Muhammed Ali BAŞARAN

451163

CENTRAL PARK’IN TARİHSEL SÜRECİ, KENT VE KENTLEŞME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Sanayileşme sonrası kentlerde ortaya çıkan sorunlara birçok çözüm arayışında bulunulmuştur. XIX. yy ‘da bu arayış sonuçlarından biri olarak kentte yaşayanların açık alan ihtiyacını karşılamak ve kent içerisinde kırsal alanlar üretmek amacıyla kent parkları inşa edilmeye başlamıştır. ABD’nin New York kentinde yapılan Central Park da, bu dönemde kent parkı olarak yapılan ilk parklardan olmuştur. Kent içerisinde toplumun ve fiziksel çevrenin koşullarının iyileştirilmesinde önemli bir araç olan Central Park’ın olumlu yönlerinin yanı sıra, politik bir araç olması ve meydana geliş süreciyle de ön plana çıkmaktadır. Bu araştırma, ABD, New York ve Central Park’a ait yazını inceleyerek, Central Park’ın tarihini ve kente olan etkisini ve kentleşme üzerindeki rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda makalenin ikinci bölümünde New York’ta Central Park’ı meydana getiren süreç; üçüncü bölümünde Central Park’ın New York kenti üzerindeki etkileri; dördüncü bölümünde ise Central Park’ın, başta ABD olmak üzere, dünya üzerindeki kentleşmeye olan katkısı incelenmektedir. Sonuç bölümünde ise, yapılan incelemelere dayanarak Central Park’a yönelik çıkarımlar yapılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Kent Tarihi, Kent Parkı, Peyzaj Mimarlığı, New York, Central Park

PDF

___

  • A 1910 shot of an orchestral concert on the Mall at Central Park, NYC Parks (Fotoğraf, 1910), NYC Parks. Erişim 04 Nisan 2020. https://www.nycgovparks.org/about/history/concerts.
  • Akkar, Z Müge. “Kentsel dönüșüm üzerine Batı’daki kavramlar, tanımlar, süreçler ve Türkiye”. Planlama 2/ (2006), 29-38.
  • Appleseed. “The Central Park Effect: Assessing the Value of Central Park’s Contribution to New York City’s Economy”. Erişim 30 Mart 2020. http://assets.centralparknyc.org/pdfs/about/The_Central_Park_Effect.pdf.
  • Bridges, William. “Remarks of the Commissioners for laying out streets and roads in the City of New York, under the Act of April, 3, 1807”. Erişim 30 Mart 2020. http://urbanplanning.library.cornell.edu/DOCS/nyc1811.htm.
  • Britton, Joshua. “‘Feeling is Our Objective’: Green-Wood Cemetery, Sentiment, and Refinement in Antebellum New York”. Nineteenth-Century Contexts 36/1 (2014), 19-34. https://doi.org/10.1080/08905495.2013.867658.
  • Burnham, Louise C; - Packard, G W W Central Park: A visit to one of the world's most treasured landscapes. First Edition Baskı. New York: Crescent Books: Michael Friedman Publishing Group, Inc., 1993.
  • Central Park Conservancy. East 72nd Street Playground (Fotoğraf, ts.). Erişim 04 Nisan 2020. https://www.centralparknyc.org/attractions/east-72nd-street-playground.
  • Chiesura, Anna. “The role of urban parks for the sustainable city”. Landscape and urban planning 68/1 (2004), 129-138.
  • Collins, Marjory - Janet ve Marie Wynn. Czech-American children, climbing on monkey bars in Central Park playground (Fotoğraf, 1942). Library of Congress. Erişim 06 Nisan 2020. https://www.loc.gov/item/2017838709/
  • Concert in Central Park, New York City (Fotoğraf, yk. 1905). Library of Congress. Erişim 06 Nisan 2020. https://www.loc.gov/item/2003688504/.
  • Constant, Caroline. Modern Architectural Landscape. University of Minnesota Press, 2012.
  • CPC, Central Park Conservancy. "Central Park Conservancy Institute for Urban Parks". Erişim 04 Nisan 2020. http://assets.centralparknyc.org/pdfs/institute/p2p-events/CPC-Seminar-2014-10-23-Volunteers.pdf
  • Cranz, Galen. “Women in Urban Parks”. Signs: Journal of Women in Culture and Society 5/S3 (1980), S79-S95.
  • Deniz, Bülent. “Kentsel Kamusal Mekanlar Bağlamında Centennial Olimpiyat Parkı'nın (Atlanta, ABD) İrdelenmesi”. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2/1 (2005), 5-10.
  • Dickason, Jerry G. “The origin of the playground: The role of the Boston women's clubs, 1885–1890”. Leisure Sciences 6/1 (1983), 83-98. https://doi.org/10.1080/01490408309513023.
  • Erbaş Gürler, Ebru. Peyzaj Tasarım Kavramlarının Disiplinlerarası Etkileşimler Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2012.
  • Ercan, Müge Akkar. “Endüstri-Sonrası Kentlerin Değişen ve Dönüşen Kamusal Mekânları”. PLANLAMA 26/3 (2016), 193-203. https://doi.org/10.14744/planlama.2016.21931.
  • Erder, Sema. "Zorla Yerleştirmeden Yerinden Etmeye: Türkiye’de Değişen İskân Politikaları." İstanbul, 2018.
  • Erik Gómez-Baggethun v.dğr. “Urban Ecosystem Services”. Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities. Ed. Thomas Elmqvist v.dğr. 355-385. New York: Springer, Dordrecht, 2013.
  • Gandy, Matthew. Concrete and clay: reworking nature in New York City. MIT Press, 2003.
  • Google. Google Earth. Erişim 04 Nisan 2020
  • Greensward Group. Bethesda Fountain (Fotoğraf, ts.). CentralPark.com. Erişim 6 Nisan 2020. https://www.centralpark.com/things-to-do/attractions/bethesda-fountain/
  • Heckscher, Morrison H. Creating Central Park. New York: The Metropolitan Museum of Art ve Yale University Press, 2008.
  • Hinrichs, Oscar. Hinrichs' guide map of the Central Park (Harita, 1875). Library of Congress. Erişim 30 Mart 2020. https://www.loc.gov/item/2006636649/
  • Jacobs, Jane. Büyük Amerikan şehirlerinin ölümü ve yaşamı. İstanbul: Metis Yayınları, 2011. Lambert, Tim. “A Brief History Of New York City”. Erişim: 07 Mart 2020. http://www.localhistories.org/newyork.html. Landrum, Ney C. The state park movement in America: a critical review. University of Missouri Press, 2013. Mackay, Donald A. The building of Manhattan. New York: Courier Corporation, 2010. Manuscripts and Archives Division. Group of men crawling in the Sheep Meadow (Fotoğraf, ts.). New York Public Library Digital Collections. Erişim 6 Nisan 2020. http://digitalcollections.nypl.org/items/510d47e3-af4a-a3d9-e040-e00a18064a99 Manuscripts and Archives Division. Group playing "red rover" in Sheep Meadow (Fotoğraf, ts.). New York Public Library Digital Collections. Erişim 6 Nisan 2020. http://digitalcollections.nypl.org/items/510d47e3-af4b-a3d9-e040-e00a18064a99 McPhearson, Timon v.dğr. “Local Assessment of New York City: Biodiversity, Green Space, and Ecosystem Services”. Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities. Ed. Thomas Elmqvist v.dğr. 355-385. New York: Springer, Dordrecht, 2013. Müller, Norbert v.dğr. “Patterns and Trends in Urban Biodiversity and Landscape Design”. Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities. Ed. Thomas Elmqvist v.dğr. 355-385. New York: Springer, Dordrecht, 2013. N.Y., NewYork. "Documents of the Board of Commissioners of the Central Park for the Year Ending April 30. 1858". Erişim 30 Mart 2020. https://catalog.hathitrust.org/Record/100786026 Nevins, Allan - Commager, Henry Steele. ABD Tarihi. 6. Baskı Baskı. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2014. New York City Department of City Planning. NYC Neighborhoods Map. Erişim 30 Mart 2020. https://www1.nyc.gov/site/planning/data-maps/city-neighborhoods.page NPS, National Park Service. "National Register Digital Assets". Erişim 02 Nisan 2020. https://npgallery.nps.gov/AssetDetail/NRIS/66000538 NYCDCP, New York City Department of City Planning. “Total and Foreign-born Population New York City, 1790 - 2000”. Erişim 07 Mart 2020. https://www1.nyc.gov/assets/planning/download/pdf/data-maps/nyc-population/historical-population/1790-2000_nyc_total_foreign_birth.pdf NYCDCP, New York City Department of City Planning. “Population Facts”. Erişim 07 Mart 2020. https://www1.nyc.gov/site/planning/planning-level/nyc-population/population-facts.page Olmsted, F.L. Yosemite and the Mariposa grove: a preliminary report, 1865. Yosemite Association, 1865. Özkır, Ali. Kent parkları yönetim modelinin geliştirilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007. Pipkin, John S. “The moral high ground in Albany: rhetorics and practices of an ‘Olmstedian’park, 1855–1875”. Journal of Historical Geography 31/4 (2005), 666-687. Rogers, Elizabeth Barlow. Green Metropolis: The Extraordinary Landscapes of New York City as Nature, History, and Design. Knopf, 2016. Rybczynski, Witold. A clearing in the distance: Frederick Law Olmsted and America in the 19th century. New York: Simon and Schuster, 1999. Sachs, Aaron. “American Arcadia: Mount Auburn Cemetery and the Nineteenth-Century Landscape Tradition”. Environmental History 15/2 (2010), 206-235. https://doi.org/10.1093/envhis/emq032. Sain-Baird, Jessica. “The Beginner’s Guide to Birdwatching in Central Park”. Central Park Conservancy Erişim 6 Nisan 2020. https://www.centralparknyc.org/blog/beginners-guide-to-birdwatching Schuyler, D. The New Urban Landscape: The Redefinition of City Form in Nineteenth-Century America. Johns Hopkins University Press, 1988. Schuyler, David. The new urban landscape. Johns Hopkins University 1986. Slavicek, Louise Chipley. New York City's Central Park. Infobase Publishing, 2009. Spatt, Beverly Moss. “Central Park Designation Report”. New York City Landmarks Preservation Commission (1974). Erişim 30 Mart 2020. http://s-media.nyc.gov/agencies/lpc/lp/0851.pdf Stacy, George. Music pavilion, Central Park, New York City, N.Y. (Fotoğraf, yk. 1865). Library of Congress. Erişim 06 Nisan 2020. https://www.loc.gov/item/2016653326/ Stereo-Travel Co. Children in Central Park. Central Park New York (Fotoğraf, yk. 1909). Library of Congress. Erişim 04 Nisan 2020. https://www.loc.gov/item/2004679666/. Stormann, Wayne F. “The death of the Olmstedian vision of public space”. Journal of Leisure Research 32/1 (2000), 166-170. Tate, Alan. Great City Parks. Londra, İngiltere: Routledge, 2001. Taylor, Dorceta E. “Central Park as a model for social control: urban parks, social class and leisure behavior in nineteenth-century America”. Journal of leisure research 31/4 (1999), 420-477. Taylor, Dorceta E. The environment and the people in American cities, 1600s-1900s: disorder, inequality, and social change. Duke University Press, 2009. Tekeli, İlhan. “Türkiye’de kent planlamasının tarihsel kökleri”. Türkiye’de İmar Planlaması, ODTÜ, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü (1980), 17-18. The Commissioners’ Plan (Plan, 1811), Urban Planning Library. Erişim 30 Mart 2020. http://urbanplanning.library.cornell.edu/DOCS/nyc1811.htm The New York herald. "Plans for the Central Park" (30 Ekim 1857),3. https://chroniclingamerica.loc.gov/lccn/sn83030313/1857-10-30/ed-1/seq-3/ Uslu, Aysel. “Zihinsel ve Fiziksel Engelliler için Hortikültürel Terapi”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi 1 (2008), 5-24.
ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi-Cover
  • ISSN: 2717-7637
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2020
  • Yayıncı: Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

PETROL FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİKLİKLERİN EKONOMİK BÜYÜME VE FİNANSAL GELİŞİM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ: VAR YÖNTEMİ YARDIMIYLA TÜRKİYE İÇİN BİR ANALİZ

Serhat YUKSEL, Gözde Gülseven UBAY, Damla SEZER

YENİLENEBİLİR ENERJİNİN SÜRDÜRÜLEBİLİR EKONOMİK KALKINMA ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BRICS VE MINT ÜLKELERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Hasan DİNÇER, Hüsne KARAKUŞ

TÜRKİYE’NİN OTOMOBİLİ’NİN GZFT ANALİZİ

Abdullah DEMİR

KKTC’NİN HÜKÛMET SİSTEMİ: TARTIŞMALAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Batuhan USTABULUT

İBN HALDÛN VE TOPLUM SÖZLEŞMESİ TEORİSYENLERİNİN TOPLUM VARLIĞINA DAİR MÜLÂHAZALARININ MUKÂYESESİ

Hüseyin ARSLAN

CENTRAL PARK’IN TARİHSEL SÜRECİ, KENT VE KENTLEŞME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Muhammed Ali BAŞARAN