MEKANIN İZDÜŞÜMÜNDE 'TOPLUMSAL CİNSİYET': SULUKULE MAHALLESİ VE ROMANLAR

Öz Bu makalede, Sulukule olarak bilinen, Neslişah ve Hatice Sultan Mahallesi'nde, kentsel dönüşüm planları çerçevesinde gerçekleştirilen yerinden edilme süreci toplumsal cinsiyet değişkeni temelinde Romanlar üzerindeki etkileri incelenecektir. Bu analiz, Sulukule'li Romanların toplumsal cinsiyet rol, ilişki ve işbölümlerini anlamak üzere yapmış olduğum saha çalışmasından elde ettiğim veriler ışığında yapılacaktır. Söz konusu saha çalışmasında toplumsal cinsiyet rol ve pratiklerinin nasıl yaşandığı ve yeniden nasıl üretildiği sorusu araştırılırken kullanılan yöntem, hakikate yakın bilgiye ulaşma kaygısından hareketle, tanıma ve anlama odaklı, ilişkisel ve diyalojik nitelikteydi. Bu süreçte Sulukule'li Romanların patriarkal ilişkilerinin, kendine özgü tezahürleri içerdiği gözlenirken,  özel alan/kamusal alan, şiddet, cinsiyete göre farklılaşan işler, mekanla ilişki gibi konular incelenmeye çalışıldı. Bununla birlikte mekanın fiziksel ve toplumsal örgütlenmesinin cinsiyet bağlamında analizinin, Sulukule örneğinde farklı yönleri ortaya konmaya çalışıldı. Zira, Sulukule Mahallesi'nin merkezi konumu (mekansal) ile Sulukule sakinlerinin merkez-dışı konumu (dışlanan) arasındaki paradoksal ilişki yersizleştirme ya da soylulaştırma olarak tarif edilen sürecin farklı boyutlarını ortaya koymakta. Sulukule'li Romanların, tarihsel ve toplumsal dışlanmışlığın bir örneği olarak, siyasal ve kamusal alanda ne kadar varoldukları ya da olmadıkları veya hangi mekanizma ve araçları kullanarak varolmaya çalıştıkları gibi sorular, temel yurttaşlık haklarından büyük ölçüde yoksun olma/bırakılma durumları, patriarkal yapı ile iç içe geçen boyutları ile incelendi.Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet, Roman (Çingene), Sulukule, Yersizleştirme