ANDIRIN İLÇESİNDE (KAHRAMANMARAŞ) ARAZİ KULLANIMININ YÜKSELTİ BASAMAKLARINA GÖRE DEĞİŞİMİ

İnsanın coğrafi ortam içerisindeki aktif rolü, geçmişte olduğu gibi bugünde önemini korumaktadır. Farklı yükselti basamaklarındaki arazilerin niteliği, beşerî ve ekonomik faaliyetleri etkilemekte ve yürütülecek olan ekonomik faaliyetleri de belirlemektedir. Çalışma alanı olarak seçilen Kahramanmaraş’ın Andırın ilçesi, coğrafi yapısıyla oldukça zengin ve karakteristik bir özelliğe sahiptir. Bu özellik ilçenin güneyden kuzeye doğru yükseltisinin kademeli olarak artmasına ve buna bağlı olarak da yükselti basamaklarının kısa mesafelerde değişim göstermesine neden olmaktadır. Andırın ilçesinin güneyinde yer alan Aslantaş Barajı´nın çevresi, tarımsal faaliyetlerle birlikte nüfusu da kendine çekmiştir. Nüfus ve tarımın ön plana çıktığı 200-1200 m yükseltisi, arazi örtüsünün yoğun kullanıldığı bir kuşaktır. İlçede, 1500 m yükseltiden itibaren coğrafi şartların insan faaliyetlerini belirlediği görülmektedir. İlçe kuzeyinin genelde dağlık ve parçalı bir morfolojik yapı oluşturması, bu alanda yürütülen ekonomik faaliyetleri sınırlandırmıştır. Bu durum yerleşme ve tarım alanlarını daraltırken, orman alanlarının kullanımını genişletmiştir. SYM (Sayısal Yükselti Modeli) verileri kullanılarak hazırlanan yükselti basamakları haritası, ArcGIS 10.5 yazılımıyla sayısal ortama aktarılarak CORİNE arazi kullanım veri setleri ile çakıştırılmıştır. Yükseltiye bağlı olarak ortaya çıkan bu değişim, coğrafi planlama çalışmalarında mekân odaklı bir bakış açısının geliştirilmesine olanak sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Andırın, Arazi Kullanımı, Yükselti Basamakları, Nüfus ve Yerleşme

CHANGE OF LAND USE ACCORDING TO ELEVATION STEPS IN ANDIRIN DISTRICT (KAHRAMANMARAŞ)

The active role of the human in the geographical environment remains important today, as in the past. The nature of the lands at different elevation steps affects human and economic activities and also determines the economic activities to be carried out. The Andırın district of Kahramanmaraş, chosen as a study area, has a very rich and characteristic feature with its geographical structure. This feature causes the altitude of the district to increase gradually from south to the north and accordingly to display changes in elevation steps in short distances. The surroundings of the Aslantaş Dam, located to the south of the district of Andırın, attracted the population along with agricultural activities. 200 – 1200 m elevation, where population and agriculture come to the fore, is a generation where land cover is used intensively. In the district, it is seen that geographical conditions determine human activities from a height of 1500 m. The fact that the north of the district forms a mountainous and fragmented morphological structure has limited the economic activities carried out in this area. While this situation narrowed the settlement and agricultural areas, it extended the use of forest areas. The elevation steps map prepared using SYM (Digital Elevation Model) data was transferred to the digital environment with ArcGIS 10.5 software and coincided with CORINE land use datasets. This change, which occurred due to the altitude, allowed the development of an location oriented perspective in geographical planning studies.

Keywords:

Andırın, Land Use, Elevation Steps, Population and Settlement,

PDF

___

Aykanat, A. (2019). Şanlıurfa Siverek ilçesinde arazi kullanımı. (Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Balasubramanian, A. (2015). Categories of landuse. University of Mysore, https://www.researchgate.net/publication/309785988, 1-6.
Bayındır, F. (2006). Malatya İlindeki Genel Arazi Kullanımının Yükselti Kuşaklarına Göre Değişimi. (Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Benek, S. & Şahap, A. (2016). Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak şehirsel gelişimin arazi kullanımına etkisinin incelenmesi: Şanlıurfa şehri örneği. Turkish Studies, 11(8), 79-102.
Dağlı, D. & Çağlayan, A. (2016). Analitik hiyerarşi süreci ile optimal arazi kullanımının belirlenmesi: Melendiz Çayı havzası örneği. Türk Coğrafya Dergisi, 66, 83-92.
Demirci, S. (2010). Andırın (Kahramanmaraş) ilçesinde etnobotanik bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Dengiz, O. & Demirağ Turan, İ. (2014). Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistem teknikleri kullanılarak arazi örtüsü/ arazi kullanımı zamansal değişimin belirlenmesi: Samsun Merkez İlçesi örneği (1984-2011), Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi (TÜTAD), 1(1), 78-90.
Dindaroğlu, T. & Vermez, Y. (2019). Karstik ekosistemlerde bazı yetişme ortamı özelliklerinin sınıflandırılması ve haritalanması (Kahramanmaraş-Andırın Sarımsak Dağı örneği), Turkish Journal of Forest Science, 3(1), 60-83.
Geymen, A. (2017). Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak su havzalarındaki arazi kullanım değişikliği ve çevresel etkilerin izlenmesi: Elmalı Havzası örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 171-181.
Ergün, A. & Buldur, A. D. (2006). Sivas ilinde yükselti basamaklarına göre 1990-2015 yılları arasında nüfus ve yerleşmelerin dağılışı ve değişimi. ZfWT, 8(3), 303-327.
Erkan, H., Seylam, S. G. & Yaşayan, A. (2011). Arazi yönetimi kavramı ve Türkiye gereksinimi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 18-22 Nisan 2011.
Gözenç, S. (1975). Arazi kullanılması ve değerlendirilmesinin coğrafi yönden tetkiki. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enst. Dergisi, 20-21, 169-180.
Gözenç, S. (1980). Arazi kullanma ‘Land Use’ haritalarında standardizasyon ve Türkiye için bir öneri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enst. Dergisi, 23, 37-46.
Kolukısa, E. A. (2004). Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği (Fizikî). Ankara: Aydan Yayıncılık.
Meshesha, T. W., Tripathi, S. K. & Khare, D. (2016). Analyses of land use and land cover change dynamics using GIS and remote sensing during 1984 and 2015 in the Beressa Watershed Northern Central Highland of Ethiopia. Model Earth Syst. Environ.,2(4), 1-12.
Özçağlar, A., Özgür, E. M., Somuncu, M., Bayar, R., Yılmaz, M., Yüceşahin, M. M., Yavan, N., Akpınar, N. & Karadeniz, N. (2006). Çamlıhemşin İlçesinde doğal ve beşerî kaynak tespitine bağlı olarak geliştirilen arazi kullanım kararları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1), 1-27.
Özdemir, M. A. & Tonbul, S. (1995). Şiro (Örmeli) Çayı Havzası ve yakın çevresinde (Malatya Güneydoğusu) arazi kullanımı, sorunlar ve öneriler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1-2), 145-172.
Öztürk, M. (2008). Andırın ilçe merkezinin beşeri ve ekonomik coğrafyası. (Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Rahim, S. H. (2016). Effect of land use on erosıon rısk and soıl chemıcal propertıes ın rıparıan zone ın Andırın Rıver, Kahramanmaras, (Master Thesis, Kahramanmaras Sutcu Imam University, Graduate School Of Natural And Applıed Scıences, Kahramanmaras). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Reis, S. (2008). Analyzing land use/land cover changes using remote sensing and GIS in Rize, North-East Turkey. Sensors, 8(10), 6188-6202.
Sandal, E. K. (2017). Andırın Coğrafyası Maddesi. Kahramanmaraş Ansiklopedisi, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Yayınları, 291-295.
Tanoğlu, A. (1947). Türkiye’nin irtifa kuşakları. Türk Coğrafya Dergisi, 9-10, 37-55.
Taş, B. (2006). Tosya İlçesinde Araziden Yararlanma ve Planlamaya Yönelik Öneriler. (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
Taş, B. (2009). Sultandağı İlçesinde tarımsal arazi kullanımı ve planlama önerileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 22, 29-44.
Taş, B. & Yakar, M. (2010). Afyonkarahisar ilinde yükselti basamaklarına göre arazi kullanımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 8(1), 57-76.
Tarım İl Müdürlüğü, (2006). Kahramanmaraş Tarım Master Planı. Kahramanmaraş: Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı.
Temiz, H. (2017). Genel Hatlarıyla Andırın Maddesi. Kahramanmaraş Ansiklopedisi, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Yayınları, 295-301.
Tunçdilek, N. (1985). Türkiye´de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı. İstanbul: Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
Türkan, O. (2016). Çankırı ilinde yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu 13-14 Ekim 2016’da sunulmuştur. Ankara, Türkiye.
Verburg, P. H., Nijs, T. C. M., Eck, J. R, Visser, H. & Jong, K. (2004). A method to analyse neighbourhood characteristics of land use patterns. Elsevier, Computers, Environment and Urban Systems, 28, 667-690.
Yılmaz, Y. & Gürer, F.Ö (1994). “Andırın (Kahramanmaraş) Dolayında Misis-Andırın Kuşağının Jeolojisi ve Evrimi” İstanbul Teknik Üniversitesi. İstanbul: TÜBİTAK.
Yılmaz, E. (2005). Bir Arazi Kullanım Planlaması Modeli: Cehennemdere Vadisi Örneği. Tarsus: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Çevre ve Orman Bakanlığı.
Climate.data.org, (2020). 9 Ocak 2020 tarihinde https://tr.climate-data.org/, adresinden edinilmiştir.
Corine (Coordination of Information on the Environment - Çevresel Bilginin Koordinasyonu), (2020). 9 Ocak 2020 tarihinde https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/, adresinden edinilmiştir.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM), (2020). 10 Ocak 2020 tarihinde https://www.mgm.gov.tr/, adresinden edinilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2020). 7 Ocak 2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/, adresinden edinilmiştir.