Kalkınmanın Finansmanında Yabancı Sermaye Hareketleri ve Dış Borç Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği

Bu çalışmanın amacı; Türkiye için 1986-2018 döneminde sermaye hareketleri ve dış borcun büyüme üzerindeki etkisinin ekonometrik olarak incelenmesidir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin en önemli problemlerinden biri büyüme için gerekli olan kaynakların, sermaye birikiminin ve iç tasarrufların yetersiz olmasıdır. Kalkınmanın ve büyümenin sağlanması için yeterli kaynağın bulunamaması halinde özellikle istihdam önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle gelişmekte olan ülkeler belli oranlarda büyümek zorundadırlar. Kalkınma için gerekli kaynaklar dış borç alınarak, doğrudan yabancı yatırımların ülkeye çekilmesi ve yabancı portföy yatırımları ile çözümlenebilir. Üretimi arttırmak için yatırım harcamaları yapıldıkça istihdam düzeyi yükselmekte, sermaye birikimi genişlemekte ve sonuç olarak milli gelir artmaktadır. Kalkınmanın sağlanmasında dış borçlar da, gelişmekte olan ülkeler için önemli bir kaynak olarak görülmektedir, Ancak burada önemli olan nokta dış borcun seviyesi ve bu borcun ne amaçla kullanılacağıdır. Çünkü, aşırı dış borçlanma büyümeyi olumsuz etkilemektedir. Analizlerde, ilk önce değişkenlerin durağanlığı Lee-Strazicich(2003) birim kök testi ile analiz edilmiştir. Bunu takiben sermaye hareketleri dış borç ve büyüme arasında uzun dönem ilişkisi olup olmadığı Maki (2012) eşbütünleşme testi ile analiz edilmiştir. Son olarak ise Stock ve Watson (1993), DOLS ile uzun dönem katsayıları tahmin edilmiştir. Analiz bulgularına göre doğrudan yabancı yatırımlar, dış borç ve büyümenin uzun dönemde beraber hareket ettikleri tespit edilmiştir. Uzun dönem katsayı tahmincisi sonuçlarına göre doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyümeyi pozitif etkilediği, portföy yatırımlarının ise ekonomik büyümeyi negatif etkilediği görülmüştür. Dış borçların ise ekonomik büyüme üzerinde etkisinin eşik değere kadar (%52), pozitif olduğu, buna karşın bu eşiğin aşılması halinde büyümeyi negatif etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kalkınmanın Finansmanı, , İstihdam, Büyüme, Cari Açık, Enflasyon

In The Financing of Development, The Effect of Foreign Capital Flows and External Dept on Growth: A Case of Turkey

The purpose of this study; To examine the impact of econometric capital flows and external debt growth of Turkey for the period 1986-2018. One of the most important problems of the developing countries like Turkey is the lack of the resources needed to grow domestic savings and capital accumulation. Employment becomes an important problem, especially if sufficient resources are not available to ensure development and growth. Therefore, developing countries have to grow at certain rates. The resources required for development can be solved by borrowing foreign debt, attracting foreign direct investments to the country and foreign portfolio investments. As investment expenditures are made to increase production, the level of employment increases, capital accumulation expands and consequently national income increases. External debt is also seen as an important source for developing countries. However, the important point here is the level of foreign debt and the purpose of this debt. Because, excessive external borrowing affects growth negatively. In the analyzes, the stationarity of the variables was first analyzed with the unit root test Lee-Strazicich (2003). Afterwards, Maki (2012) analyzed whether there is a long-run relationship between capital movements and external debt and growth. Finally, Stock and Watson (1993) estimated the long-term coefficients with DOLS. According to the analysis findings, it was determined that capital movements, external debt and growth, act together in the long term. According to the long-term coefficient estimator results, it was found that direct investments positively affect economic growth, portfolio investments negatively affect economic growth. On the other hand, the effect of foreign debts on economic growth up to the threshold value (52%) was positively affected, however, if this threshold was exceeded, it was found to affect growth negatively.

PDF

___

Acar, F. (2013). Türkiye Ekonomisine Genel Bakış (2001 - 2013). Çalışma Dünyası Dergisi, 1(2), 17.

Alkin, E. (2011). İktisat. İstanbul: Filiz Kitabevi.

Aversa, G. (2019). Foreign debt overhang of developing countries. http://www.bankpedia.org/index.php/en/100- english/f/23873-foreign-debt-overhang-of-developing-countries-encyclopedia. Erişim Tarihi:12.07.2019.

Bağcı, S. A. (2016). Kasım 2000 ve Şubat 2001 Ekonomik Krizlerinin Dış Ticarete Etkileri. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.

Başkol, M. O. (2016). Türkiye'nin ihracatının ithalata bağımlılığının dahilde işleme rejimi açısından analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 10.

Beck, T. (2013). Finance for Development: A Research Agenda. London: DEGRP Research Report:.

Bingöl, Ö. (2014). Dış Borç Sorunu; Küreselleşme Sürecinde Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye. İstanbul: Derin Yayınları.

Chirwa, T. G., & Odhiambo, N. M. (2016). Macroeconomic Determinants of Economic Growth:A Review of Internationale Literature. South East European Journal of Economics and Business, 11(2).

Clements, B., Bhattacharya, R., & Nguyen, T. Q. (2003). External Debt, Public Investment, and Growth in Low-Income Countries. IMF.

Dönek, E. (2019, 11 21). Türkiye'nin Dış Borç Sorunu ve 1980 Sonrası Boyutları. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/468/5388.pdf. Erişim Tarihi: 30.05.2019

Durham, J. (2004, April). Absorptive Capacity and the Effects of Foreign Direct Investment and Equity Foreign Portfolio Investment on Economic Growth. European Economic Review, 48(2).

Ekinci, A. (2011). Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyümeye ve istihdama etkisi: Türkiye uygulaması (1980-2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 73-74.

Ertüzün, T. (1971). Türk Ekonomisinin 1923-1973 Döneminde Dış Yardım İlişkileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 30(1-4), 166.

Gülmez, A. (2015). Türkiye'de dış finansman kaynakları ekonomik büyüme ilişkisi:ARDL sinir testi yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 140.

Hepaktan, E. (2020). Türkiye'nin Dönüşüm Sürecinde Dış Ticaret Politikaları. http://debis.deu.edu.tr/userweb//iibf_kongre/dosyalar/hepaktan.pdf.Erişim Tarihi:15.02.2020

Karagöl, E. T. (2010). Geçmişten Günümüze Türkiye'de Dış Borçlar.

Karakaş, A. (2012). Türkiye Ekonomisinde Yapısal Değişim: Dış Ticarette Fasıl Bazlı Yapısal Dönüşüm Analizi. Kafkas Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 8.

Nations, U. (2014). Report of the Intergovernmental Committee of Experts on Sustainable Development Financing. New York: United Nations Publication.

Olcar, A. (2013). Türkiye'nin Dış Borç Sorunu ve Kriz Etkileri. Çorum.

Özdemir, Ü., Yiğit, G. K., & Oral, M. (2016). Cumhuriyetten Günümüze Ekonomi Politikaları Bağlamında Türk Dış Ticaretinin Gelişimi. Karabük Üniversitesi Doğu Coğrafya Dergisi, 21(35), 167.

Pattillo, C., Poirson, H., & Ricci, L. (2002). External Dept and Growth. New York: IMF.

Siddiquea, A., E.A.Selvanathanb, & Selvanathanb, S. (2016). The Impact of External Debt on Growth: Evidence From Highly

Indebted Poor Countries. Journal of Policy Modeling, 38(5), 877.

Siddiquea, A., E.A.Selvanathanb, & Selvanathanb, S. (2016). The Impact of External Debt on Growth: Evidence From Highly Indebted Poor Countries. Journal of Policy Modeling, 38(5), 877.

Soydan, A., & Bedir, S. (2015). External Debt and Economic Growth: New EVidence for an Old Debate. Journal of Business, Economics & Finance, 4(3), 500.

Szanyi, M. (1998). Experiences with Foreign Direct Investment in Eastern Europe: Advantages and Disadvantages. Eastern European Economics, 36(3), 38-39.

Şaşmaz, M. Ü., & Yayla, Y. E. (2018). Ekonomik Kalkınmanın Belirleyicilerinin Değerlendirilmesi: Ekonomik Faktörler. International Journal of Public Finance, 3(2), 256.

Taban, S., & Kar, M. (2015). Kalkınma Ekonomisi. Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.

UNCTAD. (2017). World Investment Report 2017, Investment and Digital Economy;Key Massages and Overview,. Geneva.

Yavuz, A. (2009, Aralık). Başlangıcından Bugüne Türkiye’nin Borçlanma Serüveni. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(20), 208.

Yiğit, h. (2018). Türkiye'de Cari İşlemler Açığı Sorunu: Nedenleri,Ekonomiye Etkileri ve Çözüm Önerileri. Çorum.

Zerenler, M. (2003). Devletin dış Borçlanmasının Türkiye ekonomisi üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(5), 202.