İnsan;  davranışlarını, alışkanlıklarını, hayatı anlama ve kendini anlatma biçimini yaşadığı konuta doğrudan yansıtmaktadır. Geleneksel konutlarda da mekânların biçimlenmesine yardımcı olan en önemli etkenlerden biri kültürdür. Kullanıcıya özgü yaşamın etkileri konutların şekillenmesinde kendini göstermekte, kültürel farklılıklara bağlı olarak farklı mekânsal organizasyonlar ve konut şemaları görülmektedir. Bu bağlamda, geleneksel konut yerleşimlerinin şekillenmesine yardımcı olan etkenleri belirlemek,  yeni tasarımlarda veri olarak kullanmak;  fiziksel, sosyal ve kültürel sürdürülebilirliğin sağlanması açısından da önemlidir. Konut tasarımında ilk adımlardan biri; mekânların “genel”  mekândan “özel”  mekâna geçişte “mekânsal kademelenme” düzeyini belirlemektir. Mekanların birbiriyle ilişkisini anlamakta önemli bir kriter olan mekânsal kademelenme, bu yönüyle konut tasarımının arka planındaki kültürel kimlik hakkında bilgi sahibi olmaya da olanak sağlamaktadır. Bu çalışmada; kültürel farklılığın mekânsal biçimlenme üzerinde yarattığı etkinin önemi vurgulanarak,  Doğu Karadeniz Bölgesinde yakın komşuluk içinde yaşayan üç kültüre (Laz, Hemşin ve Gürcü) ait geleneksel konutlar, mekânsal kademelenme kriterleri üzerinden okunmuştur.Çalışmada mekânlar; aşağıda belirtilen katsayılar yardımıyla genel mekândan özel mekâna sıralanmıştır:1. Geçilebilirlik katsayısını elde etmek üzere, mekânın özellikleri; yani mekânın sistem içerisindeki yeri, mekânın yoğunluğu, mekânın kullanım sıklığı,2. Psiko-sosyal katsayıyı elde etmek üzere, mekânın görevleri; yani mahremiyet, güvenlik, kimlik ve zaman olarak ele alınmıştır. Bu iki katsayı yardımıyla mekânların genel mekândan özel mekâna doğru sıralanmasına olanak sağlayan “Mekânsal kademelenme katsayısı” elde edilmiştir.Araştırma kapsamında toplam 30 geleneksel konut ele alınmış,  üç kültürde de ortak olan mekânlardan  “mutfak, oturma odası, giriş ve misafir odası"  mekânsal kademelenme katsayılarına göre sıralanarak ortaya çıkan sonuç, konut kullanıcılarının yöreye özgü yaşama kültürü ile ilişkisi yönünden değerlendirilmiştir.  Çalışmada; yüz yüze görüşme, yerinde gözlem ve mekân dizimi yöntemleri kullanılarak bulgulara ulaşılmıştır. Aynı bölgede bir arada yaşayan üç farklı kültürün şekillendirdiği ve yaşadığı mekânlar üzerine gerçekleştirilen bu çalışmada;  yaşama kültürünün konut mekânlarının biçimlenmesinde benzerlikler ve farklılıklar oluşturduğu ortaya konulmuştur.

Human beings directly reflect their attitudes, habits, self-expressions, and their way of perceiving life to their houses. For vernacular housing, as well, one of the major factors that influence spatial configuration is culture. The impact of user-specific lifestyles reveals itself through the formation of housing. Different spatial organizations and housing schemes depend on cultural differences. In this context, determining the factors that help shape vernacular housing that can be used as paradigms for new designs is essential in terms of physical, social and cultural sustainability. One of the first steps in designing a house is to determine where its spaces fall on the spatial hierarchy scale from “public” to “private”. Spatial hierarchy, which is a crucial criterion for comprehending the interrelation between spaces, also provides understanding of cultural identity. In this paper, the impact of cultural difference on spatial configuration is emphasized and vernacular housing in three different cultures (Laz, Hemşin and Gürcü) in close proximity to the Eastern Black Sea region are evaluated using the criteria of spatial hierarchy.The criteria that help us rank the spaces from public to private are as follows;1. In order to obtain the accessibility coefficient, the properties of the space; that is, its position within the system, its density, and its frequency of use are taken into consideration.2. In order to obtain the psycho-social coefficient, the roles of the space; that is, its privacy, security, identity, and time are taken into consideration. With the help of these two coefficients, the “spatial hierarchy coefficient”, which enables the ranking of spaces from public to private, is obtained.  Within the scope of the research, thirty houses were studied. The spaces designated as “kitchen, sitting room, entrance, and guest room”, which were common in all three cultures were ranked according to their spatial hierarchy coefficients. The results were evaluated in terms of user relationships with their cultures. In this research, space syntax, observation, and face-to-face interview methods were used to reach the findings. In this study, conducted on the spaces formed and inhabited by people of three different cultures located in the same region, it was determined that the cultures produced both similarities and differences in the spatial configuration of their houses.