Nominal Döviz Kurunun Belirleyicileri
Amaç – Döviz kurundaki hareketleri anlamak, belirsizlikleri ortadan kaldırarak hanehalkının karar almasını kolaylaştırmaktadır. Belirsizliklerin ortadan kalkmasıyla kaynaklar maksimum verimle kullanılabilmektedir. Hanehalkının farkındalık seviyesi yükseldikçe, politika otoriteleri ile hanehalkı arasındaki iletişim daha sağlıklı olacaktır. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinin 2005A1-2018A10 dönemleri için, nominal döviz kurunun belirleyicileriincelenmiştir.Yöntem – Değişkenler arasında doğru bir ilişki kurabilmek için öncelikle birim kök sınaması gerçekleştirilmiştir. Sınama sonuçlarına göre uygun yöntemin Johansen Eşbütünleşme Analizi olduğuna karar verilmiştir. Böylece değişkenler arasındaki uzun vadeli ilişki saptanmıştır.Bulgular – İlk bulgu, Türkiye ile ABD TÜFE farkının nominal döviz kurunun en önemli belirleyicilerinden birisi olmasıdır. Merkez Bankası nominal döviz kurundaki sürekli yükselişi durdurmak için politika faizini kullanabilmektedir. Ayrıca, sanayi üretiminin ithalat girdilere bağımlı olmasından dolayı, sanayi üretimindeki artışdöviz kurunun yükselmesine neden olmaktadır. Öte yandan, petrol fiyatlarındaki artış nominal döviz kuru üzerinde küçük bir etkiye sahiptir. Son olarak, enflasyon açığı ile nominal döviz kuru arasında çift taraflı bir nedensellik ilişkisi mevcuttur.Sonuç – Yerli paranın değer kaybını durdurmak için Merkez Bankası öncelikle enflasyondaki yükselişi durdurmalıdır. 10 birimlik enflasyon açığı (TÜFETürkiye-TÜFEABD), USDTRY’nin %40 yükselmesine neden olmaktadır. Merkez Bankası politika faizini bu beklenmeyen hareketleri kontrol etmek amaçlı kullanabilmektedir. Ayrıca, enflasyon açığı ancak sanayi üretiminde artış gerçekleştiğinde kapanmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Nominal döviz kuru, enflasyon, johansen eşbütünleşme analizi
Determinants of Nominal Exchange Rate
Purpose –Understanding the movements in the exchange rate will make it easier for households to make decisions by eliminating uncertainties. With the elimination of uncertainties, resources can be used in the most efficient way. As the level of awareness increases, a healthier communication will be established between the household and the policy authorities. In this study, the determinants of the nominal exchange rate in Turkey`s economy for a sample period of2005M1-2018M10 were examined.Methodology – In order to establish the relationship between the variables correctly, a unit root test was implemented. According to the test results, it was decided that the appropriate methodology was Johansen Cointegration Analysis. Thus, the long-term causality relationship between variables was indicated.Findings – The first finding is that the most important determinant of USDTRY is the CPI difference between Turkey and USA. The Central Bank may use the policy interest rate as a policy tool to halt the continuous rise in the USDTRY. In addition, as the increase in industrial production is dependent on imported inputs, it leads to a depreciation in TRY. On the other hand, changes in oil prices have little impact on the USDTRY. Moreover, there is a mutual causality between inflation gap and USDTRY.Conclusion – In order to prevent the depreciation of the domestic currency, the Central Bank should first reduce inflation. The 10 unit inflation gap (CPItur-CPIusa), causes a %40 rise in USDTRY. The Central Bank can use the interest rate as a policy tool to control this unexpected rise. Moreover, the inflation gap falls only if there is an increase in industrial production.
___
- Aktaş, C. (2012). Türkiye’de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin VAR tekniğiyle analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 123-140. Gül, E., & Ekinci, A. (2006). Türkiye'de Reel Döviz Kuru İle İhracat Ve İthalat Arasindaki Nedensellik İlişkisi: 1990-2006. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 165-190. Gül, E., & Ekinci, A. (2006). Türkiye’de enflasyon ve döviz kuru arasındaki nedensellik ilişkisi: 1984-2003.Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 91-106. Işık, N., Acar M., ve Işık, H. (2004). Enflasyon ve döviz kuru ilişkisi: bir eşbütünleşme analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 325-340. Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of economic dynamics and control, 12(2-3), 231-254. Johansen, S. (1995). Identifying restrictions of linear equations with applications to simultaneous equations and cointegration. Journal of econometrics, 69(1), 111-132. Kara, H., & Öğünç, F. (2012). Döviz kuru ve ithalat fiyatlarının yurt içi fiyatlara etkisi. İktisat İşletme ve Finans, 27(317), 9-28. Öncel, A., & İnal, V. (2016). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile Dış Ticaret Dengesi Arasındaki İlişki: 2000-2015 Dönemi için ARDL Modeli ile Amprik Bir Analiz.Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 786- 799. Pantula, S. G. (1989). Testing for unit roots in time series data. Econometric Theory, 5(02), 256- 271. Tapşin, G., & Karabulut, A. T. (2013). Reel Döviz Kuru, İthalat ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Akdeniz İİ BF Dergisi,(26), 190-205. Yilmaz, A., & Altay, H. (2016). Ithal Ham Petrol Fiyatlari ve Döviz Kuru Arasindaki Esbütünlesme ve Oynaklik Yayilma Etkisinin Incelenmesi: Türkiye Örnegi/Examining The Cointegration Relationship and Volatility Spillover Between Imported Crude Oil Prices and Exchange Rate: The Turkish Case. Ege Akademik Bakis, 16(4), 655-671. Yurdakul, F. (2016). Döviz Kuru Modellemesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Döviz Kurunun Belirleyicileri, Ed. Yurdakul, F., Ankara, Gazi Kitabevi, 1-50. Zengin, A., & Çaycuma, İ. İ. B. F. (2001). Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları (Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular). Cumhuriyet Üniv. Iktisadi ve Idari Birimler Dergisi, 2(2), 27-41.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2014
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi