Karl Popper’in Platon Eleştirisinin Epistemolojik ve Politik Kökenleri

Öz Karl Raimund Popper (1902–1994), bilim felsefesine kazandırdığı yanlışlanabilirlik ilkesi ve siyaset felsefesinde geliştirdiği açık toplum kavramıyla 20. Yüzyıl’ın en etkili düşünürleri arasında yer almaktadır. Popper’in epistemoloji alanında Hegel’in diyalektik idealizmine, siyaset felsefesinde ise sosyalizme ve kolektivizme yaptığı eleştiriler, kendisinin ilk alanda neo-pozitivizmin, ikinci alanda ise neo-liberalizmin önemli bir temsilcisi olarak algılanmasına neden olmuştur. Ne var ki Popper’in idealizme yönelttiği eleştirilerin temeli La Mettrie tarzı bir materyalizme, David Hume tipi bir ampirisizme ya da Comte-Durkheim ekolünden bir pozitivizme dayanmadığı gibi, sosyalizm ve kolektivizme yönelttiği eleştiriler de kaynağını John Locke, Adam Smith ya da Friedrich von Hayek gibi klasik liberal teorisyenlerden almamaktadır. Popper’in her iki alandaki eleştirilerinin hedefinde bulunan düşünür, ilk büyük sistematik filozof olan Platon’dur (M.Ö.427–347). Popper, idealizme ve sosyalizme kökten cephe almaktan çok, Platon’un sisteminden kaynaklandığını düşündüğü objektif idealizme ve topyekûn toplum mühendisliğine karşı çıkmıştır. Buna karşılık düşünürün temel görüşlerinin, Platon’un da içinden çıkmış olduğu Sokratik geleneğin eleştirel ve bireyci bir yorumuna dayandığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Karl Popper, Platon, Epistemoloji, Siyaset Felsefesi

PDF

___

Ağaoğulları, M. A. (2005). Kral-Devletten Ulus-Devlete, İstanbul: İmge Kitabevi.
Ağaoğulları, M. A. (2009). Kent Devletinden İmparatorluğa. İstanbul: İmge Kitabevi.
Arslan, A. (2017). Felsefeye Giriş. Ankara: BB101.
Callinicos, A. (2011). Toplum Kuramı: Tarihsel Bir Bakış, İstanbul: İletişim.
Campbell, J. (2003). Batı Mitolojisi (Çev: Kudret Emiroğlu). Ankara: İmge Kitabevi.
Casini, P. (1988). Newton’s Principia and the Philosophers of Enlightenment. Notes and Records of the Royal Society of London, 42(1)., (Jan. 1988), 35-52.
Cevizci, A. (2012). Felsefe Tarihi, Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say.
Cevizci, A. (2017). Aydınlanma Felsefesi. İstanbul: Say.
Eidlin, F. (2011). Popper’s Social Democrat Politics and Free-Market Liberalism. Critical Reviev 17(1), August 2011, 25-48.
Fay, B. (2012). Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi. İstanbul: Ayrıntı.
Hacohen, M. H. (1998). Karl Popper, the Vienna Circle and the Red Vienna. Journal of the History of Ideas, 59(4), (Oct. 1998), 771-734.
Magee, B. (1982). Karl Popper’in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı, İstanbul: Remzi.
Plato (1968). The Republic of Plato, Translated by Allan Bloom, Basic Books, USA: http://www.inp.uw.edu.pl/mdsie/Political_Thought/Plato-Republic.pdf (24.04.2019)
Popper, K. (2005). Daha İyi Bir Dünya Arayışı (Çev: İlknur Aka). İstanbul: Yapı Kredi.
Popper, K. (2013). Açık Toplum ve Düşmanları. (Çev: Mete Tunçay, Harun Rızatepe), İstanbul: Liberte.
Popper, K. (2016). Hayat Problem Çözmektir, Bilgi, (Çev: Ali Nalbant), İstanbul: YKY.
Sabine, G. (2013). Yakınçağ Siyasal Düşünceler Tarihi, İstanbul: Cem.
Sunar, İ. (1986). Düşün ve Toplum. İstanbul: Birey ve Toplum.