ŞEHZADE SÜLEYMAN’IN (KANUNİ) TRABZON’DA DOĞDUĞU EV MESELESİ

Uygarlık tarihinin kaydettiği en önemli olaylardan biri, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1453 yılında İstanbul’un fethedilerek Doğu Roma İmparatorluğu’na son vermiş olmasıdır. Bu olaydan 8 yıl gibi kısa bir süre sonra ordusunun başında sefere çıkan Fatih Sultan Mehmet, 1461 yılında Trabzon Rum Devleti’nin kontrolündeki Trabzon’u fethederek Anadolu’nun güvenliğini kontrolü altına almıştır.Anadolu’nun kuzey doğusunda bulunan ve önemli bir ticaret ve liman kenti olan Trabzon, fetihten 9 yıl gibi kısa bir süre sonra, 1470 yılında Sultan Bayezid’in oğlu Abdullah’ın vali olarak atanmasıyla Şehzade Şehri statüsüne kavuşmuştur. Şehzade Abdullah’ın Trabzon’dan ayrılmasından bir süre sonra bu kez Şehzade Selim Trabzon’a vali olarak atanmış ve burada 23 yıl görev yapmıştır. Bu süre içinde Şehzade Selim’in Trabzon’da Süleyman, Salih ve Kamerşah adlı üç çocuğu dünyaya gelmiştir. Bunlardan 5/6 Kasım 1494 tarihinde dünyaya gelen Şehzade Süleyman, 15 yaşına kadar çocukluğunu Trabzon’da geçirdikten bir süre sonra babasının ölümü üzerine tahta çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğunu en geniş sınırlara ulaştıran ve batılılarca Muhteşem Süleyman olarak adlandırılan Kanuni Sultan Süleyman 46 yıllık padişahlığı ile imparatorluğun en uzun süre görev yapan sultanı olmuştur. Bu makalede Şehzade Süleyman’ın Trabzon’da doğduğu saray/konak hakkında bir değerlendirmede bulunulmaya çalışılmıştır.

SHAHZADAH SULEYMAN’S (KANUNI) HOUSE PROBLEM IN TRABZON

One of the most important events recorded in the history of civilization was the conquest of Istanbul by Fatih Sultan Mehmet in 1453 and ended the Eastern Roman Empire. Shortly after 8 years, Fatih Sultan Mehmet, leading the soldiers, commanded his army and conquered Trabzon in 1461 under the control of the Greek Cypriot State and took grip of the security of Anatolia. Trabzon, an important trade and port centre in the north-eastern Anatolia, was granted the status of Shahzadah by the appointment of Sultan Bayezid's son Abdullah as the governor in 1470, shortly after 9 years of conquest. After Shahzadah Abdullah left Trabzon, Shahzadah Selim was appointed as the governor of Trabzon and worked there for 23 years. During this period, Shahzadah Selim had three children born in Trabzon: Suleyman, Salih and Kamersah. Shahzadah Suleyman was born on 5/6 November 1494. After spending his childhood in Trabzon until he was 15 years old, he came to the throne upon the death of his father. Suleyman, known as Suleyman the Magnificent by Westerners, has exerted the longest-rule as sultan of the empire. This article reviews Shahzadah Suleyman's palace where he was born in Trabzon.

___

  • KAYNAKLAR AKBULUT, Ömer, Trabzon Cumhuriyetten Evvel Tarih ve Valiler, C: 1, İstikbal Matbaası, Trabzon 1955.
  • AŞIK MEHMET, Menazırü’l- Avâlim, Haz. Mahmut Ak, C: 3, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2007.
  • AVCI, Yasemin, Osmanlı Hükümet Konakları, Tanzimat Döneminde Kent Mekanında Devlet Erki ve Temsili, Tarih Vakfı, İstanbul 2017.
  • BIJIŞKYAN, P. Minas, Pontos Tarihi, Çev. Hrand D. Andreasyan, Çiviyazıları, İstanbul 1998.
  • BOSTAN, M. Hanefi, XV-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadi Hayat, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2002.
  • BRYER, Anthony-WINFIELD, David, The Byzantine Monuments and Topokraphy of The Pontos I, Dunbarton Oaks Studies, Washington 1985.
  • ÇELİK, Şenol, “15-17. Yüzyıllar Arasında Trabzon Kalesi”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu (3-5 Mayıs 2001), Haz. M. Kerim Arslan-H. Öksüz, C: I, Trabzon Valiliği, Trabzon 2002, s. 129-149.
  • DEMİRKAYA, Fulya Üstün, “Meso Kastro’dan Ortahisar’a: Bir Mahallenin Anatomisi”, CIEPO 22, Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Çalışmaları Komitesi II, Ed. Kenan İnan-Miraç Tosun-Deniz Çolak, Trabzon Büyükşehir Belediyesi, Trabzon 2018, ss. 253-271.
  • EMECEN, Feridun M., “Kanuni Sultan Süleyman’ın Şehzadelik Dönemine Ait Bazı Yeni Tespitler ve Notlar”, Deutsch-türkische Begegnungen (Alman Türk Tesadüfleri),Festschrift für Kemal Beydilli (Kemal Beydilli’ye Armağan), (Hg) Hedda Reindl-Kiel-Seyfi Kenan, Berlin 2013, EB-Verlag, ss. 343-356.
  • EMECEN, Feridun M., Yavuz Sultan Selim, Kapı Yayınları, İstanbul 2016.
  • EMECEN, Feridun M., İmparatorluk Çağının Osmanlı Sultanları I, TDV Yayın Matbaacılık, Ankara 2018. EVLİYA ÇELEBİ, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Tab’ı Ahmed Cevdet, C: 2, İkdam Matbaası, Dersaadet 1314.
  • GÖKBİLGİN, Tayyip, “16. Yüzyıl başlarında Trabzon Livası”, Belleten, C: 265, S: 102, (Ankara 1962), ss. 293-337.
  • İNAN, Kenan, “Trabzon’da Yönetici-Yönetilen İlişkileri 1643-1656”, Mahmiye-i Trabzon Mahallatından Onyedinci Yüzyıl Ortalarında Trabzon’da Sosyal ve İktisadi Hayat, Trabzon Belediyesi, Trabzon 2013.
  • KARPUZ, Haşim, Trabzon Merkez ve İlçelerindeki Önemli Tarihi Yapılar, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2018.
  • KILIÇ, Remzi, “Trabzon Valisi Şehzade Selim ve Faaliyetleri”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu (3-5 Mayıs 2001), Haz. M. Kerim Arslan-H. Öksüz, C: I, Trabzon Valiliği, Trabzon 2002, ss. 99-116.
  • KONUKÇU, Enver, Trabzon Valisi Şehzade Selim’in Akkoyunlu Ülkesindeki Faaliyetleri”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu (3-5 Mayıs 2001), Haz. M. Kerim Arslan-H. Öksüz, C: I, Trabzon Valiliği, Trabzon 2002, ss. 91-98.
  • KORKMAZ, Salih, Trabzon 1816 Numaralı Şer’iye Sicili ve Hukuki Değerlendirmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2014.
  • LOWRY, Heath,, Trabzon Şehrinin İslamlaşma ve Türkleşmesi (1461-1583), İstanbul 1981.
  • LYNCH, Henry Finnis Blosse, Armenia Travels and Studies, C: II, London 1901.
  • ÖKSÜZ, Melek, Onsekizinci Yüzyılın İkinci Yarısında Trabzon, Tarih, Kültür, Ekonomi, Serander Yayınevi, Trabzon 2006.
  • ODABAŞIOĞLU, Cumhur, Trabzon 1869-1933 Yılları Yaşantısı, İlk-San Matbaası, Ankara (ty).
  • ODABAŞIOĞLU, Cumhur, “Kanuni Sultan Süleyman’ın Trabzon’da Doğduğu Mahalle”, Basılmamış Bildiri.
  • TOPAKTAŞ, Hacer, “Bir Britanyalının Nazarında Trabzon’u Betimlemek: Henry Finnis Blosse Lynch’in Trabzon Tasviri 1893”, Karadeniz Tarihi Sempozyumu (25-26 Mayıs 2005), C: 1, KTÜ Yayınları, Trabzon 2007, ss. 581-596.
  • TULUK, Ömer İskender, “Harap Şehrin Kayıp Mekânları: 20. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Trabzon’un Tarihsel Topografyası”, CIÉPO 22 Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Çalışmaları Komitesi 2 (4-8 October 2016 Trabzon), Ed. Kenan İnan-Miraç Tosun-Deniz Çolak. Trabzon 2018, ss. 221-250.
  • TULUK, Ömer İskender-DÜZENLİ, Halil İbrahim, “Yitik Mirasın İzinde: Trabzon’da Osmanlı Cami ve Mescitleri (1461-1583)”, Trabzon Kent Mirası, Yer-Yapı-Hafıza, Ed. Ömer İskender Tuluk- Haili İbrahim Düzenli, Klasik Yayınları, İstanbul 2010.
  • YÜKSEL, Murat, Trabzon’da Türk İslam Eserleri ve Kitabeler, C: 1-II, Trabzon Belediyesi, Trabzon 2000.