“Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri” Üzerine Turgay Anar ile Söyleşi

Fatih Çalmaz: “Mekândan Taşan Edebiyat: Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri” (Kapı Yayınları, 2012) başlıklı çalışmanızda, Türkiye’de edebiyatın membaı olmuş mekânları anlatıyorsunuz. Kitabınızı henüz okumamış olanlar için bize birkaç edebiyat mahfilinden bahseder misiniz?  Turgay Anar: Öncelikle mahfil kavramını açıklayarak sözlerime başlamalıyım. Arapçadan türeyen mahfil kelimesini Türkçe sözlükler, “Konuşup görüşmek için bir araya gelinen yer, toplantı yeri; toplanmış heyet, meclis; oturulacak yer, görüşülecek yer” şeklinde açıklar. Mahfil kelimesini edebiyat alanına uyarlayarak kullandığımız takdirde, kelimenin anlamı son derece zenginleşir. Edebiyat mahfili, birden fazla edebiyatçının ve “edebiyat muhibbinin” belli bir zamanda, belli bir mekânda buluşup öncelikle ve özellikle sanat-edebiyat ile ilgili çok çeşitli konularda konuşma ve sohbetler yapması ile ortaya çıkar. Edebiyat, sanat, kültür, siyaset ve daha birçok konu üzerinde görüş alışverişinde bulunan kişiler, sanat ve edebiyatla ilgili konuları öne alarak mahfil mekânını, bir “edebiyat hafızasının mekânı” haline getirir. Edebiyat mahfillerinde bir araya gelenler, aslında devrin önemli edebî kamuoyunda özgün yazar/şair kimliklerini inşa ederler. Edebiyat mahfilleri hem mahfil müdavimlerini çeşitli şekillerde besler hem de onların çok çeşitli alanda yetişmelerini sağlar. Edebiyat mahfillerine devam eden Namık Kemal’den tutun da Ahmet Hamdi Tanpınar’a kadar birçok insan, bu tür toplantılardan fazlasıyla faydalanmıştır. İstanbul’da, 1860’lı yıllardan günümüze kadar birçok edebiyat mahfili kurulmuştur. Bunlardan dikkate değer olduğunu düşündüğüm birkaç mahfilin ismini verebilirim: Hersekli Ârif Hükmet’in Evi, Abdurrahman Sami Paşa’nın Konağı, Şair Nigâr Hanım’ın Evi, İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın Konağı, Abdullah Cevdet’in İçtihad Evi, Çiçekçi Kahvesi, İkbal, Küllük Kahvesi, Marmara Kıraathanesi, Lebon, Baylan, Lambo, Degustasyon, Enderun Kitabevi…   

___

  • Çalmaz, F. (2013). “Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri” Üzerine Turgay Anar ile Söyleşi. İdealKent Kent Araştırmaları Dergisi, 272-278