DEĞİŞEN KENT POLİTİKALARI VE KENTSEL DÖNÜŞÜM: GAZİANTEP NURİPAZARBAŞI MAHALLESİ ÖRNEĞİ

Bu çalışmada kentsel dönüşüm uygulamaları ele alınmıştır. Çalışma alanı Gaziantep Nuripazarbaşı Mahallesi’nde yer alan Çamlıca Konutları’dır. Çalışmanın amacı Nuripazarbaşı Mahallesi Çamlıca Konutları’nda yaşayan kullanıcıların kentsel dönüşüme dair toplumsal, mekânsal beklenti ve memnuniyetlerinin ölçülmesidir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde değişen kent politikaları Türkiye ve Gaziantep özelinde kentsel dönüşüm uygulamaları üzerinden tartışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümü ise saha verilerinden oluşmaktadır. Bu bölümde Nuripazarbaşı Mahallesi Çamlıca Konutları özelinde 420 kişiyle anket ve mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Kentsel dönüşüme dair faktörleri belirlemek amacıyla Açımlayıcı Faktör Analizi uygulanmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi neticesinde kentsel dönüşüme dair geliştirilen ölçekte 5 faktöre ulaşılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre alanda yaşayanların sınıfsal olarak gecekondu alanları ile benzer özellikler gösterdiği, ortalama hane halkı gelir seviyesinin ise asgari ücret ve altında olduğu tespit edilmiştir. Kullanıcıların çoğunun konutların çevresindeki gecekondulardan rahatsız olduğu, bunların da dönüştürülmesi gereken alanlar olduğunu düşündükleri tespit edilmiştir. Çalışmanın temel önermesi Gaziantep ve Türkiye’nin diğer kentlerindeki kentsel dönüşüm alanlarında yerinde dönüşümün teşvik edilmesi gerekliliği üzerinedir. Böylece mahallerin kültürel yapıları korunacak ve mekânsal ayrışmaların da önüne geçilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Kent Coğrafyası, Kentsel Dönüşüm, Gaziantep, Nuripazarbaşı Mahallesi

CHANGING URBAN POLICIES AND URBAN REGENERATION: EXAMPLE OF GAZIANTEP NURIPAZARBAŞI NEIGHBORHOOD

In this study, urban regeneration works are discussed. The study area is Çamlıca Houses located in Gaziantep Nuripazarbaşı neighborhood. The aim of the study is to find out societal and spatial expectations and satisfaction of the residents regarding urban regeneration. The study consists of two main parts. In the first part, changing urban policies are discussed in particular relation with urban transformation practices in Turkey and Gaziantep. The second part of the study consists of field data. In this scope, questionnaires and interviews were given to 420 participants, who live in Çamlıca Houses in Nuripazarbaşı. On the data obtained here, exploratory factor analysis was performed in order to identify the factors related to urban regeneration. As a result, 5 factors were found in the scale developed for urban regeneration. In this study, it was found out that the residents in the study area have in common with those living in squatter settlements in terms of social classes and their average household income level is equal to or below the minimum wage. Apart from that, most of the participants stated that they do not feel comfortable about the surrounding squatter settlements and they regarded those places as dwellings in need of regeneration. In the light of the findings, our substantial recommendation is that in situ transformation should be encouraged in the case of urban regeneration in not only Gaziantep but also other parts of Turkey where applicable. In this way, the cultural tissues of the neighborhoods can be preserved and spatial segregation can be prevented.

Keywords:

City, Urban Geography, Urban Regeneration, Gaziantep, Nuripazarbaşı Neighbourhood,

PDF

___

Akkar, M. (2006). Kentsel dönüșüm üzerine Batı’daki kavramlar, tanımlar, süreçler ve Türkiye. Planlama Dergisi, 2, 29-38.
Ataöv, A. & Osmay, S. (2007). Türkiye’de kentsel dönüşüme yöntemsel bir yaklaşım. Journal of the Faculty of Architecture, 2(24), 57-82.
Avcı, S. (2005). Two Papers About Urbanization in Turkey. (1st ed.). İstanbul: Çantay Yayınları.
Aydın, K. (2018). Max Weber, eşitsizlik ve toplumsal tabakalaşma. Journal of Economy and Society, 57, 245-267.
Ayik, U. (2014). Mekânsal ve toplumsal yansımalarıyla Türkiye'de kentsel dönüşüm projelerine coğrafi bakış: Fikirtepe örneği. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Ayik, U. & Avcı , S. (2013). Bir kentsel dönüşüm projesine coğrafi bakış: Fikirtepe örneği. Köroğlu N. Tunga (Düz). 4. kentsel ve bölgesel araştırmalar ağı sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s. 397-411). Mersin: KBAM.
Bianchini, F. (1993). Remaking European cities: the role of cultural policies. In F. Bianchini, & M. Parkinson (Eds), Cultural policy and urban regeneration the west European experience (pp. 1-20). Manchester ve New York: Manchester University Press.
Bulut, İ. & Ceylan, S. (2013). Kentsel dönüşüm yaklaşımlarına bir örnek: Efendibey (Niğde) kentsel dönüşüm uygulaması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 239-256.
Byrne, B.M. (2006). Structial Equation Modeling With Eqs Basic Concepts, Applications, and Programming. (2 nd. ed.). New York: Taylor & Francis Group.
Cengiz, D. & Kılınç, B. (2007). Faktör analizi ile 2006 Dünya Kupası'na katılan takımların sıralamasının belirlenmesi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(XXIII), 351-370.
Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamaları. (8.Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Davis, M. (2006). Planet of Slums. Verso : London and New York.
DPT. (1963). Kalkınma Planı Birinci Beş Yıl 1963-1967. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı .
Dumenil, G. & Levy, D. (2008). Neoliberal (karşı) devrim. A. Filho, & D. Johnston (Dü), Neoliberalizm (muhalif bir seçki) içinde (s. 25-42). İstanbul: Yordam Yayınları.
Ecer, H. (2019). Kentsel dönüşümün mekânsal ve toplumsal yansımaları: Gaziantep Nuri Pazarbaşı Mahallesi örneği. (Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Eğilmez, M. (2018). Tarihsel Süreç İçinde Dünya Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Erman, T. (2000). The politics of squatter ( gecekondu ) studies in Turkey: the changing representations of rural migrants in the academic discourse. Urban Studies, 7(38), 983- 1002.
Genç, F. N. (2014). Gecekonduyla mücadeleden kentsel dönüşüme Türkiye’de kentleşme politikaları. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 15- 30.
Geniş, Ş. & Adaş, E. B. (2011). Gaziantep kent nüfusunun demografik ve sosyo-ekonomik yapısı: saha araştırmalarından notlar. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(10), 293-321.
González, S. (2011). Bilbao and Barcelona 'in motion'. how urban regeneration 'models' travel and mutate in the global flows of policy tourism. Urban Studies, 48(7), 1397-1418.
Görgülü, Z. (2009). Kentsel dönüşüm ve ülkemiz. TMMOB, İzmir kent sempozyumu. (s.767-780). İzmir: Türkiye Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği.
Gürbüz, H. (2013). Türkiye'de otokratik motifli neo-liberal zihniyet algısının şehirleri yeniden biçimlendirişi: Gaziantep-Nuri Pazarbaşı Mahallesi örneği. Köroğlu N. Tunga (Düz). Kentsel ve bölgesel araştırmalar ağı sempozyumu içinde (s. 23-38). Mersin: KBAM Yayınları.
Hair, J., Black, W., Babin, B. & Anderson, R. (2014). Multivariate Data Analysis. Essex : Pearson.
Hirschman, A. (1968). The political economy of ımport-substituting ındustrialization in Latin America. The Quarterly Journal of Economics, 82(1), 1-32.
Hora, H., Monteiro, G. & Arica, J. (2010). Confiabilidade em questionários para qualidade: um estudo com o coeficiente alfa de cronbach. Produto & Produção, 11(2), 85-103.
Kaban, E. (2011). Kentsel dönüşüm ve İstanbul'un ilk kentsel dönüşüm uygulama projesi-Sulukule örneği. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Karadağ, A. & Miroğlu, G. (2012). Bayraklı kentsel dönüşüm projesi üzerine coğrafi değerlendirmeler. Türk Coğrafya Dergisi, 57, 21-32.
Karadağ, M. (2011). Gaziantep'te kentsel mekânın ve kültürel coğrafyanın değişimi. M. Gültekin (Dü.), Ta ezelden taşkındır Antep içinde (s. 393-412). İstanbul: İletişim Yayınları.
Keleş, R. (1998). Kent Bilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
Keleş, R. (2015). 100 Soruda Türkiye'de Kentleşme, Konut ve Gecekondu. İstanbul: Cem Yayınevi.
Keleş, R. (2016). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
Keyder, Ç. (2014). Türkiye'de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kılıç, T. & Hardal, S. (2014). Kentsel dönüşümün sosyal ve mekansal yansımalarına bir örnek: Sarıgöl Mahallesi (Gaziosmanpaşa-İstanbul). Türk Coğrafya Dergisi, 62, 1-7.
Koçak, Y. (2014). Türkiye'de kentsel dönüşüm uygulamalarının göç üzerine etkisi. Turkish Studies, 1411-1432.
Kurtuluş, H. (2005a). Bir ütopya olarak Bahçeşehir. H. Kurtuluş (Dü.), İstanbul'da kentsel ayrışma içinde (s. 77-126). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Kurtuluş, H. (2005b). Kente bir sosyo-mekansal ölçek olarak bakmak ve "kentsel dönüşüm". Evrensel Kültür, 164, 60-64.
Lees, L. (2003). Policy (re)turns: gentrification research and urban policy–urban policy and gentrification research. Environment and Planning A: Economy and Space, 35, 571- 574.
Linda, C. & Algina, J. (2008). Introduction to Classical and Modern Test Theory. (2nd ed.). Ohio: Cengage Learning.
Meyers, L., Gamst, G. & Guarino, A. (2016). Applied Multivariate Research Design and Interpretation. (3rd ed.). Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington DC, Melbourne: Sage Publications.
Mumford, L. (2013). Tarih Boyunca Kent Kökenleri, Geçirdiği Değişimler ve Geleceği. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Özden, P. (2006). Türkiye'de kentsel dönüşümün uygulanabilirliği üzerine düşünceler. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 35, 215-233.
Özünlü, E. (2010). XVI. yüzyıl Osmanlı kentlerinin ekonomik nitelikleri üzerine bir karşılaştırma denemesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 1(18), 257-270.
Paddison, R. (1993). City marketing, ımage reconstruction and urban regeneration. Urban Studies, 2(30), 339-350.
Peter, P. (1979). Reliability: a review of psychometric basics and recent marketing practices. Journal of Marketing Research, 1(16), 6-17.
Roberts, P. (2000). The evolution, definition and purpose of urban regeneration. In P. Roberts, & H. Sykes (Eds), Urban regeneration a handbook (pp. 9-37). London,Thousand Oaks,New Delhi: Sage Publications.
Sekaran, U. & Bougie, R. (2016). Research Methods for Business A Skill Building Approach.(7th ed.). West Sussex: Wiley.
Sharma, S. (1996). Applied Multivariate Techniques . New York & Chichester & Brisbane & Toronto & Singapore: John Wiley & Sons, Inc. .
Smith, N. (1996). The New Urban Frontier Gentrification and the Revanchist City. London and New York: Routledge.
Smith, N. (2002). New globalism, new urbanism: gentrification as global urban strategy. Antipode, 3(34), 427-449.
Smith, N. (2011). Gentrification, the frontier, and the restructuring of urban space. In S. Fainstein, & S. Campbell (Eds), Readings urban theory (pp. 229-246). Oxford: Wiley- Blackwell.
Sönmez, M. (2012). Yerleşme Yeri Seçimi ve Alansal Gelişimi Açısından Gaziantep. Malatya: Özserhat Yayıncılık.
Şahin, M. (2016). Kentsel dönüşüm uygulamalarının planlama bütünlüğüne etkileri: Gaziantep Şahinbey ve Şehitkâmİl ilçeleri örneği. (Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Şen, B. (2008). "Kentsel dönüşüm" kavramsal karmaşa ve neoliberalizm. İktisat Dergisi, 499 Özel Sayı, 34-41.
Şen, Ö. & Sandal, E. (2017). Gaziantep ilinde üç yıldız analizi yöntemi ile endüstriyel kümelenme analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 38, 39-62.
Şengül, T. (2009). Kentsel Çelişki ve Siyaset Kapitalist Kentleşme Süreçlerinin Eleştirisi. İstanbul: İmge Kitabevi.
Şirin, M. (2017). Gaziantep’te kentsel dönüşümün mahalle kültürüne etkisi. 9.milletlerarası Türk halk kültürü kongresi içinde (s. 314-320). Ordu: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü.
Şişman, A. & Kibaroğlu, D. (2009). Dünyada ve Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları. 12. Türkiye harita bilimsel ve teknik kurultayı. Ankara: TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel.
Tekeli, İ. (2011). Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tekindal, S. (2015). Duyuşsal Özelliklerin Ölçülmesi İçin Araç Oluşturma. Ankara : Pegem.
Thomas, S. (2003). A Glossary of Regeneration and Local Economic Development. Manchester: CLES.
Thorndike, R. M., Cunninham, G. K., Thorndike, R. L. & Hagen, E. P. (1991). Measurement and Evaluation in Psychology and Education. (5th ed.). New York: Macmillan Publishing Company.
Thorns, D. (2004). Kentlerin Dönüşümü Kent Teorisi ve Kentsel Yaşam. İstanbul: Soyak Yayınları.
Tuncel, M. (1996). Gaziantep. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
TÜİK, (2019a). 20.11.2019 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/nufusmenuapp/menu.zul adresinden edinilmiştir.
TÜİK, (2019b). 10.11.2019 tarihinde https://kutuphane.tuik.gov.tr/yordambt/yordam.php adresinden edinilmiştir.
TÜİK, (2019c). 20.11.2019 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden edinilmiştir.
Türkün, A. (2014). Kentsel ayrışmanın son aşaması olarak kentsel dönüşüm. A. Türkün (Dü.), Mülk, mahal, insan İstanbul’da kentsel dönüşüm içinde (s. 3-15). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
UN Habitat. (2003). The Challenge of Slums Global Report On Human Settlements 2003. London and Sterling, VA: Earthscan Publications Ltd.
Ünsal, B. & Türkün, A. (2014a). Neoliberal kentsel dönüşüm kentsel alanlarda sınıfsal tahliye, yoksullaşma ve mülksüzleşme. A. Türkün (Dü.), Mülk, mahal, insan İstanbul'da kentsel dönüşüm içinde (s. 17-42). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ünsal, B. & Türkün, A. (2014b). Tozkoparan: bir sosyal mesken alanının tasfiyesi. A. Türkün (Dü.), Mülk, Mahal, İnsan İstanbul'da Kentsel Dönüşüm içinde (s. 311-353). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum. İstanbul: Yarın Yayınları.
Yaman, M. (2015). Türkiye'de Kentsel Dönüş(tür)me Uygulamaları Sosyo-Politik Bir Yaklaşım. İstanbul: Otorite Yayınları.
Yanıklar, C. (2010). Kültürel sermaye, eğitim ve toplumsal tabakalaşma: Pierre Bourdıeu’nün yeniden üretim kuramına eleştirel bir bakış. Sosyoloji Dergisi, 22, 121-138.
Yenice, M., & Yenice, T. (2018). Gaziantep kenti planlama deneyimleri üzerine bir süreç değerlendirmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2(17), 552-562.
Yıldırım, A. E. (2006). Güncel bir kent sorunu: kentsel dönüşüm. Planlama Dergisi, 1, 7-23.
Yıldırım, M. & Örnek, İ. (2012). Walt Whitman Rostow'un kalkınma aşamaları yaklaşımına göre Gaziantep ekonomisinin incelenmesi discussion paper, No. 2012/84. Ankara: Turkish Economic Association.