Sozialer und Politischer Wandel in der Türkei

Anahtar Kelimeler:

Kültürel Gecikme, Reform

___

  • 1.Bkz, AT Antlaşması 'nın 7. ve 220. maddeleri. Adalet Divanının yapısı , işleyişi ve işlevi hakkında genel olarak bkz. Tuğrul Arat, Avrupa Toplulukları Adalet Divanı , ATAUM Yayınlan, No: 3, Ankara, 1989, Anthony Arnull, The European Union and its Court of Justice, Oxford University Press, Oxford, 1999, Renaud Dehousse, The European Court of Justice-The Politics of Judicial Integration, St Martin's Press, New York, 1998, Grainne de Burca- J.H.H. Weiler (eds.), The European Court of Justice, The Collected Courses of the Academy of European Law Cilt X/1, Oxford University Press, Oxford-New York, 2001, L. Neville Brown- Francis G. Jacobs-Tom Kennedy, The Court of Justice of the European Communities, LIth Edition, Swet & Maxwel, London, 194.
  • 2. Bkz. AT Antlaşması 240. maddesi. Ulusal mahkemelerin Topluluk hukuk düzeni bakımından birer 'Topluluk mahkemesi' olduğu yönündeki görüşler için bkz. örneğin, Imelda Maher, "National Courts as European Community Courts", Legal Studies, Cilt 14, 1998, s. 226, John Temple Lang, "The Duties of National Courts Under Community Constitutional Law", European Law Review, Cilt 22, 1997, s. 4.
  • 3. 234. maddenin 3. paragrafında düzenlenen ve kararlarına karşı olağan kanun yollanna başvurulamayan ulusal yargı organları açısından söz konusu imkan, zorunluluk niteliğini almaktadır. Nitekim, bu yargı organları , önlerine gelen Topluluk hukuku ile ilgili bir uyuşmazlığı acte dair niteliği taşıyan ve daha önceden Adalet Divanı tarafından açıklığa kavuşturulan durumlar hariç, ön karar prosedürüne tabi tutmakla yükümlüdürler. Adalet Divanının acte dair doktrinini geliştirdiği ünlü CILFIT kararı (283/81 CILFIT v. Ministry of Health (1982) ECR 3415) ve bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. Füsun Arsaya, Roma Antlaşmasında Önkarar Prosedürü ve Bu Prosedür Çerçevesinde Do ğan Sorunlar, ATAUM Yayınları , No: 5, Ankara, 1989.
  • 4. Takis Tridimas, "The Court of Justice and Judicial Activism", European Law Review, Cilt 21, 1996, s. 206-207. Elbette, Divana, hangi konular ın Topluluk hukukunun , hangilerinin ulusal hukukun yetki alan ına girdiğinin nihai tespiti konusunda antlaşmalar tarafından yetki tanınıp tanınmadığı konusu tartışmalıdır. Bu konuda özellikle Alman Anayasa Mahkemesinin Maastricht (Brunner) kararı ilgi çekici bir örnek oluşturmakta olup aşağıda kısaca ele alınacaktır. Bkz. Brunner v. European Union Treaty (1994) ICMLR 57.
  • 5. Miguel Poiares Maduro, We the Court: The European Court of Justice and the European Economic Constitution: A Critical Reading of Article 30 of the EC Treaty, Hart Publishers, Oxford, 1998, s. 7.
  • 6. 26/62 Van Gend en Loos v. Nederlandse Administratie der Belastingen (1963) ECR 1, 6/64 Costa v. ENEL, (1964) ECR 585. Benzer görüş için bkz. Maduro, op.cit., 1998, s. 7-8, Federico Mancini, "The Making of a Constitution for Europe", Common Market Law Review, Cilt 26, 1989, s. 595-596, Eric Stein, "Lawyers, Judges and the Making of a Transnational Constitution", American Journal of International Law, Cilt 1, 1981, s. 1-3, J.H.H. Weiler, "Transformation of Europe", Yale Law Journal, Cilt 100, 1991, s. 2407. Topluluk hukuk düzeninin temellerini oluşturan söz konusu kararların incelenmesine yer veren ve Topluluk hukukunun anayasal niteliğine işaret eden çok kapsaml literatürden bir seçki olarak, bkz. örneğin Karen Alter, Establishing the Supremacy of European Law-The Making of an International Rule of Law in Europe, Oxford University Press, Oxford-New York-2001, J.H.H. Weiler- Anne-Marie Slaughter-Alec Stone Sweet (eds.), The European Court and the National Courts-Discipline and Jurisprudence, Hart Publishing, Oxford, 1997, Sanem Baykal, AT Hukukunun Etkili Biçimde Uygulanması ve Bireysel Haklar, ATAUM Yayınları , No: 14, Ankara, 2002.
  • 7. Söz konusu ilkelerin gelişimi ve Topluluk hukukunun kendine özgü niteliğinin oluşumunda oynadığı rol hakkında bkz. Baykal, op.cit., 2002, s. 39-63.
  • 8.Maduro, op.cit., 1998, s. 7-8, Weiler, op.cit., 1991, s. 2413 vd. Topluluk hukuk düzeninin hem ulusal hem de uluslararası hukuktan farklılık arz ettiği ve kendine özgü bir hukuk düzeni oluşturduğu, doktrinde onyıllardır sorgulanmayan ve yerleşmiş bir görüş niteliğindedir. Buna karşılık, istikrarlı biçimde aynı görüşü savunagelen Weiler, Topluluk hukuk düzenine kendine özgü niteliğini ve etkililiğini kazandıran en önemli doktrinlerden biri olan doğrudan etki ilkesinin ilk defa geliştirildiği Van Gend en Loos kararının bile uluslararası hukuk terminolojisi ve retoriği kullanılarak aynı şekilde ifade edilebileceği ve 'kendine özgü hukuk' belirlemesine gitmenin Topluluk hukukunun doğrudan etkisini ve bağlayıcılığını vurgulamak açısından hiç de zorunlu olmadığı tezini son derece ilginç, bir o kadar da tart ışmalı biçimde, ileri sürmektedir. Van Gend en Loos kararının uluslararası hukukun genel ilkeleri ve söylemi çerçevesinde yeniden ifade edildiği bu ilginç çalışma için bkz. J.H.H. Weiler, "Rewriting van Gend & Loos: Towards a Normative Theory of ECJ Hermeneutics", Ola Winklud (ed.), Judicial Discretion in European Perspective, Kluwer Law International and Norstedts Juridik, Stockholm-the Hague, 2003 içinde, s. 150-163. Benzer görüş için, bkz. Derrick Wyatt, "New Legal Order or Old?", European Law Review, Cilt 7, 1982, s. 147-166.
  • 9.Bu konuda ayrıntılı tartışma için bkz., Baykal, op.cit., 2002, s. 39-63, Maduro, op.cit., 1998, s. 7-8, Mancini, op.cit., 1989, s. 595, Weiler, op.cit., 1991, s. 2407.
  • 10.Elbette, bugün artık anayasal(1)aşma terimi siyasi bir nitelik kazanmış durumdadır. Avrupa Birliğinde klasik/hukuki anayasalaşma ve yeni/siyasi ya da toplumsal anayasalaşma kavramlarının gelişimi ve özellikle günümüzde AB Anayasal Antlaşmasının hazırlanması süreci, ortaya çıkan metnin niteliği ve anlamı ile ilgili ayrıntılı inceleme için bkz. Füsun Arsaya, "AB'nin Anayasaya Ihtiyacı Var Mı ?" Mercek, Cilt 7, 2002, s. 12-26, Füsun Arsaya, "Kurucu Antlaşmalann Avrupa Birliği Anayasasına Dönüşmesi", ATAUM Bülten, Yıl 2, Sayı 2, 2002, s. 2-3, Sanem Baykal, "Avrupa Birliği'nin Geleceği: Meşruiyet Sorunu, Anayasalaşma Süreci ve Bütünleşmenin Nihai Hedefi Üzerine", Uluslararası İlişkiler, Cilt 1, 2004 (a).
  • 11.Maduro, op.cit., 1998, s. 17-18. Bu konuda, 1965 yılında Fransa'nın başvurduğu boş sandalye uygulamasının sona erdirilmesi amacını taşıyan ve kurucu antlaşmalara geçirilmemekle birlikte Avrupa bütünleşmesi hareketini 1980'lerin ortalarına dek 20 yıl boyunca etkisi altına alarak duraklatan, 1966 tarihli ünlü Lüksemburg Uzlaşısı deneyimi örnek olarak gösterilebilir.
  • 12. 22/70 Commission v. Council (ERTA) (1971) ECR 263.
  • 13. 120/78 Rewe Zentral AG v. Bundesmonopolverwaltung für Branntwein (Cassis de Dijon) (1979) ECR 649.
  • 14.Maduro, op.cit., 1998, s. 18.
  • 15. Divanın benzer nitelikteki tutumu son yıllarda verdiği en tartışmalı ve ses getiren kararlardan biri olarak nitelenebilecek olan Köbler kararında da belirgindir. C-224/01, Köbler v. Austria (2003) CMLR 28. Divan ın Köbler kararının içeri ği ve Topluluk hukuk sistemi bakımından önemi ile ilgili bir inceleme için bkz. Sanem Baykal, "ATAD Kararı incelemesi", ATAUM Bülten, Yıl 4, Sayı 2,2004 (b).
  • 16. Maduro, op.cit., 1998, s. 10.
  • 17. Bu konuda ayrıntılı bir inceleme için bkz. Baykal, op.cit., 2002.
  • 18. Bu olguyu incelemeye ve açıklamaya çalışan siyaset bilimcilerin ya da siyaset bilimi yöntemlerini kullanan hukukçuların çalışmaları için bkz. örneğin, Karen Alter, "The European Court's Political Power", West European Politics, Cilt 19, 1996, s. 458-487, Karen Alter- Sophie Meunier-Aitsahalia, "Judicial Politics in the European Community", Comparative Political Studies, Cilt 27, 1994, s. 535-561, Karen Alter, "Exploring National Court Acceptance of European Court Jurisprudence: A Critical Evaluation of Theories of Legal Integration", Weiler-Slaughter-Stone Sweet (eds.), op.cit., 1997, içinde, s. 227-252, Anne Marie Burley-Walter Mattli, "Europe Before the Court: A Political Theory of Legal Integration International Organization, Cilt 47, 1993, s. 41-76, Walter Mattli-Anne-Marie Slaughter, "Revisiting the European Court of Justice", International Organization, Cilt 52, 1998, s. 177-209, Geoffrey Garrett, "International Cooperation and Institutional Choice: The European Community's Internal Market", International Organization, Cilt 46, 1992, s. 533-550, Geoffrey Garrett, "The Politics of Legal Integration In the European Union", International Organization, Cilt 49, 1995, s. 15- 34. Bu konuda hukuk biliminin ya da hukuki aç ıklama yönteminin sessiz kald ığı konusundaki ele ştirileri yan ıtlamaya çal ışan bir yaklaşım için bkz. Paul Craig, "National Courts and Community Law", Jack Hayward ve Anand Menon (eds.), Governing Europe, Oxford University Press, Oxford- New York, 2003, içinde, s. 15-35.
  • 19. Bkz. örneğin, Damien Chalmers, "Judicial Preferences and the Community Legal Order", Modern Law Review, Cilt 60, 1997, s. 173-174, Maduro, op.cit., 1998, s. 9, Maher, 1994, s. 226-243, J.H.H. Weiler, "A Quiet Revolution, The European Court of Justice and Its Interlocutors", Comparative Political Studies, Cilt 27, 1994, s. 518-523.
  • 20. Weiler, op.cit., 1994, s. 525.
  • 21. Bkz. Örneğin, Burley-Mattli, op.cit., 1993, s. 45-46, Maduro, op.cit., 1998, s. 9, Weiler, op.cit., 1994, s. 520-521.
  • 22. Ayrıntılı bilgi için bkz., Alter, op.cit., 1996, s. 460-471, Weiler, op.cit., 1994, s. 521.
  • 23. Örneğin bkz., Minister of the Interior v. Cohn Bendit (Conseil d'Etat) (1980) 1 CMLR 543, Duke v. GEC Reliance Systems Ltd. (1988) 1 AC 618, H.L.
  • 24. Örneğin, bkz., Minister for Economic Affairs v. Fromagerie Franco-Suisse 'Le Ski', (Cour de Cassation), (1972) CMLR 330, Frontini (Corte Constituzionale) (1974) 2 CMLR 372, Litster v. Forth Dry Dock&Engeneering Co.Ltd (1990) 1 AC 546, H.L., Factortame II (1991) 1 AC 603, Nicolo (Conseil d'Etat) (1990) 2 CMLR 173. Bu konuda aynnt ılı bilgi için bkz. Füsun Arsaya, Avrupa Toplulukları Hukuku ve bu Hukukun Ulusal Alanda Uygulanmasında Doğan Sorunlar, SBF Yayınlan, No: 545, Ankara, 1985, Haluk Günu ğur, Avrupa Topluluğu Hukuku, Eğitim Yayıncılık, Ankara, 1993, Trevor C. Hartley, The Foundations of European Community Law, 4`h Edition, Clarendon Law Series, Oxford, 1998, Warner, "The Relationship Between European Community Law and the National Laws of Member States", The Law Quarterly Review, Cilt 93, 1977, s. 349-366. Reich'e göre ise, burada dikkat çekici olan, ulusal mahkemelerin Adalet Divan ının kararlarına uygun davranmış olmasından çok, söz konusu kararların gereğini tam anlamıyla yerine getirecek hukuki yapt ırım ve usullerden belli oranda yoksun olmalarına rağmen bunu yapmış olmalarıdır. Bkz., Norbert Reich, "On National Courts, European Law and Constitutions: Dialogue and Conflict", European Law Journal, Cilt 5, 1999, s.158.
  • 25. Weiler, op.cit., 1994, s. 519-520.
  • 26. Söz konusu kuramlar hakk ında ayrıntılı bilgi için bkz., örne ğin, Alter, op.cit., 1996, Burley- Mattli, op.cit., 1993, Maher, op.cit., 1994, Weiler, op.cit., 1994.
  • 27.Burley-Mattli, op.cit., 1993, s. 93-94.
  • 28.Ibid., s. 94.
  • 29. Weiler, op.cit., 1994 , s. 519-520.
  • 30.Ibid., s. 521.
  • 31. Ibid., s. 521. Ibid., s. 521. Bu açıklama neofonksiyonalist teorinin dayanaklarına da uygun niteliktedir.
  • 32. Örneğin, Fransız Danıştayının direktiflerin doğrudan etkisini tanımama şeklindeki tutumu hakkında bkz., Minister of the Interior v. Cohn Bendit, supra no: 23. Alman Anayasa Mahkemesinin de Topluluk hukukunun önceliği ve Alman Anayasasının koruduğu temel haklar karşısındaki konumu üzerindeki tereddütleri uzun süre devam etmiştir. Örneğin bkz., Internationale Handelsgesellschaft v. EVGF (Bundsverfassungsgericht) (1974) 2 CMLR 540.
  • 33. Örneğin, Hollanda ve İtalya alt derece mahkemeleri bu konuda başlangıçtan itibaren son derece istekli bir tutum takınarak Topluluk hukukunun iki temel ilkesi olan doğrudan etki ve öncelik ilkelerinin Divan tarafından geliştirilmeside büyük rol oynamışlardır. Bkz., 26/62 Van Gend en Loos ve 6/64 Costa v. ENEL, supra no: 6.
  • 34.Weiler, op.cit., 1994, s. 520-522. Chalmers ise, üye devlet ulusal mahkemelerinin Divan ın yetki ve meşruiyetini tanıması konusunda Alter ve Weiler'in savunduğu alt derece mahkemelerin kendi yargısal sistemleri içinde özellikle üst derece mahkemelere karşı güçlenmiş olduklan görüşüne katılmakla birlikte, bu durumun tek başına Divanın yetki ve içtihadının söz konusu mahkemeler tarafından neredeyse itirazsız benimsenmiş olması vakıasını açıklamaya yetmeyeceğini ileri sürmektedir. Bkz., Chalmers, op.cit., 1997, s. 177.
  • 35.Weiler, op.cit., 1994, s. 523.
  • 36.Chalmers, op.cit., 1997, s. 177.
  • 37. Weiler, op.cit., 1994, s. 521-523.
  • 38. Ancak, bu olumlu havanın Avrupa Tek Senedi ve Maastricht Antlaşması sonrası meydana gelen gelişmeler; uluslarüstülük özelliğinin gelişmeye başlaması ; ve üye devletlerin veto yetkilerini kaybetmelerinin hızlanması ile değişmeye başlamış olduğu hakkında bkz., Alter, op.cit., 1996, s. 475, Weiler, op.cit., 1991, s. 2428-2429. Bu çalışma çerçevesinde üye devletlerin yargı organlarının ulusal hukuk karşısında Topluluk hukukunun önceliğini ve doğrudan etkisini vurgulayan Divan içtihad ına itaat etmeleri olgusunun nedenleri üzerinde durulmakta; üye devletlerin siyasi makamlar ının bu itaati nas ıl karşıladıklan olgusu üzerindeki tart ışmalara ise, sadece kısaca değinilmektedir. Üye devletlerin yasama ve yürütme makamlar ının Adalet Divanının aktivizmi karşısındaki tutumlann ın değerlendirmesi ve bu tutumu büyük ölçüde kabulleni şlerinin altında yatan nedenler için bkz. örne ğin, Karen Alter, "Who Are the "Masters of the Treaty"?: European Governments and the European Court of Justice", International Organization, Cilt 52, 1998, s. 121-147, Karen Alter, "The European Union's Legal System and Domestic Policy: Spillover of Backlash?", International Organization, Cilt 54, 2000, s. 489-518.
  • 39. Bkz., örneğin, Garrett, op.cit., 1992, s. 557-58.
  • 40. Jo Shaw, "European Union Legal Studies in Crisis? Towards a New Dynamic", Oxford Journal of Legal Studies, Cilt 16, 1996, s. 247.
  • 41. Ibid., s. 247.
  • 42. Chalmers, op.cit., 1997, s. 169-170.
  • 43. Bkz., örneğin, Alter, op.cit., 1996, s. 475vd., Weiler, op.cit., 1991, s. 2428vd.
  • 44. Weiler, op.cit., 1994, s. 532. Divanın yapısı , işleyişi ve yargı yetkisinde reform ve Nice Antlaşması sonucu ortaya çıkan durumla ilgili değerlendirme için bkz. Paul Craig, "The Jurisdiction of Community Courts Revisited", de Burca-Weiler (eds.), op.cit., 2001, içinde, s. 177-214 ve J.H.H. Weiler, "Epilogue: The Judicial Apres Nice", de Burca-Weiler (eds.), op.cit., 2001, içinde, s. 215-226.
  • 45 Chalmers, op.cit., 1997, s. 180. Bu değerlendirme yerindedir. Nitekim, Köbler kararında Divanın somut olayda ulusal mahkemenin yerine geçerek davanın esası , yani üye devletlerin Topluluk hukukundan kaynaklanan tazminat yükümlülüklerinin doğup doğmadığı hakkında incelemeye giri şmesi, her ne kadar somut davada bu konuda olumsuz bir sonuca vararak Avusturya Hükümetini fazla kızdırmak istemedi ğini gösterse de, üye devletlerin yarg ısal özerkliği ve 234. madde çerçevesinde ulusal mahkemeler ile Divan ın farklı rolleri ve işbölümü hakkındaki içtihadı ile uyumlu görünmemektedir.
  • 46.Weiler, op.cit., 1994, s. 532.
  • 47. Nitekim Alman Anayasa Mahkemesinin Maastricht kararı bu duruma iyi bir örnek teşkiletmektedir. Bkz., Brunner supra no: 4
  • 48. Editorial, "Judicial Activism of National Courts in Applying Community Law", Common Market Law Review, Cilt 34, 1997, s. 1343-1344. Bu konuda ünlü bir örnek için bkz. C-280/93 Germany v. Council (1994) ECR I-4973. Alman ulusal mahkemelerinin bu davalar serisindeki tutumu ve soruna bugün için bulunan çözüm konusunda bkz. Norbert Reich, "Judge-made `Europe a la carte': Some Remarks on Recent Conflicts between European and German Constitutional Law Provoked by the Banana Litigation", European Journal of International Law, Cilt 7, 1996, s. 103-111.
  • 49. Alec Stone Sweet, "Constitutional Dialogues in the European Community", Weiler-Slaughter-Stone Sweet, (eds.), op.cit., 1997, içinde, s. 312.
  • 50. Anayasal Antlaşma da, getirdiği yetki kataloguna rağmen, bu alandaki asıl önemli konu olan yetkinin hangi düzeyde kullanılacağına kimin karar vereceği sorusunu cevaplamak, ya da başka bir ifade ile kompetanz/kompetanz problemindeki güçlüğü aşmak bakımından herhangi bir çözüm içermemektedir.
  • 51. C-314/85 Foto-Frost, (1987) ECR 4199.
  • 52. Stone Sweet, op.cit., 1997, s. 319.
  • 53. Brunner supra no: 4. Bu dava ile ilgili olarak ayrıntılı bilgi ve yetki tartışması için bkz. Füsun Arsaya, Nice Antlaşması Sonrasında Avrupa Birliği'nin Geleceği, ATAUM Yayınları , No: 18, Ankara, 2003, s. 41-53 ve s. 55-70. Yine söz konusu davanın yol açtığı ve Topluluk hukukunun özerkliği ve ulusal anayasalarla ilişkisine iki farklı yaklaşım içeren ilginç bir tartışma için bkz. Theodore Schilling, "The Autonomy of the Community Legal Order: An Analysis of Possible Foundations", Harvard International Law Journal, Cilt 37, 1996, s. 389-409 ve J.H.H. Weiler- Ulrich Hakem, "The Autonomy of the Community Legal Order-Through the Looking Glass", Harvard International Law Journal, Cilt 37, 1996, s. 411-448.
  • 54.Supra no: 4.
  • 55. Bruno De Witte, "Sovereignty and European Integration: The Weight of the Legal Tradition", Stone Sweet, Weiler-Slaughter-Stone Sweet (eds.), op.cit., 1997, içinde, s. 297-298. Alman Anayasa Mahkemesinin bu kararı Avrupa Birli ğinde demokrasi açığı ya da meşruiyet krizi tartışmaları bakımından 'no denıos' tezinin en güçlü biçimde ortaya konduğu dava olarak da önemli bir yere sahiptir. Bu konuda ayrıntılı inceleme için bkz. Dieter Grimm, "Does Europe Need a Constitution?", European Law Journal, Cilt 1, 1995, s. 282-302, J.H.H. Weiler-Ulrich R. Haltern-Franz C. Mayer, "European Democracy and Its Critique", West European Politics, Cilt 18, 1995, s. 4-39, J.H.H. Weiler, "Does Europe Need a Constitution? Demos, Telos and the German Maastricht Decision", European Law Journal, Cilt 1, 1995, s. 219-258, Aykut Çelebi, Avrupa: Halkların Siyasi Birliği, Metis, İstanbul, 2002.
  • 56. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. de Witte, op.cit., 1997, s. 298.
  • 57. Bkz., Alman Anayasası madde 23.
  • 58. de Witte, op.cit., 1997, s. 296-297.
  • 59.Alter, op.cit., 1996, s. 475.
  • 60.Weiler, op.cit., 1994, s. 532-533. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz., J.H.H. Weiler, "The European Courts of Justice: Beyond `Beyond Doctrine' or the Legitimacy Crisis of European Constitutionalisation", Weiler-Slaugther-Stone Sweet (eds.), op.cit., 1997, içinde, s. 366-367.
  • 61. Alter, op.cit., 1996, s. 479.
  • 62. Ibid., s. 479.
  • 63. Bunlardan Adalet ve İçi şlerinde İşbirliği sütunu Amsterdam Antlaşması ile, belli ölçüde de olsa, Divanın yetkileri kapsam ına girmeye başlamış , bu yönde Nice Anlaşması ile yeni adımlar atılmıştır.
  • 64. Anthony Arnull, "Judging the New Europe", European Law Review, Cilt 19, 1994, s. 13.
  • 65. Bunlardan ilki, Divanın C-262/88 Barber (1990) ECR 1-1889 davasında vermiş olduğu kararın etkisini sınırlandırmaya yönelik Protokoldür. İkincisi ise Divanın C-159/90 SPUC v. Grogan (1991) ECR 1-4685 davasında kürtaj konusunda vermiş olduğu karar ile ilgili Protokoldür. Bununla birlikte, aynı Antlaşma ile Divanın üzerinde ısrarla durduğu temel haklar konusu, Avrupa Birliğini kuran Antlaşma (Maastricht) F/2 (yeni 6/2) maddesi ile temel metinlere geçirilmiş , bundan başka, yine bu antlaşma ile, Divana yeni yetkiler de tan ınmıştır. Bunlararas ında, örneğin, Divanın ihlal kararlarına uymayan üye devletlere karşı yaptınma başvurulması konusunda tanınan yetkiler sayılabilir. Bkz. AT Antlaşması madde 228.
  • 66. Bu alanda, özellikle Topluluk hukukunun önceliği bakımından AB Anayasal Antlaşması (Avrupa İçin Bir Anayasa Öngören Antlaşma) çok önemli bir yeniliğe imza atmakta; öncelik ilkesi kurucu metinlere ilk defa temel bir ilke olarak geçirilmektedir. Bkz. AB Anayasal Antlaşması madde 1-6, Conference of the Representatives of the Governments of the Member States, Treaty Establishing a Constitution for Europe, CIG 87/04, Brussels, 6 August 2004. Ancak, aynı tutum, ilginç bir şekilde, üye devletlerin ne siyasi, ne de yargı makamlarının artık ciddi bir biçimde itiraz etmediği doğrudan etki ilkesi bakımından hala benimsenmiş değildir.
  • 67. Alter, op.cit., 1996, s. 475vd.
  • 68 Bu konuda bkz., Reich, op.cit., 1999, s. 158. Elbette, temel haklar alanında da, 21. yüzyılın başında Avrupa bütünleşmesinin yepyeni bir yaklaşımı tercih ettiğini ve artık bir AB Temel Haklar Şartı düzenlemesinin AB Anayasal Antlaşmasının ayrılmaz bir parçasını teşkil ettiğini; Avrupa Birliğinin tüzel kişiliğinin Anayasal Antlaşma ile tanınmasının yanı sıra, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine taraf olunması yollarının araştırılmasını öngören bir hükmün de yine aynı metne dahil edildiğini görmekteyiz. Ancak, yine de dikkat çekici nokta, AB Anayasal Antlaşmasının hala Birliğe üye devletlerde temel haklar ın düzenlenmesi ya da özellikle dış politika alanında uygulanacak ve çok ihtiyaç duyulan bir temel haklar politikası oluşturma yetkisini açıkça tanımaktan kaçınmakta olmasıdır. Bu konuda bkz. Agustin Jose Menendez, "Legal Status and Policy Implications of the Charter of Fundamental Rights of the European Union", Arena Working Papers, WP 02/7, 2002, s. 1-20, Agustin Jose Menendez, "Exporting Rights : The Charter of Fundamental Rights, Membership and Foreign Policy of the European Union", Arena Working Papers, WP 02/18, 2002, s. 1-13, Philip Alston- J.H.H. Weiler, "An "Ever Loser Union" in Need of a Human Rights Policy: The European Union and Human Rights", Harvard Jean Monnet Working Papers, 1/99, s. 1- 44, J.H.H. Weiler- Lykke Fries, "A Human Rights Policy for the European Community and Union: The Question of Competences", Harvard Jean Monnet Working Papers, 4/99, 1999, s. 1-28.
  • 69 Yeni anayasalaşma süreci hakkında bkz. J.H.H. Weiler, "The Reformation of European Constitutionalism", Journal of Common Market Studies, Cilt 35, 1997, s. 97-131, Baykal, op.cit., 2004 (a).
  • 70. Bkz., örneğin, Trevor C. Hartley, "Five Forms of Uncertainty in European Community Law", Cambridge Law Journal, Cilt 55, 1996(a), s. 265-288, Trevor C. Hartley, "The European Court, Judicial Objectivity and the Constitution of the European Union", Law Quarterly Review, Cilt 112, 1996(b), s. 95-109, Hartley, op.cit., 1998, Rosa Diarmuid Phelan, Revolt and Revolution: The Constitutional Boundaries of the European Community, Sweet & Maxwell, London, 1997, Hjalte Rasmussen, On Law and Policy in the European Court of Justice, Martinus Nijhoff, Dordrecht, 1986.
  • 71. Takis Tridimas, op.cit., 1996, s. 199.
  • 72. Miguel Maduro, op.cit., 1998, s. 11.
  • 73. 6/64 Costa v. ENEL, supra no: 6.
  • 74. 26/62 Van Gend en Loos, supra no: 6.
  • 75. 11/70 Internationale Handelsgesellschaft (1970) ECR 1125.
  • 76. C-22/70 ERTA, supra no: 12.
  • 77. C-6&9/90 Francovich and Bonifaci v. Italy (1991) ECR I-5357.
  • 78. C-91/92 Faccini Dori v. Recleb Slr (1994) I ECR 3325.
  • 79. C-43/75 Defrenne v. SABENA (1976) ECR 455.
  • 80. C-294/83 Les Verts v. Parliament (1986) ECR 1339.
  • 81. C-70/88 Parliament v. Council (1990) ECR 2041.
  • 82. C-192/89 Sevince (1990) I ECR 3461.
  • 83. C-314/85 Foto-Frost, supra no: 51.
  • 84. C-106/89 Marleasing (1990) I ECR 4135.
  • 85. I/91 Opinion of the Draft Agreement on a European Economic Area, (1992) CMLR 245. 86 David Edward, "Judicial Activism-Myth or Reality", David Campbell ve Meropi Voyatzi (eds.) Legal Reasoning and Judicial Interpretation of European Law, Essays in Honour of Lord MacKenzie Stuart, Trenton Publishing, Hampshire, 1996, içinde, s. 30-32.
  • 87.HL Paper 88, Session 1994-95, 18h Report, 1996 Intergovemmental Conference, s. 218-245.
  • 88. Ibid.
  • 89 Ibid. Buna karşılık, Lordlar Kamarasının Komite Raporu'nun nihai metni bu görüşe katılmamaktadır. Bkz., HL Paper, 105, Session 1994-1995, 21" Report, 1996 Intergovernmental Conference, s. 65-68.
  • 90. Bu konuda genel olarak bkz., Rasmussen, op.cit., 1986. Rasmussen'in ATAD'a yönelik sert eleştirilerine bir cevap olarak bkz. J.H.H. Weiler, "The Court of Justice on Trial", Common Market Law Review, Cilt 24, 1987, s. 555-589.
  • 91. Rasmussen, s. 8-13.
  • 92.Bkz., örneğin, Hartley, op.cit., 1996(b), s. 95. Hartley'in görüşlerinin eleştirisi için bkz. Anthony Arnull, "The European Court and Judicial Objectivity: A Reply to Professor Hartley", Law Quarterly Review, Cilt 112, 1996, s. 411-423.
  • 93.Hartley, op.cit., 1996(b), s. 95.
  • 94. Ibid., s. 95.
  • 95.Phelan, op.cit., 1997, s. 415-417.
  • 96.Bkz. örneğin, Garrett, 1995, s. 171vd.
  • 97.Ibid., s. 171vd.
  • 98. Kurucu antlaşmalann değiştirilmesi prosedürü ile ilgili olarak bkz. AT Antlaşmasının eski 236. maddesi, AB Antlaşmasının yeni 48. maddesi.
  • 99. Tridimas, op.cit., 1996, s. 200.
  • 100.Ibid., s. 202.
  • 101. Ibid., s. 202. Nitekim Tridimas'a göre örneğin 'Banana litigation' olarak bilinen uzun sürecin bir aşamasını oluşturan davada üye devletlerin müdahil olarak ileri sürdükleri görüşlerin birbirine aykırı olması da bu olguyu kanıtlamaktadır. Bkz. C-280/93 Germany v Council [1993] ECR 3667.
  • 102. Edward, op.cit., 1996, s. 40. Bu çerçevede bahsedilen davalar arasında 8/55 Fedechar v. High Authority (1954-56) ECR 245, 1/54 France v. High Authority, (1954-56) ECR I, 7&9/1954 Industries Siderurgiques Luxembourgeoises v. High Authority (1954-56) ECR 175 yer almaktadır.
  • 103.Edward, op.cit., 1996, s. 40-41.
  • 104. Miguel Poiares Maduro, "The Heteronyms of European Law", European Law Journal, Cilt 5, 1999, s. 161-162. Elbette kurucu antla şma değişiklikleri için gerçekleşmesi gereken prosedürün hem siyasi, hem de hukuki açıdan ne kadar zorlu ve zaman alıcı olduğu hatırlanırsa, Maduro'nun bu görüşünün geçerliliği hakkında sağlıklı bir değerlendirme yapma imkanı da o derece artar.
  • 105. Bkz., 23 Mayıs 1969 tarihli Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi .
  • 106.Maduro, op.cit., 1999, s. 161-162. Genel olarak Divanın yorum ve yargılama yönteminin bir değerlendirmesi için bkz. Joxerramon Bengoetxea-Neil MacCormick-Leonor Moral Soriano, "Integration and Integrity in the Legal Reasoning of the European Court of Justice", de Burca -Weiler (eds.), op.cit., 2001, içinde, s. 43-85.
  • 107. Tridimas, op.cit., 1996, s. 203-204.
  • 108. Ibid., s .205.
  • 109 Ibid., s. 205-207.
  • 110. Ibid., s. 208.
  • 111. Bkz., örneğin, Edward, op.cit., 1996, s.52.
  • 112. Tridimas, op.cit., 1996, s. 209-210.
  • 113. Edward, op.cit., 1996, s. 66-67.
  • 114. Kenneth Armstrong-Simon Bulmer, The Governance of the Single European Market, European Policy Research Unit Series, Manchester University Press, Manchester, 1998, s. 272.
  • 115. Ibid., s. 272.
  • 116. Ibid., s. 272. Aynı doğrultuda bkz., Daniel Wincott, "Political Theory , Law and European Union, Jo Shaw-Gillian More (eds.), The New Legal Dynamics of of European Union, Clarendon Law Series, Oxford, 1995, s. 425vd.
  • 117. Armstrong-Bulmer, op.cit., 1998, s.273.
  • 118. 43/75 Defrenne v. SABENA (no 2), supra no: 79 ve 149/77 Defrenne v. SABENA (no 3) (1978) ECR 1365.
  • 119. C-6&9/90 Francovich, supra no: 77.
  • 120. C-213/89 R v. Secretary of State for Transport, ex parte Factortame (1990) ECR 1-2433
  • 121. C-208/90 Emmott (1991) I ECR 4269.
  • 122. 1/91 Opinion on EEA, supra no: 85.
  • 123. C-338/91 Steenhorst Neerings (1993) ECR 5475.
  • 124. C-410/92 Johnson (1994) ECR 1-5483.
  • 125. C-267&268/91 Keck & Mithouard (1993) ECR 1-6097.
  • 126. C-2/91 Meng (1993) ECR 1-5751.
  • 127 Walter Van Gerven, "The Role and the Str ııcture of the European Judiciary Now and in the Future", European Law Review, Cilt 21, 1996, s. 211-212.
  • 128. Örneğin, Divanın son derece `ihtiyatlı ' bir tutum sergiledigi bir karar için bkz. C-74/94 R v Secretary of State for Human Health, ex parte Imperial Tobacco Ltd and Others (2000) ECR 1- 8419. Mevcut sisteme rötuş nitelikli bir karar için ise bkz. Köbler supra no: 15.
  • 129. Yeni anayasalaşma sürecinin kökenleri ve gelişimi ile bütünleşmenin siyasi kimlik arayışı hakkında ayrıntılı bir inceleme için bkz. Baykal, op.cit., 2004 (a).
  • 130. Söz konusu nedenler, özellikle de Topluluk hukukunun dolaylı uygulanmasından kaynaklanan sorunlar ve Divanın bu sorunlara çözümü çerçevesinde benimsediği ilke ve yöntemlerin ayrıntılı incelemesi için bkz. Baykal, op.cit., 2002.
  • 131. J.H.H. Weiler, "In Defence of the status quo: Europe's Constitutional Sonderweg", J.H.H. Weiler-Marlene Wind (eds.), European Constitutionalism Beyond the State, Cambridge University Press, Cambridge-New York, 2003, s. 7-23.