12 Eylül Darbesi’nin Türkiye’nin Avrupa ile İlişkilerine Etkileri: Avrupa Topluluğu ve Avrupa Konseyi’yle ilişkiler

12 Eylül darbesi Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki en önemli gelişmelerden biridir. Türkiye’nin iç ve dış politikasında önemli etkileri olmuştur. Darbenin dış politikada olumsuz anlamda en fazla etkide bulunduğu alan ise Türkiye’nin Avrupa ile ilişkileri olmuştur. Bu makalede, 12 Eylül askeri darbesi ve sonrasında 1980-1983 yılları arasında ülkeyi yöneten askeri idare döneminde Türkiye-Avrupa ilişkileri, Türkiye’nin Avrupa Topluluğu ve Avrupa Konseyi ile ilişkileri örnekleri çerçevesinde incelenmektedir. Darbelerin ve askeri yönetimlerin söz konusu örgütlerle ilişkileri nasıl etkilediğini daha iyi analiz edebilmek için ise, önceki örneklere 27 Mayıs 1960 ve 12 Mart 1971 dönemlerine bakılmıştır. Esasen, 12 Eylül yönetiminin takip ettiği dış politikanın Türkiye’nin Avrupa ile ilişkilerinde kırılma yarattığı, özellikle AET ve Avrupa Konseyi ile ilişkilerin yaşanan sıkıntıdan en fazla etkilendiği vurgulanmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Avrupa Topluluğu, Avrupa Konseyi, 12 Eylül, Türk Dış Politikası

The Effects of the September 12 Coup to Turkey-Europe Relations: Relations with the European Community and the Council of Europe

September 12 military coup was one of the most important developments in Turkish political history which affected foreign and domestic politics, seriously. The coup mostly had an impact on the relations with Europe. September 12 military coup and following military administration’s relations Europe is analyzed in the cases of European Communities and Council of Europe affairs in this paper. The examples of military coups of 1960 and 1971 were previously researched so as to determine the effects of military interventions on relations. In the end, this paper argues that September 12 military coup caused a breakdown of ties with Europe and negatively influenced the relations with European Communities and Council of Europe, especially

Keywords:

Turkey, European Community, Council of Europe, 12th September, Turkish Foreign Policy,

PDF

___

Birand, Mehmet Ali; Türkiyenin Ortak Pazar Macerası, 2. B., Milliyet Yayınları, İstanbul, 1986.
Birand, Mehmet Ali; Bir Pazar Hikâyesi Türkiye-AET İlişkileri, İstanbul, Milliyet, 1978.
Çalış, H, Şaban; Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri, 3. B., Ankara, Nobel, 2006. Evren, Kenan; Kenan Evrenin Anıları, C. II-III-IV., y.y., Milliyet Yayınları, 1991.
Fırat, Melek; 1960-1971 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1997.
Gönlübol Mehmet (et. al.); Olaylarla Türk Dış Politikası, 1991-1995, Ankara Siyasal Kitapevi, 1996.
Günver, Semih; Kızgın Dam Üzerinde Diplomasi, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1989.
İlkin, Selim ve İlhan Tekeli; Türkiye ve Avrupa Topluluğu, C. III., Ankara, Ümit Yayıncılık, 2000.
Karluk, Rıdvan; Avrupa Birliği ve Türkiye, 4. B., İstanbul, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, 1996.
Vali, A. Ferenc; Bridge Across the Bosporus, Baltimore and London, John Hopkins Press, 1971.
Yavuzalp, Ercüment; Liderlerimiz ve Dış Politika, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1996.
Makaleler ve Kitap Bölümleri
Aydın-Düzgit, Senem ve Yaprak Gürsoy; International Influences on the Turkish Transition to Democracy in 1983, CDDRL Working Papers, Center on Democracy, Development and the Rule of Law, Stanford, Number 87, (July 2008).
Barchard, David; Western Silence on Turkey, Merip Reports, Vol.14, No:2 Dağı, İhsan; İnsan Hakları ve Demokratikleşme: Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinde Siyasal Boyut, Türkiye ve Avrupa, Atilla Eralp (yay. haz.), Ankara, İmge, 1997.
Dağı, İhsan; Human Rights and Democratization: Turkish Politics in the European Context, Southeast European and Black Sea Studies, Vol. I., No:3, (September 2001).
Dağı, İhsan; Human Rights, Democratization and the European Community in Turkish Politics: The Özal Years, 1983-87, Middle Eastern Studies, Vol. 37., No:1, (January 2001).
Dağı, İhsan; Democratic Transition in Turkey, 1980-83: The Impact of European Diplomacy, Middle Eastern Studies, Vol. 32, No:2, (April 1996).
Eralp, Atilla; Soğuk Savaştan Günümüze Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri, Türkiye ve Avrupa,. Atilla Eralp (yay. haz), Ankara, İmge, 1997.
Erhan, Çağrı ve Tuğrul Arat; ATyle İlişkiler, Türk Dış Politikası, C.II., Baskın Oran (ed.), İstanbul, İletişim Yayınları, 2001.
Erhan, Çağrı ve Tuğrul Arat; ATyle İlişkiler, Türk Dış Politikası, C. I., Baskın Oran(ed..), İstanbul, İletişim Yayınları, 2001.
Göktepe, Cihat; 1960 Revolution in Turkey and British Policy towards Turkey, Turkish Yearbook of International Relations, Vol. XXX, (2001) .
Mackenzie, Kenneth; Turkey: After the Storm, Conflict Studies, No:43, (April 1974).
Sander, Oral; Türk Dış Politikasında Sürekliliğin Nedenleri, Türkiyenin Dış Politikası, Melek Fırat (der.), Ankara, İmge,1998.
Soysal, İsmail; Avrupa Konseyi ve Türkiye, Çağdaş Türk Diplomasisi 200 Yıllık Süreç, Ankara, TTK Yayınları, 1999.
Yeşilbursa, Behçet Kemal; The Revolution of 27 May 1960 in Turkey: Brtitish Policy towards Turkey, Middle Eastern Studies, Vol. 41, No:1, (January 2005).
Avrupa Konseyi Kararları
Council of Europe-Parliamentery Assembly, Report on the Situation in Turkey, Recommedation 904.
http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta80/EREC90 4.htm#1
Council of Europe-Parliamentery Assembly, on the members of the Turkish delegation to the Parliamentary Assembly, Order 392. http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta80/EDIR39 2.htm
Council Of Europe -Commitee of Ministers Minutes of 67th Session of the Comitee Ministers, 16 October 1980, Strasborg,
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdB lobGet&InstranetImage=1724434&SecMode=1&DocId=1670350&Usage=2 Council Of Europe-Commitee of Ministers Minutes of 67th Session of the Comitee Ministers, 16 October 1980, Strasbourg.
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdB lobGet&InstranetImage=1724434&SecMode=1&DocId=1670350&Usage=2 Council of Europe-Parliamentery Assembly, Report on the Situation in Turkey, Doc.4657, 32nd Ordinary Session, Third Part, 26-30 January 1981, Working Papers, Vol. VII., Strasbourg.
Council of Europe-Parliamnetary Assembly, On the Situation in Turkey, Order 395 http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-XrefViewPDF.asp?FileID=13601&lang=en
Council of Europe-Parliamentary Assembly, , On the Situation in Turkey Order 397, 33th Ordinary Session, First Part, 11-15.05.1981, Texts Adopted by the Assembly, Strasbourg, 1981.
Council of Europe-Parliamentary Assembly, Order 398, On the Term of the Office of the Turkish Parliamentary Delegation http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTMLen.asp?fileid=13604&lang=en
Council of Europe-Parliamentary Assembly, Resolution 757, On the Situation in Turkey, 33th Ordinary Session, Second Part, 30.09-8.10.1981, Texts Adopted by the Assembly, Strasbourg, 1981.
Council of Europe-Parliamentary Assembly, On the Situation in Turkey, Order 765, http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-XrefViewPDF.asp?FileID=16176&lang=en
Council of Europe-Parliamentary Assembly, On the Stiuation in Turkey, Order 786, http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta82/ERES78 6.htm
Council of Europe-Parliamentary Assembly, On the Stiuation in Turkey, Order 413, http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta82/EDIR41 3.htm
Council of Europe-Parliamentary Assembly, On the Stiuation in Turkey, Order 794, http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTMLen.asp?fileid=16205&lang=en
Council of Europe-Parliamentary Assembly, On the Stiuation in Turkey, Order 803. http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta83/ERES80 3.htm
Tezler
Kaan Esener, Avrupa Konseyi ve Türkiye (1980-1986), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003. Internet Kaynakları Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_ENG.pdf Hükümet Programları
Cemal Gürsel Hükümeti Programı, http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP24.htm (Erişim Tarihi 17 Ocak 2015)
I. Nihat Erim Hükümeti Programı http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP33.htm (Erişim Tarihi 17 Ocak 2015)
Ulusu Hükümeti Programı, http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP44.htm (Erişim Tarihi: 15 Şubat 2015)

ISSN: 1303-2518
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2001
Yayıncı: Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi