COĞRAFYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ COĞRAFYA KAVRAMI ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ

Bu çalışmanın amacı, coğrafya öğretmen adaylarının, coğrafya kavramıyla ilişkili düşüncelerini ortaya koymaktır. Bu amaçla, coğrafya son sınıfta öğrenim gören 46 öğretmen adayından oluşan bir çalışma grubuna kelime ilişkilendirme testi uygulanmıştır. Böylece öğretmen adaylarına yöneltilen coğrafya anahtar kavramından ne anladıkları ve bu kavramın öğrencilerde hangi cevap kelimeleri çağrıştırdığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Elde edilen veriler değerlendirilerek öğretmen adaylarının coğrafya konusundaki bilişsel yapıları ortaya konulmuştur. Bu çalışma nitel araştırma yaklaşımına göre hazırlanmış olup, durum çalışması deseni kullanılmıştır. Kelime ilişkilendirme testinden elde edilen veriler analize hazır hale getirilmiş ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Kelime ilişkilendirme testi analizi ile coğrafya öğretmen adaylarının “coğrafya” anahtar kavramına vermiş oldukları cevap kelimeler kodlanarak benzer olanlar bir araya getirilmiş ve 6 ayrı kategori oluşturulmuştur. Fiziki Coğrafya, Coğrafyanın Bölümleri ve Coğrafya Biliminin Yararlandığı Diğer Bilim Dalları, Coğrafya ve Çevre ilişkisi isimli kategoriler baskın kategoriler olarak ortaya çıkmıştır. Coğrafya anahtar kavramı için öğrenciler tarafından toplam 146 cevap kelime üretilmiştir. Bu kelimelerin frekansı 423 olarak belirlenmiştir. Cevap kelimelerden oluşturulan 6 kategoride 120 kelime yer alıp 394 tekrarlanma sayısına sahiptir. Bu kategorilerde yer alan 2 kez ve üzerinde tekrar eden cevap kelimelerin sayısı 68 olup 342 kez tekrarlanmıştır. Bu 6 kategori içerisinde 1 kez tekrar eden cevap kelime ise 52 olarak hesaplanmıştır. Konuyla ilgili olan ancak kategorilere dahil edilmeyen kelime sayısı ise 26 olup frekansı 29 dur. Ayrıca öğrencilerde coğrafya anahtar kavramıyla ilişkili olmayan cevap kelimelere rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafya Kavramı, Kelime İlişkilendirme Testi, Öğretmen Adayı, Bilişsel Yapı

CONSIDERATIONS OF PRE-SERVICE GEOGRAPHY TEACHERS RELATED TO THE CONCEPT OF GEOGRAPHY

The purpose of this study was to reveal the considerations of pre-service geography teachers related to the concept of geography. For that purpose, word association test was performed to the study group including 46 pre-service teachers studying at geography final grade. So that, what pre-service teachers understood from the geography key concept addressed to them and which answer words this concept reminded to the students were tried to be revealed. Cognitive structure of the pre-service teachers on geography was determined evaluating obtained data. The study was carried out according to the qualitative research approach, and case study design was used. The data obtained from word association test were analyzed, and subjected to the content analysis. At the end of word association test analysis, answer words pre-service geography teachers gave for the “geography” key concept were coded, the same ones were grouped, and 6 different categories were created. The categories titled as physical geography, parts of geography, other sciences that the geography benefits from, and the relationship of geography and environments were revealed as the dominant categories. The different words that could not be included in one of the categories and the ones that were repeated once were separately mentioned in the text. Totally 146 answer words were created by the students for the geography key concept. The frequency of these words was determined to be 423. There were 120 words in 6 categories created from the answer words, and the number of repetition was 394. The number of the words in these categories that were repeated for twice and more was 68, and these were repeated for 342 times. The answer word that was repeated once in these 6 categories was calculated to be 52. And the number of words that were related to the concept but was not included in any categories was 26, and the frequency was 29. Furthermore, there were no answer words that were not related to the geography key concept.

Keywords:

Geography Concept, Word Association Test, Pre-Service Teacher, Cognitive Structure,

PDF

___

Akengin, H. & Süer, S. (2011). Coğrafi kavramlar bakımından öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve bu kavramların geliştirilmesi üzerine deneysel bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 26-48.
Altın, N. & Oruç, S. (2008). Coğrafya Öğretmeni Adaylarının Temel Coğrafya Kavramları İle İlgili Kavram Yanılgıları. Çanakkale: Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Sempozyumu.
Altunışık, R., Coskun, R., Yıldırım, E. & Bayraktaroğlu, S. (2002). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Adapazarı: Sakarya Kitapevi.
Bahar, M. & Özatlı, N. S. (2003). Kelime iletişim testi yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. & Bıçak, B. (2010). Geleneksel-Tamamlayıcı Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Bozkurt, B., Ü. (2018). Kavram, kavramsallaştırma yaklaşımları ve kavram öğretimi modelleri: kuramsal bir derleme ve sözcük öğretimi açısından bir değerlendirme. Dil Dergisi, 169(2), 5-23.
Creswell, J. W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri. (Çev. M. Bilgin, S. B. Demir). (4. Baskı). Ankara: Siyasal Yayın Dağıtım.
Dawson, C. (2016). Araştırma Yöntemlerine Giriş. (Çev. Asım Sarı). (1. Baskı). Konya: Eğitim Yayınevi.
Demir, S. B. & Koç, H. (2013). Coğrafya dersi tutum ölçeği: geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 1765-1777.
Doğanay, H. & Sever, R. (2013). Genel ve Fiziki Coğrafya. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154.
Erinç, S. (1977). Vejetasyon Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Gökçe, N. & Öztürk, F. (2013). ilköğretim öğrencilerinin coğrafya biliminin konularına ilişkin algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 92-118.
Güneş, H. & Gözüm, İ. C. (2013). İlköğretimde işlenen ekoloji konusunun 10. sınıf öğrencilerin ekosistem ekolojisi konusundaki hazır bulunuşluk düzeyleri üzerindeki etkisinin saptanmasında kelime ilişkilendirmenin kullanılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 252-264.
Işıklı, M., Taşdere, A. & Göz, N. L. (2011). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla öğretmen adaylarının atatürk ilkelerine yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 50–72.
İzbırak, R. (1992). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. Ankara: Doğuş Matbaacılık.
Kılıç, F. (2009). Kavram analizi yönteminin kültür kavramının öğrenilmesine etkisi. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(4), 1381- 1391.
Malatyalı, E. & Yılmaz, K. (2010). Yapılandırmacı öğrenme sürecinde kavramlar ve önemi: kavramların pedagojik açıdan incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(14), 320-332.
Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma. Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (Çev. Selahattin Turan). (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Miles, M. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. Thousand Oaks: Sage Publications.
Özgen, N. & Karataş, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin coğrafya derslerindeki bazı jeomorfolojik kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü I.Ulusal Coğrafya Sempozyumu.
Özgen, N. (2011) Coğrafya öğretmen adaylarının coğrafya algıları: türkiye örneği. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(4), 2569- 2587.
Öztürk, M. & Alkış, S. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının coğrafya ile ilgili algılamaları. İlkö¬ğretim Online, 8(3), 782-797.
Polat, G. (2013). 9. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme test tekniği ile tespiti. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 7(1) 97-120.
Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahin, C. & Belge, R. (2016). İbn Haldun’da coğrafi determinizm. Akademik Bakış Dergisi, 57, 439-457.
Taşdere, A., Özsevgeç, T. & Türkmen, T. (2014). Bilimin doğasına yönelik tamamlayıcı bir ölçme aracı: kelime ilişkilendirme testi. Fen Eğitimi ve Araştırmaları Derneği Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(2), 129-144.
Turan, İ. (2002). Lise coğrafya derslerinde kavram ve terim öğretimi ile ilgili sorunlar. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 67-84.
Turoğlu, H. (2006). Orta öğretim coğrafya müfredatında yapılandırmacı öğrenme. Türk Coğrafya Dergisi, 47, 115-130.
Uğurlu, N. B. (2005). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dünya ve evren konusu ile ilgili kavram yanılgıları. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 229-246.
Üçışık, S. (2002). 21. yüzyılda çağdaş coğrafya bilimi ve temel unsurları. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 117-133.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.