Bir Devlet Adamından Medeniyet Manifestosu: Medeniyetler ve Şehirler

Anadolu’nun manevi mimarlarından Hacı Bayram-ı Veli Hz.lerinin çok katmanlı bir şiirinde Ankara’nın kuruluşuna işaret vardır. Gerçekte tasavvufi bir remz olan şiirde dil, insanın yaratılışını, iki cihan arasındaki konumunu, bir ayna olarak yansıttığı güzellikleri anlatacak şekilde kullanılmıştır:  Çalabım bir şâr yaratmış iki cihân âresindeBakıcak dîdâr görinür ol şârın kenâresindeNâgihân ol şâra vardım ol şârı yapılır gördümBen dahi bile yapıldım taş u toprak arasındaEvet, şiirde denildiği gibi, insan şehri yapar; fakat şehir de insanı yapar.  Şehrin insanı yapışı ve şekillendirişi giderek zenginleşir ve çok boyutlu bir nitelik kazanır. Bu da bizi, şehrin; milleti/toplumu yapmasına/şekillendirmesine götürür. Şehrin inşa edilişi ile şehrin insanı inşa edişi aynı zamanda gerçekleşir. Böylece şehir hem özne hem nesne olur; dönüştürürken dönüşür.Şiirdeki şehir, kalp aynası olarak yorumlansa da insanın şekillendirdiği mekân, içteki güzelliği dışa yansıttığı için git gide ilahi güzellikten bir parça olur.  O kadar ki şehrin doğal güzelliğine eklenmiş insanî güzelliği ile o mekânı, cennete, cennetten bir parçaya benzetiriz.  Medeniyetimizde; sadece tabiat güzelliği bakımından değil; huzur, sükûn, rahatlık, refah seviyesi, güvenlik, kardeşlik, sevgi, kulluk neşvesi yaşattığı için cennete benzettiğimiz çok şehrimiz oldu. Bu tür şehirleri çoğaltmak dünyayı cennet haline getirmek olacaktı. Bunun cehdine de girildi. Diğer yandan adı sanı lanetle anılan, yeryüzünden silinen “cehennem şehirler” de var ki onların da tarihi insanlığın tarihi kadar eski.
Anahtar Kelimeler:

Medeniyet, Şehirler

___

  • Yeşil, K. (2016). Bir Devlet Adamından Medeniyet Manifestosu: Medeniyetler ve Şehirler, İDEALKENT, Kent Araştırmaları Dergisi, Cilt 7, Sayı 19, ss.1008-1013.