Emin ATASOY, Vedat ÇALIŞKAN, Elena GALAİ

BEŞERİ COĞRAFYA PERSPEKTİFİNDEN TATARİSTAN CUMHURİYETİ

ÖZETBu çalışmada Rusya’nın en gelişmiş ve en zengin özerk cumhuriyetlerinden biri olan Tataristan’ın beşeri potansiyeli, etnik yapısı ve nüfus özellikleri irdelenmiştir. Çalışma ile Tataristan’ın coğrafi konumu, jeopolitik ve jeoekonomik hassasiyetlerinin yanı sıra kentleşme özellikleri ve heterojen nüfus yapısı da tartışılmaya açılmıştır. Ayrıca, Rusya sınırları içindeki Tatar etnosunun nicel değişimi ve coğrafi dağılış özelliklerini ortaya konulması; Tataristan’ın etnik yapısındaki değişimlerin zaman ve mekân perspektifi bakımından analiz edilmesi de bu çalışmanın ele aldığı konular arasındadır. Çalışmada dikkat çekilen iki temel sonuç vardır. Bunlardan ilki, son iki nüfus sayımında Tataristan ve Rusya Federasyonu sınırları içinde yaşayan Tatarların farklı alt milletlere, farklı alt etnoslara bölünerek-ayrıştırılarak, toplam nüfus miktarlarının düşük gösterilmesidir. Çalışmada, bu durumun sosyo-demografik ve siyasal bakımdan bazı önemli sorunlara yol açabileceği uyarısı yapılmaktadır. İkinci olarak yarı Slav - yarı Türk nüfus yapısı özelliğine sahip Tataristan’ın Rusya ile ekonomik ve siyasi birlikteliğinin kaçınılmaz göründüğü vurgulanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Tataristan Cumhuriyeti, Tatar Nüfusu, Nüfus Yapısı, Rusya, EtnocoğrafyaABSTRACTThe human potential, ethnic structure and population characteristics of Tatarstan, one of the most developed and richest autonomous republics of Russia, were investigated in this study. With the study, the urbanization features and heterogeneous population structure of Tatarstan were brought up for discussion, along with its geographical location and geopolitical and geoeconomic sensitivity. In addition, revealing of the quantitative change in the Tatar ethnos within the borders of Russia and its geographical distribution characteristics and the analysis of the changes in the ethnic structure of Tatarstan in terms of the perspectives of time and space are also among the issues this study addresses. There are two fundamental results which are highlighted in the study. The first one is that by dividing & segregating the Tatars living within the borders of Tatarstan and the Russian Federation into different sub-nations and different sub-ethnoses in the last two censuses, their total population amounts were shown to be low. In the study, it is warned that this might lead to some important problems in socio-demographic and political aspects. Secondly, it is stressed that the economic and political unity of Tatarstan with the characteristic of a semi-Slavic and semi-Turkish population structure with Russia appears unavoidable. Keywords: The Republic of Tatarstan, Tatar Population, Population Structure, Russia, Ethnogeography

Anahtar Kelimeler:

Tataristan Cumhuriyeti, Tatar Nüfusu, Nüfus

-

The human potential, ethnic structure and population characteristics of Tatarstan, one of the most developed and richest autonomous republics of Russia, were investigated in this study. With the study, the urbanization features and heterogeneous population structure of Tatarstan were brought up for discussion, along with its geographical location and geopolitical and geoeconomic sensitivity. In addition, revealing of the quantitative change in the Tatar ethnos within the borders of Russia and its geographical distribution characteristics and the analysis of the changes in the ethnic structure of Tatarstan in terms of the perspectives of time and space are also among the issues this study addresses. There are two fundamental results which are highlighted in the study. The first one is that by dividing & segregating the Tatars living within the borders of Tatarstan and the Russian Federation into different sub-nations and different sub-ethnoses in the last two censuses, their total population amounts were shown to be low. In the study, it is warned that this might lead to some important problems in socio-demographic and political aspects. Secondly, it is stressed that the economic and political unity of Tatarstan with the characteristic of a semi-Slavic and semi-Turkish population structure with Russia appears unavoidable

Keywords:

The Republic of Tatarstan, Tatar Population, Population,

PDF

___

Alekseev, A. İ. ve Nikolina, V. V., (1999), “Geografiya: Naselenie i Hozyaystvo Rosii”, İzdatelstvo “Prosveştenie”, Moskova.
Arslan, M., (2012), “Rusya Federasyonu’nun Federatif Yapısı ve Dinamikleri”, Demografik Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar – Türkiye ile İlişkiler, Editörler: Erhan Büyükakıncı ve Eyüp Bacanlı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
Atalay, İ., (2013), “Türk Dünyasının Coğrafyası”, Yeni Türkiye Dergisi, Türk Dünyası Özel Sayısı I, Yıl 9, Sayı 53, Editörler: Hasan Celal Güzel ve Bilgehan Atsız Gökdağ, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi, Ankara.
Atalay, İ., (2001), Resimli ve Haritalı Dünya Coğrafyası, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
Atalay, İ., (2007), Kıtalar ve Ülkeler Coğrafyası, META Basım, İzmir.
Atasoy, E., (2010), Kıtalar ve Ülkeler Coğrafyası, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
Atasoy, E., (2013), Demografi Yazıları, MKM Yayınları, Bursa.
Atasoy, E., (2011), Demografi, Jeopolitik ve Etnocoğrafya Işığında Rusya, MKM Yayınları, Bursa.
Babin, Y. V. Moskvin, V. V. Vidyapin ve V. İ. Stepanova, M. V., (2005), Ekonomiçeskaya Geografiya Rosii, İzdatelskiy Dom “İNFRA-M”, Moskova.
Gorelova, A. A. ve Mesyatseva, L. N., (1978), Malıy Atlas SSR, Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii Pri Sovete Ministrov SSSR, GUGK- Moskova.
Caşin, M. H., (2006), Novgorod Knezliği’nden XXI. Yüzyıla Rus İmparatorluk Stratejisi, Okumuş Adam Yayınları, İstanbul.
Çepaliga, A. L. ve Çepaliga, G. İ., (2004), Regioni Rosii, Spravoçnik, İzdatelstvo “Daşkov i K”, Moskova.
Çomak, İ., (2012), “Rusya Federasyonu’ndaki Titüler Türk Halkları”, Sovyetler Birliğinin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar – Türkiye ile İlişkiler, Editörler: Erhan Büyükakıncı ve Eyüp Bacanlı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
Dağı, Z., (2002), Kimlik, Milliyetçilik ve Dış Politika, Rusya’nın Dönüşümü”, Boyut Kitapları, İstanbul.
Devlet, N., (2012), “Tataristan’da Siyasal Süreç”, Sovyetler Birliğinin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar – Türkiye ile İlişkiler, Editörler: Erhan Büyükakıncı ve Eyüp Bacanlı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
Dronov, V. P. ve Gluşkovoy, V. G., (2003), Obştestvennaya Geografiya Rosi”, İzdatelstvo “Klassiks Stil”, Moskova.
Dronov, V. P. ve Rom, V. Y., (2002), Geografiya Rosii: Naselenie i Hozyaystvo, İzdatelstvo “Drofa”, Moskova.
Dubenyuk, N. V. ve Sergeev, İ. Y., (2008), Bolşaya Entsiklopediya Rosii, İzdatelstvo EKSMO, Moskova.
Gluşkovoy, V. G. ve Simagin, Y. A., (2011), Federalnie Okruga Rosii. Regionalnaya Ekonomika, İzdatelstvo “Knorus”, Moskova.
Gorelova, A. A. & Mesyatseva, L. N., (1978), Malıy Atlas SSR, Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii Pri Sovete Ministrov SSSR, GUGK- Moskova
Jitkov, V. B., Paşintseva, N. İ., Voronina, İ. V. ve Selezneva, E. A., (2011), “Regioni Rosii. Osnovnie Harakteristiki Subektov Rossiyskoy Federatsii. 2010. Statistiçeskiy Sbornik.” Statistika Rossi, Moskova.
Juravskiy, A. B., Kazimina, O. E., Tişkov, B. A., (2009), Narodi Rosii: Atlas Kultur i Religiy, Dizayn. İnformatsiya. Kartografiya, Moskova.
Hruştev, T. Kopilov, N. V. ve Lappo, G. M. (2006), Ekonomiçeskaya i Sotsialnaya Geografiya Rosii, İzdatelstvo “Drofa”, Moskova.
Hruştev, T. (2002) “Ekonomiçeskaya i Sotsialnaya Geografiya Rosii, İzdatelstvo “Drofa”, Moskova.
İshakova, Z. ve Nuriyeva, F. (2012), “Tataristan Cumhuriyetinde 1992- 2011 Yılları Arasında Dil Durumu”, Sovyetler Birliğinin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar – Türkiye ile İlişkiler, Editörler: Erhan Büyükakıncı ve Eyüp Bacanlı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara
Kamalov, İ., (2007), “Tataristan Örneğinde Putin’in Merkeziyetçi Politikası Çerçevesinde Rusya Federasyonu İçindeki Türk Cumhuriyetleri”, Türk Dünyasının Problemleri ve Çözüm Önerileri, Editörler: Ali Satan ve Necdet Öztürk, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
Kamalov, İ., (2008), Putin Dönemi Rus Dış Politikası- Moskova’nın Rövanşı-, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
Karaganov, S. A., (2007), “Mir Vokrug Rosii: 2017, Konturi Nedalekogo Buduştego”, Sovet po Vneşney i Oboronnoy Politike, Gosudarstvennıy Universitet–Vıysşaya Şkola Ekonomiki, RİO–Tsentr, Moskova. “Kulturnaya Revolyutsiya”,
Komarova, O. D., (1999), Naselenie Rosii Skvoz Prizmu Etniçeskih Protsesov, Mir Rosii, Moskova.
Kosolapov, A. B., (2010), “Geografiya Rosiyskogo Vnutrennego Turizma”, Uçebnoe Posobie, İzdatelstvo “Knorus”, Moskova.
Özey, R., (2006), Türk Dünyası Coğrafyası. Ülkeler, İnsanlar ve Sorunlar, Aktif Yayınları, İstanbul.
Özey, R., (2013a), Türk Dünyası Coğrafyası, Yeni Türkiye Dergisi, Türk Dünyası Özel Sayısı I, Yıl 9, Sayı 53, Editörler: Hasan Celal Güzel ve Bilgehan Atsız Gökdağ, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi, Ankara.
Özey, R., (2013b), “Tarihte Türk Devletleri”, Yeni Türkiye Dergisi, Türk Dünyası Özel Sayısı I, Yıl 9, Sayı 53, Editörler: Hasan Celal Güzel ve Bilgehan Atsız Gökdağ, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi, Ankara.
Özkan, N., (2003), Türk Dilinin Yurtları, Akçağ Yayınları, Ankara.
Petrova, N. N. (2007) Geografiya Sovremenniy Mir, İzdatelstvo “Forum- İNFRA-M”, Moskova.
Plisetskiy, E. L. Vinokurov, A. A. Gluşkoy, V. G. ve Simagin, Y. A., (2008), Regionalnuyu Ekonomiky Rossi”, Gumanitarniy İzdatelskiy Tsentr “VLADOS”, Moskova.
Pozdnyak, G. V. ve Polunkina, N. N., (2003), Atlas Mira, Federalnaya Slujba Geodeziya i Kartografi Rosii, PKO “Kartografiya”, İzdatelskiy Dom “Oniks 21 Vek”, Moskova.
Simagin, Y. A. ve Gluşkovoy, V. G., (2009), “Teritorialnaya Organizatsiya Naseleniya i Hozyaystva”, İzdatelstvo “Knorus”, Moskova.
Sevruk, M. A., (2008), “Entsiklopediya Rusiya: Federalni Okrazi i Regiozni”, Fondatsiya “Ustoyçivo Razvitie za Balgariya”, Peçat Universitetsko İzdatelstvo “Sv. Kliment Ohridski”, Sofya.
Sokolin, V. L., (2007), Rosiya v Tsifrah 2007, Kratkıy Statistiçeskiy Spravoçnik”, Federalnaya Slujba Gosudarstvennoy Statistiki (ROSSTAT), Moskova.
Stabnikov, V., (2011), Mir v Tsifrah – 2011, Karmannıy Spravoçnik, İzdatelstvo “Olimp-Biznes”, Moskova.
Toçenov, V. V. ve Markov, V. F., (1984), Atlas SSSR, Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii Pri Sovete Ministrov SSSR, Moskova.
Treşnikov, A. F., (1993), Geografiçeskiy Antsiklopediçeskiy Slovar, İzdatelstvo Sovetskaya Entsiklopediya, Moskova.
Ulyanov, İ. S., (2006), Regioni Rosii, Osnovnie Harakteristiki Subektov Rosiyskoy Federalnaya Slujba Gosudarstvennoy Statistiki (ROSSTAT), Moskova.
2006, Statistiçeskiy Sbornik”,
Vinokurov, A. A. Gluşkov, V. G. Plisetskiy, E. L. ve Simagin, Y. A., (2008), “Vvedenie v Ekonomiçeskuyu Geografiyu i Regionalnuyu Ekonomiki Rosii”, Gumanitarniy İzdatelskiy Tsentr “VLADOS”, Moskova.
Yiğit, A., (2013), “Yeryüzünde Türk Nüfusun Dağılışı ve Miktarı Sorunu”, Yeni Türkiye Dergisi, Türk Dünyası Özel Sayısı I, Yıl 9, Sayı 53, Editörler: H. C. Güzel ve B. A. Gökdağ, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi, Ankara.
Elektronik Kaynaklar
(Vserosiyskaya Perepis
Naseleniya 2002 Goda: Rusya 2002 Nüfus Sayımının Resmi Web Sitesi)
http://www.elstb.ru/other/files/RSE2012.pdf (Rosiyskiy Statistiçeskiy Ejegodnik 2012: Rusya Resmi İstatistik Kitabı 2012 Yılı)
http://www.kzn.ru/ (Ofitsialnıy Portol Goroda Kazan: Kazan Kenti Resmi Web Sitesi)
http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/kazan/index.html
http://kazadmin.narod.ru/history/kazkaz.html (Kazan kentinin ve Kazan halkının tarihi ile ilgili detaylı bilgi veren web sitesi)
http://www.kazan1000.ru/rus/referved/territory.htm (Kazan kentinin kuruluşunun 1000 yıldönümünün web sitesi)
http://walk.okazani.ru/ (Yerli ve yabancı turistler için Kazan kenti ile ilgili bilgi veren turizm web sitesi)