Fast-Food Çalışanlarının İş Sorunlarının İş ve Yaşam Tatminlerine Etkisi: Mersin Şehir Merkezinde Bir Araştırma

Çalışanların işlerinde yaşadıkları sorunlar iş tatminleri ve hatta yaşam tatminleri üzerinde etkili olmakta, bu da verdikleri hizmetin kalitesini etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı Mersin şehir merkezinde faaliyet gösteren fast-food işletmelerinde çalışanların sorunlarını ve bu sorunların çalışanların iş ve yaşam tatminlerine etkilerini tespit etmektir. Veri toplama amacıyla geliştirilen anket, kolayda örnekleme yöntemiyle, 15 Mayıs-15 Ağustos 2011 tarihleri arasında Mersin şehrindeki yirmidört fast-food işletmesinin çalışanlarına uygulanmıştır. 174 çalışanın katıldığı araştırma sonucunda fast-food çalışanlarının sorunlarının yönetsel, çalışanlar arası ve çalışma koşulları konularında gruplanabileceği ortaya çıkmıştır. Çalışma koşullarında sorun yaşama bakımından kadınlar erkeklere, 18-29 yaş arasında olanlar 30-55 yaş grubuna ve bekârlar evlilere kıyasla daha sık sorun yaşamaktadırlar. Çalışanlar arası sorunlar, iş tatminini olumsuz yönde etkilerken, çalışma koşulları ile yönetsel sorunlar yaşam tatminini olumsuz yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Fast-food İşletmeleri, Çalışan Sorunları, İş Tatmini, Yaşam Tatmini, Mersin

The Impact of Fast Food Employees’ Work Related Problems on Job and Life Satisfaction: A Research in City Center of Mersin

Work related problems of employees have influence over job satisfaction, even life satisfaction leading poor service quality. This study aims to identify challenges that employees face and the effect of these challenges on their job and life satisfaction in the fast-food businesses operating in the city center of Mersin. A questionnaire developed to collect data, was applied to employees of twenty four fast-food establishments in Mersin between 15 May and 15 August 2011 through drop-ball technique via convenience sampling. Totally, 174 completed questionnaires were received. As a result, problems of fast-food industry employees’ can be grouped as “managerial,”, “inter-workers” and “working conditions”. When working conditions taken into consideration, it has been revealed that women, employee in18-29 years old and singles have experienced more frequent problems in contrast with men, employee in 30-55 years old and married people, respectively. Besides, just as inter-workers problems negatively affect the job satisfaction, problems related with the working conditions and managerial negatively impact the life satisfaction.

Keywords:

Fast-food Companies, Employee İssues, Job Satisfaction, Life Satisfaction, Mersin,

PDF

___

Akbay, C., Tiryaki, G. Y. ve Gül, A. (2007). Consumer characteristics infuencing fast food consumption in Turkey. Food Control, 18, 904913.
Allan, C., Bamber G. ve Timo, N. (2006). Fast food work: are McJobs satisfying? Employee Relations, 28(5), 402-420.
Alpar, R. (2013). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay.
Aziz, A., Goldman, H. M. ve Olsen, N. (2007). Facets of type A personality and pay increase among the employees of fast food restaurants. Hospitality Ma- nagement, 26, 754-758.
Bitner, M. J., Booms, B. H. ve Mohr, L. A. (1994). Cri- tic al service encounters: Te employees viewpoint. Journal of Marketing, 58 (4), 95-106.
Brown, S. P. ve Peterson, R. A. (1994). Te efect of ef- fort on sales performance and job satisfaction. Jo - urnal of Marketing, 58, 70-80.
Bülbül, Ş. ve Giray, S. (2012). İş ve özel yaşam (iş dışı yaşam) memnuniyeti arasındaki ilişki yapısının doğrusal olmayan kanonik korelasyon analizi ile incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (4), 101-114.
Chi, C. ve Gursoy, D. (2009). Employee satisfaction, cus tomer satisfaction, and financial performance: An empirical examination. International Journal of Hospitality Management, 28, 245253.
Chiang, F. F. T., Birtch, T. A. ve Kwan, H. K. (2010). Te moderating roles of job control and work-life balance practices on employee stress in the hotel and catering industry. International Journal of Hos- pitality Management, 29, 25-32.
Curtis, C. R., Upchurch, R. S. ve Severt, D. E. (2009). Employee motivation and organizational commit- ment: A comparison of tipped and nontipped res taurant employees. International Journal of Hospi tality and Tourism Administration, 10 (3), 253-269
Çoban, H. ve İrmiş, A. (2014). Duygusal emek ve i tatmini ilişkisi: Hazır yemek sektörü çalışanla rı üzerine bir araştırma. Bildiriler kitabı içind (ss.871-879). 22. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Konya.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012) Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara Pegem.
Dermody, M. B., Young, M. ve Taylor, S. L. (2004). Iden tifying job motivation factors of restaurant servers Insight for the development of efective recruitmen and retention strategies. International Journal o Hospitality and Tourism Administration, 5 (3), 1-14.
Diaz, P. E. ve Park J. (1992). Te impact of isolation on hospitality employees job satisfaction and job performance. Journal of Hospitality and Tourism Research, 15 (3), 41-49.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Grifin, S (19 85). Te satisfaction with life scale. Journal o Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
Dienhart, J. R. ve Gregoire, M. B. (1993). Job satisfacti on, job involvement, job security, and customer fo cus of quick-service restaurant employees. Journa of Hospitality and Tourism Research, 16 (2), 29-43.
Dolan S. ve Gosselin E. (2000). Job satisfaction and life satisfaction: analysis of a reciprocal model with social demographic moderators. Working Pape University of Montreal, Erişim adresi: http://www researchgate.net, Erişim tarihi: 15.12.2014.
Gavcar, E., Bulut, Z. A. ve Engin K. (2006). Konaklama işletmelerinde uygulanan performans değerlem sistemleri ve uygulama alanları. Yönetim ve Ekono mi, 13 (2), 31-45.
Georgellis, Y. and Lange, T. (2007). Traditional vs se cular values and work-life balance across Europe Erişim adresi: http://www.brunel.ac.uk/__data/as sets /pdf_file/0007/84139/07-19.pdf, Erişim Tarihi 15.12.2014.
Ghiselli, R., Lopa, J. ve Bai, B. (2001). Job satisfaction life satisfaction, and turnover intent among food service managers. Te Cornell Hotel and Restauran Administration Quarterly, 42 (2), 28-37. Giezen, R. W. V. (1994). Occupational wages in the fast-food restaurant industry. Monthly Labor Revi- ew, 24-30.
Gill, A., Flaschner, A. B., Shah, C. ve Bhutani, I. (2010). Te relations of transformational leadership and empowerment with employee job satisfaction: A study among Indian restaurant employees. Busi- ness and Economics Journal, 1-10.
Gould, M.A. (2009). Fast food work: An empirical perspective of ideal employees. Industrial Relati- ons, 64 (3), 376-398.
Guzman, M., Rodriguez, B. ve Manautou, P. (2004). Te link between customer satisfaction and emplo- yee satisfaction in restaurant industry. http://www. tam.itesm.mx/documentos /ANEXO %20004%20 JUAN %20DI.pdf, (erişim tarihi: 10.04.2013).
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis a global perspec- tive. New Jersey: Pearson.
Hançer, M. (2001). An analiysis of psychological empo - werment and job satisfaction for restaurant emplo - yees . Ohio State Üniversitesi, Yayımlanmamış Dok- tora Tezi.
Hançer, M. ve George, R. T. (2003). Job satisfaction of restaurant employees: An empirical investigation using the Minnesota satisfaction Questionnaire. Journal of Hospitality and Tourism Research, 27 (1), 85-100.
Hartline, M.D. ve Farrell, O.C. (1996). Te management of customer contact service employees: An empiri- cal investigation. Journal of Marketing, 60, 52-70.
Hayes, C. T. ve Weathington, B. L. (2007). Optimism, str ess, life satisfaction, and job burnout in restau- rant managers. Te Journal of Psychology, 141 (6), 565-579.
Heskett, J. L., Jones, T. O., Loveman, G. W., Sasser, W. E. ve Schlesinger, L. A. (1994). Putting the service- profit chain to work. Harvard Business Review 72 (2), 164174.
İçigen, E. ve Uzut, İ. (2012). Yiyecek-içecek bölümü çalışanlarının mesleki tükenmişlikleri ve iş do- yumları üzerine bir araştırma. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 5 (2), 107-118.
İnce, C. (2008). Toplam kalite yönetimi ve otel işletmeler inde işgören tatminine etkileri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19 (1), 57-70.
Judge, T. A. ve Watanabe, S. (1993). Another look at the job and life satisfaction. Journal of Applied Psychology, 78 (6), 939-948.
Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik sendromu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 68 (1), 29-32.
Kalaycı, S. (2006). SPSS Uygulamalı çok değişkenli ista- tistik teknikleri. Ankara: Asil.
Kantak, D. M., Futrell, C. M. ve Sager, J. K. (1992). Job sa tisfaction and life satisfaction in a sales force. Jo - urnal of Personal Selling and Sales Management, 12 (1), 1-7.
Koys, D. J. (2001). Te efects of employee satisfaction, organizational citizenship behavior, and turnover on organizational efectiveness: A unit-level, lon- gitudinal study. Personnel Psychology, 54, 101-114.
Kozak, N. (2006). Turizm pazarlaması. Ankara: Detay. Kuşluvan, Z. ve Kuşluvan, S. (2005). Otel işletmelerin- de iş ve işletme ile ilgili faktörlerin işgören tatmini üzerindeki görece etkisi: Nevşehir örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16 (2), 183-203.
Kuzgun, Y. ve Sevim S. A. (2004). Kadınların çalışma- sın a karşı tutum ve dini yönelim arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Der- gisi, 37 (1), 14-27.
Lacey, T.A. ve Wright, B. (2009). Occupational emp- loyment projections to 2018. Montly Labor Review, Kasım , 82-123.
Lam, T. ve Zhang, H.Q. (2003). Job satisfaction and organizational commitment in the Hong Kong fast food industry. International Journal of Contempo - rary Hospitality Mananement, 15(4), 214-220.
Law, J., Pearce, P. L. ve Woods, B. A. (1995). Stres and coping in tourism attraction employees. Tourism Management, 16 (4), 277-284.
Lockard, C.B. ve Wolf, M. (2012). Occupational emp- loyment projections to 2020. Montly Labor Review, Ocak, 84-108.
Lynn, M. (2002). Turnovers relationships with sales, tips, and service across restaurants in a chain. In- ternational Journal of Hospitality Management, 21, 443-447.
Lynn, M. (2003). Tip levels and service: An update, ex- te nsion, and reconciliation. Te Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 44, 139-148.
Met, Ö. L. ve Sarıoğlan, M. (2010). Otel işletmeler yiyec ek-içecek ünitelerinde işgören devri üzerine görgül bir araştırma. Adıyaman Üniversitesi Sosya Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 200-213.
Mishra, V., Nielsen, I., Smyth R. ve Newman, A. (2014) Te Job Satisfaction- Life Satisfaction Relationship Revisited: Using the Lewbel Estimation Technique to Estimate Causal Efects Using Cross-Sectiona Data . Monash Economics Working Papers, Erişim adresi: http://www.buseco.monash.edu.au/eco/re - search/papers/2014/2614jobmishranielsensmythn ewman.pdf, Erişim tarihi:15.12.2014.
Naseem A., Sheikh, S. E. ve Malik, K. P. (2011). Im- pact of employee satisfaction on success of orga - nization: Relation between customer experience and employee satisfaction. International Journal o Multidisciplinary Sciences and Engineering, 2 (5) 41-46.
Park, C. (2004). Eficient or enjoyable? Consumer values of eating-out and fast food restaurant con- sumption in Korea (Research note). Hospitality Management, 23, 8794.
Parlow, A. (2010). Te work life confict: the relations - hip between job and life satisfaction Erişim adresi https://pantherfile.uwm.edu/aparlow/www/pa - pers/jsls.pdf, Erişim Tarihi: 15.12.2014.
Pelit, E. ve Türkmen, F. (2008). Otel işletmeleri işgö- renlerinin tükenmişlik düzeyleri: Yerli ve yabanc zincir otel işletmeleri işgörenleri üzerinde bir araş - tırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1), 1 17-139.
Pienaar, J. ve Willemse, S. A. (2008). Burnout, engage - ment, coping and general health of service emplo- yees in the hospitality industry. Tourism Manage- ment, 29, 1053-1063.
Pizam, A. ve Lewis R. (1979). Predicting career success and satisfaction: A study of hospitality graduates Cornell Hotel and Restaurant Administration Quar- terly, 20 (3), 12-16.
Ram, P., Bhargavi G. S. ve Prabhakar, G. V. (2011). Work e nvironment, service climate, and customer satisfaction: Examining theoretical and empirical connections. International Journal of Business and Social Science, 2 (20), 121132.
Rice, R. W, Near, J. P. ve Hunt, R. G. (1980). Te job satisfaction/life satisfaction relationship: A revi- ew of empirical research. Basic and Applied Social Psychology, 1 , 37-64.
Saari, L. M. ve Judge, T. A. (2004). Employee attitudes and job satisfaction. Human Resource Manage - ment, 43 (4), 395-407.
Saldamlı, A. (2008). Otel işletmelerinde bölüm yöne- ticilerinin iş ve yaşam tatmini belirlemeye yönelik bir alan araştırması. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (2), 693-719.
Schlesinger, L. ve Heskett, J. (1991). Breaking the cycle of failure in services. Sloan Management Review, 32, 17-28.
Sezgin, E. K. ve Ünlüönen, K. (2011). Mutfak perso- nelinin hizmet içi eğitiminin örgütsel bağlılık ve iş tatminine etkisi üzerine bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 3-16.
Soysal, A. (2009). Farklı sektörlerde çalışan işgören- lerde örgütsel stres kaynakları: Kahramanmaraş ve Gaziantepte bir araştırma. Süleyman Demirel Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 333-359.
Spinelli, M. A. ve Canavos, G. C. (2000). Investigating the relationship between employee satisfaction and guest satisfaction. Cornell Hotel and Restaurant Ad- ministration Quarterly, 41 (6), 29-35.
Sy, T., Tram, S. ve OHara, L. A. (2006). Relation of employee and manager emotional intelligence to job satisfaction and performance. Journal of Voca- tional Behaviour, 68, 461-473.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde gü- venilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin. Takahaski, M. (1994). Te issues of gender in comtem- por ary Japanese working life: A Japanese vicious - circle. Feminist Issues, 14 (1), 37-56.
Taner, B. (1993). Beş yıldızlı otellerde çalışanların iş tatmininin değerlendirilmesi. Anatolia, 22-24.
Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile ve ri analizi. Ankara: Nobel.
Tayfun, A. ve Tokmak, C. (2007). Tüketicilerin Türk Us ulü Fastfood İşletmelerini Tercih Etme Sebepleri Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Sosyal Bi- limler Dergisi, 6 (22), 169-183.
Toker, B. (2007). Demografik değişkenlerin iş tatmi- nine etkileri: İzmirdeki beş ve dört yıldızlı otellere yönelik bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1), 92-107.
Uçkun, G., Pelit, E. ve Emir, O. (2004). Otel işgörenleri- nin iş doyumlarının önemi ve Akçakocada yerleşik otel işletmeleri işgörenleri üzerinde bir uygulama. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 , 39-59.
Uslu, Ş. ve Demirel, Y. (2002). Kobilerde çalışanların sorunları üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 173-184.
Uyguç N., Duygulu E., Arbak Y. ve Çıraklar N. (1998). İş ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin üç temel varsayım altında incelenmesi. Dokuz Eylül Üniver- sitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13 (11), 193-204.
Wiley, J. W. (1991). Customer satisfaction: A supporti- ve work environment and its financial cost. Human Resource Planning, 14 (2), 117-128.
Wolfram, H.J. ve Gratton, L. (2014). Spillover between work and home, role importance and life satisfac - tion. British Journal of Management, 25 (1), 7790.
Yazıcıoğlu, İ. ve Sökmen, A. (2007). Otel işletmeleri- nin yiyecek-içecek departmanlarında görev yapan işgörenlerin iş tatmin düzeylerinin değerlendiril- mesi: Adanada bir uygulama. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 73-95.