlı okullarda öğrenim gören öğrenciler lehine olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafya, Harita Becerileri, Şanlıurfa, Ortaöğretim

A STUDY ON DETERMINING MAP SKILLS OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS: ŞANLIURFA CASE

In this study, it is aimed to determine the map skill levels of secondary school students. The study was handled in the context of the gender, achievement score of students who were thought to affect the map skill levels of the students, whether they made draft map samples in the lessons, the frequency of using instructional technologies and spheres in the lessons, and the district variables that the schools were connected to. The research is a descriptive study in the screening model, one of the quantitative research methods. The sample of the study consists of 238 secondary school (11th grade) students studying in schools in the central districts of Şanlıurfa City, Haliliye, Karaköprü and Eyyübiye. In the research, an achievement test was developed to determine students' map skill levels by researchers. T-Test, One-Way Variance Analysis, Simple Linear Regression and Chi-Square Analysis were used to analyze the data collected. As a result of the study, it was determined that the secondary school students' map skills were at a medium level, and the frequency of using technology and globe in the geography lesson and mathematics achievement score made a significant difference on the map skills levels. In addition, it was determined that the district in which the school where the students are studying makes a significant difference on the map skill levels of the students and this significant difference is in favor of the students studying in the schools of Karaköprü district.

Keywords:

Geography, Map Skills, Şanlıurfa, Secondary School,

PDF

___

Abay, C. (2015b). YGS coğrafya soru bankası. Ankara: Esen Yayınları.
Abay, C. 2015a). LYS coğrafya soru bankası. Ankara: Esen Yayınları.
Akınoğlu, O. (2006). Coğrafya eğitimi ve toplum. Marmara Coğrafya Dergisi, 13, 25-48.
Aksoy, H. & Ünlü, M. (2012). Coğrafya derslerinde harita becerisine yönelik uygulamalarının öğrenci tutumlarına etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 26, 16-41.
Aksoy, H. (2012). Coğrafya dersinde harita becerisi kazandırmaya yönelik uygulamaların öğretmen ve öğrencilerin tutumlarına etkisi (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Aktürk, V., Yazıcı, H. & Bulut, R. (2013). Sosyal bilgiler dersinde animasyon ve dijital harita kullanımının öğrencilerin mekânı algılama becerilerine yönelik etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 1-17.
Alım, M. (2008). Lise öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumları. Doğu Coğrafya Dergisi, 13(19), 25-32.
Anderson, J. (1986). Teaching map skills: An inductive approach. Indiana, PA: National Counsil for Geographic Education.
Ateş, M. (2010). Ortaöğretim coğrafya derslerinde akıllı tahta kullanımı. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 409-427.
Avşar, S. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının öğretiminde materyal kullanımının öğrenci başarısına etkisi (Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Aydın, F., Coşkun, M. & Kaya, H. (2011). Ticaret Meslek Lisesi öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumları. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 183-203.
Buğdaycı, İ. & Selvi, H. Z. (2018). İlkokul öğrencileri için tasarlanan haritaların öğrenme becerisine katkısı. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(2), 672- 684.
Cin, M. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının coğrafya dersine olan ilgi düzeyleri ve cinsiyet farklılıkları. Doğu Coğrafya Dergisi, 12 (18), 39- 48
Çelik, C. (2011). Temel kavramlarla coğrafya soru kitabı. Ankara: Palme Yayıncılık.
Demiralp, N. (2006). Coğrafya öğretiminde gösteri yöntemi kullanılarak harita ve küre kullanım becerilerinin geliştirilmesi (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Demirkaya, H. & Arıbaş, K. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği üçüncü sınıf öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 81-87.
Duman, B. & Grigin, M. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin harita okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 185-202.
Elmastaş, N., Arıkan, İ. & Öncü, M. (2017). Sınıf eğitimi öğrencilerinin coğrafya ile ilgili görüşleri üzerine bir çalışma. 1. Uluslararası El Ruha Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulmuştur. Şanlıurfa, Türkiye.
Elmastaş, N., Arıkan, İ. & Öncü, M. (2018). Coğrafi becerilerin kazandırılmasında haritaların yeri ve önemi. 2. Uluslararası El Ruha Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulmuştur. Şanlıurfa, Türkiye.
Erol, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin harita okuryazarlık becerilerine ilişkin bir değerlendirme. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 7(3), 425-457.
Fesliyen, Z., Şanlı, C. & Pınar, A. (2019). Ortaöğretim Öğrencilerinin Harita beceri düzeylerine yönelik bir eylem araştırması: Kulu örneği. Gelecek Vizyonlar Dergisi, 3(3), 9-23.
İnce, Z. (2015). Ortaöğretim coğrafya dersi 10.sınıf müfredatının yaşadığımız çevreyi tanımaya katkısının incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 31, 330-344.
İncekara, S. & Kantürk, G. (2010). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının haritalarla ilgili temel görüşleri ve harita kullanımına yönelik yaklaşımları. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 240-257.
Kara, H., Sezer, A. & Şanlı, C. (2018). Ortaöğretim coğrafya ders kitaplarında haritaların kullanımı. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 20-39.
Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler ve teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
Kartal, F. & Koç, H. (2017). Ortaöğretim (9. sınıf) öğrencilerinin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 22 (37), 179- 198.
Kartal, F. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenle açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Kayalı, H. (2004). İlköğretim okullarında 6. Sınıf sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğrenilmesinde ve öğretilmesinde etkili olan faktörler. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 20, 101-114.
Kılınç, Y. (2011). Coğrafya öğretiminde teknoloji kullanımının ortaöğretim öğrencilerinin algılarına etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 218-228.
Koç, H. & Bulut, İ. (2014). Gestalt kuramının öğrencilerin harita okuma ve yorumlama beceri düzeyleri üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir inceleme, Marmara Coğrafya Dergisi, 30(1), 1-19.
Koç, H. & Çifçi, T. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 9-20.
Koç, H. (2008). Coğrafya öğretim programındaki kazanımların öğrencilerin harita beceri düzeyleri üzerine etkisi (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Koç, H., Aksoy, B. & Çifçi, T. (2017). Farklı lisans programlarındaki öğrencilerin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 301-321.
Komisyon (2015). Ygs-lys coğrafya soru bankası. Körfez Yayınları.
Komisyon (2016). Ygs-lys coğrafya soru bankası. Ankara: Kampüs Yayınları.
Mcclure, R.W. (1992). A Conceptual Model for Map Skills Curriculum Development Based Upon A Cognitive Field Theory Philosophy (Unpublished Doctora Dissertation). ABD, Oklahoma: Oklahoma State University.
MEB. (2018a). Ortaöğretim Coğrafya Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=336, adresinden edinilmiştir.
MEB. (2018b). 9. Sınıf coğrafya ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
MEB. (2018c). 10. Sınıf coğrafya ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
MEB. (2018d). 11. Sınıf coğrafya ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Özçağlar, A. (2014). Coğrafyaya giriş. Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analiz 1. Eskişehir: Kaan Kitabevi
Özgen, N. & Bindak, R. (2009). Lise öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Siirt örneği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 421-440.
Sönmez, Ö. F. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde harita becerileri. (Doktora tezi, Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Şengül Bircan, T. & Safran, M. (2013). Tarih öğretiminde haritaların önemi ve kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi ,14(2), 461-47.
Tarman, İ. (2017). Harita ve küre kullanımı eğitiminin beş yaş çocuklarının harita ve küre okuma ve yorumlama becerilerine etkisi. (Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Taylan, E. & Birlik, E. (2015). LYS coğrafya soru bankası. İstanbul: Karekök Yayınları.
Ünlü, M. & Güncegörü, H. (2013). Coğrafya derslerinde harita becerisine yönelik uygulamların öğretmen tutumlarına etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 58-71.
Ünlü, M. (2011). Coğrafya derslerinde coğrafi becerilerin gerçekleşme düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2155- 2172.