20887

ALTINEKİN İLÇESİ’NDE JEOLOJİ, JEOMORFOLOJİ VE TOPRAK FAKTÖRLERİNİN YERALTI SU KUYULARININ DAĞILIŞINA ETKİSİ

Araştırma sahası, Konya İli, Altınekin İlçesi’ni kapsamaktadır. Toplam 1176 km² yüzölçümüne sahip olan araştırma sahası, genel görünümü itibariyle doğu ve batı kesimde iki ayrı havzadan ve kuzey-güney doğrultusunda uzanarak bunları ayıran, 1100 metre zeminden başlayıp 1566 metreye kadar çıkan dağ sırasından oluşmaktadır. Araştırma sahası, Konya’nın önemli tarımsal alanlarından birini oluşturmaktadır. Tarımın yoğun olarak yapıldığı bu sahada, yağışlar yetersiz ve herhangi bir yüzey suyu da bulunmadığı için tarımsal su ihtiyacı yeraltı sularından karşılanmaktadır. Araştırma sahasında tarımsal sulama amacıyla açılmış toplam 4129 adet su kuyusu bulunmaktadır. Ancak, araştırma sahasındaki bu kuyular dengeli bir şekilde dağılmamıştır. Su kuyularının dağılışında jeoloji, jeomorfoloji ve toprak faktörleri belirgin bir şekilde etkisini göstermektedir. Su kuyularının; jeolojik açıdan, % 99 unun kireçtaşı, karbonatlı kil ve çakıltaşı barındıran litolojik birimler üzerinde; yükselti açısından, tamamının 1100 metrenin altındaki araziler üzerinde; eğim yönünden, % 98 inin eğimin 3˚nin altındaki arazilerde üzerinde ve toprak açısından da % 84 ünün kahverengi topraklar üzerinde toplandığı tespit edilmiştir. Ayrıca, araştırma sahasında kuzey-güney doğrultusunda uzanan hafif yükseltili dağ sırasının, bu kuyuların dağılışını iki ayrı havzaya ayırması dikkat çeken başka bir durum olmuştur. Sonuç olarak; araştırma sahasındaki su kuyularının dağılımı üzerinde jeoloji, jeomorfoloji (yükselti, eğim, dağların uzanış yönü) ve toprak faktörlerinin büyük bir etkisi bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Altınekin, su kuyusu, jeoloji, jeomorfoloji, toprak

The Effect of Geology, Geomorphology and Soil Factors to Distribution of Water Wells in District of Altınekin

Research area is Altınekin district (of Konya). Altınekin spans 1176 square kilometres. It consists of two separate basins lying north-south direction and a mountain range which separates them in the middle and begins 1100 meters above sea level and reaches up to 1566 meters. Research area is one of the significant agricultural lands of Konya. Because this area, where agriculture done intensively, has insufficient rain and no surface water, the need for agricultural water is met by underground water. In the research area there are 4129 water wells in total which are dug for agricultural watering. However, their distributions to the area aren’t balanced throughout the district. The distribution of these water wells are prominently effected by geological, geomorphological and soil factors. In terms of geological factors 99% of the water wells are on the lithological units which consist of limestone, carbonated clay and pebble stone, in terms of Geomorphological factors all these water wells are situated on areas under 1100 meters, in terms of slope factor 98% of the water wells are gathered on the areas which have a slope of below 3o, in terms of soil factor 84% of the water wells are on brown soil. Moreover, another point to draw attention is that the mountain range which has a slight altitude and lies in the north-south direction separates these water wells into two basins. Consequently, geological, geomorphological (altitude, slope, direction of mountains) and soil factors have considerable effects in the distribution of water wells.

Keywords:

Altınekin, water well, geology, geomorphology, soil,

PDF

___

Çiftçi, N., Kutlar, İ., Şahin, M. & Yılmaz, M. (2003). Konya Ovasında su kaynakları kullanımı. Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 17.
Çongar, C. (1991). Akıncılar-Altınekin dolayının jeolojik incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Mimarlık- Mühendislik Fakültesi, Yer Bilimleri Bölümü, Konya). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Demirci, B. (2001). Altınekin İlçesi’nin monografyası. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Dönmez, M. & Akçay, A. E. (2005). 1/100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No:50, Aksaray L30 Paftası. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi.
Erol, O. (1969). Tuz Gölü Havzasının Jeolojisi ve Jeomorfolojisi. Ankara: MTA Enstitü Raporu No: 4220.
Ertaş, M. R. (1979). Konya Ovası Sulama Şebekesi Sulama Rehberi. Konya: Konya Toprak Su Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları.
Karakaya, N. (1991). Altınekin (Konya) civarının jeolojisi ve mineralojik petrografik incelemesi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Konya). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Karaman, M. E. (1983). Konya-Altınekin çevresinin jeolojisi ve tektonik gelişimi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Mimarlık-Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Konya).
Önder, M. (1958). Cihanbeyli Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu. Ankara: DSİ Genel Müdürlüğü Yeraltı Suları Dairesi Başkanlığı No: 1606/5.
Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, (1992). Ankara: Konya İli Arazi Varlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları Cilt 1,2.
Tuncer, T. (2011). Altınekin İlçesi’nde yer altı suyu kullanımı – tarımsal faaliyet ilişkisi. (Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Umut, M. (2009). 1/100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi.
Vertical Mapper 3.5 Tutorial, (2008). Vertical Mapper 3.5 Tutorial. New York:.Pitney Bowes Software.