İBN BÂCCE VE MÛSİKÎ

İbn Bâcce, Batı İslam dünyasında yetişmiş ilk Müslüman filozoftur. Yirmiden fazla eseri günümüze ulaşmıştır ve bunların çoğunluğu felsefe ile ilgilidir. Endülüs mûsikî tarihi ile ilgili incelemelerimizde ismini sıkça duyduğumuz İbn Bâcce’nin, kaynaklarda özellikle mûsikî konusunda döneminin önemli bir siması olduğuna dair bilgilerden hareketle eserlerini incelemeye karar verdik. Elimize ulaşan eserlerinin sadece ikisinde mûsikîye dair bilgilere rastladık. Bunlardan biri Kitâbü’n-Nefs isimli eseridir. Bu eserde bulunan “Ses (İşitme, Akustik) Hakkında” başlıklı bölümde ses fiziği ve udun akordu gibi konular işlenir. Bir diğer eseri ise mûsikî hakkında kaleme alınmış Fi’l-Elhân isimli çalışmasıdır. Bahsettiğimiz iki eseri birkaç sayfadan müteşekkildir ve tarih araştırmalarında iddia edildiği gibi İbn Bâcce’nin mûsikî anlayışının derinliğini gösterecek nitelikte de değildir. Tabii buradan yola çıkarak İbn Bâcce’nin mûsikî bilgisini ölçmek mümkün değilse de en azından eserlerinden yola çıkarak böyle bir iddiada bulunamayacağımız da ortadadır. Ayrıca İbn Bâcce’nin eserlerinde yer alan konuların bir kısmını dönemindeki diğer eserlerle karşılaştırıldığında bazı konularda eksik olduğu görülür. Tüm bu bilgiler ışığında İbn Bâcce’nin mûsikî anlayışını ele almak için bahsettiğimiz eserlerini inceleyerek makale içerisinde verdik ve bunları tahlil ederek kendisinden önceki mûsikî nazariyatçıları ile kıyasladık.

Anahtar Kelimeler:

Endülüs, İbn Bâcce, mûsikî tarihi, ses fiziği, ud

PDF

___

Adıvar, Abdülhak Adnan, “İbn Bâcce”, MEB İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1987, X, 704-707.Alevî, Cemâleddin, Resailu felsefiyye li-Ebî Bekr b. Bace Nusus Felsefiyye Gayri Menşura, Dârus’s-Sekâfe, Beyrut, 1983.Arslan, Fazlı, İslam Medeniyetinde Mûsikî, Beyan Yayınları, İstanbul, 2015.Aydınlı, Yaşar, "İbn Bâcce", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1999, XIX, 348-396_____________, “Bir İbn Bâcce Bibliyografyası”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bursa, 4, (1992): 383-396._____________, “İbn Bâcce’nin Eserleri”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bursa, 3 (1991): 203-213. Çubukçu, İbrahim Agâh, “İbn Bâcce ve Felsefesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara, 15 (1967): 151-154.Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, ed. Hakkı Dursun Yıldız, Çay Yayınları, İstanbul, 1988.Farabî, Kitabü’l-Mûsîka’l-Kebîr, tah. Gattas Abdülmelik el-Haşâbe, Dârü’l-Kitâbü’l-Arabî, Kahire, 1967.İbn Bâcce, Kitâbü’n-Nefs. tah. Muhammed Sagir Hasan Ma’sumî, Daru Sadır, Beyrut, 1992. İhvân-ı Safâ Risâleleri, çev. Ahmet Hakkı Turabi, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2012, s. 129-160.Karaelma, Barış, “Endülüste Müzik Hayatı Üzerine Bir İnceleme”, İstem. Konya, 15, (2010): 29-42.Mülayim, Selçuk, “Endülüs Sanatı”, Endülüs’ten İspanyaya, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1996, 97-107.Özdemir, Mehmet, “Endülüs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995, XI, 211-225.Tıraşcı, Mehmet, Türk Mûsikîsi Nazariyatı Tarihi, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2017.Topuzoğlu, Tevfik Rüştü, “Halil b. Ahmed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1997, XV: 309-312Turabi, Ahmet Hakkı, “el-Kindî’nin Mûsikî Risâleleri”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstirüsü, 1996.__________________, “Medineli Efemine Şarkıcı Tuveys”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Adana, 10, (2010): 41-65.__________________, İbn Sînâ-Mûsikî, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2004.