ARAKAN’A İSLÂMİYET’İN GİRİŞİ VE YAYILIŞI: GÜNÜMÜZ ARAKAN’IN TARİHSEL ARKA PLANI

Bu makalenin temel amacı, İslam'ın Arakan'a nasıl geldiğini açıklamaktır. Makalenin kaleme alınmasında en önemli etkeni Türkiye’de Arakan'daki İslam hakkında ciddi oranda hissedilen literatür eksikliğidir. Makalenin giriş kısmında Arakan'a İslam'ın girmenin yanı sıra, Arakan'ın İslam öncesi tarihi ne olduğu ve insanların nasıl islamı yavaş yavaş seçtikleri üzerinde durulacaktır. Arakan tarihi konusunda tarihçiler M.Ö. 2666'da 1. Arakan krallığından bahsetmektedirler. Gün geçtikçe bu bölgenin bazı krallıkların altında varlığını sürdürdüğünü bildirirler. Ancak Arap Yarımadasında İslam'ın yayılışından sonra, Güney-Asya bölgesinde, Arakan'da olduğu gibi, ilk olarak deniz ticaret yoluyla ve ikinci olarak da Hint alt kıtasında İslam’ın yayılmasıyla bölge Müslümanlar tarafından genişleme alanı olarak görülmüştür. Bunun sonıucu olarak da daha sonraki yüzyılarda Arakan Müslümanların hakim olduğu bir bölge haline gelmiştir. Fakat son yüzyılarda Müslümanlar hem otoritelerini hemde bölgedeki İslam’ın kazanımlarını yitirdiler.

The Entry and the Spread of Islam in Arakan: Historical Background of Contemporary Arakan

The main objective of this paper is to explicate how Islam came into the Arakan. Basically, this paper was chosen for the lacking of information about the Islam in Arakan in Turkish language up to the academic sphere. At the outset, it is to note that besides entering Islam in Arakan, it should be discussed that what the pre-Islam history of Arakan is and after how people gradually moved to Islam. Normally, the historians are taking their notes from the BC 2666 in perspective of 1st Arakan kingdom. Day by day, it crossed more decades by under some kingships. After the advent of Islam in the Arabia Island, it had been found as its expansion area in the South-Asia region like as for Arakan- firstly, by the sea traders and secondly, by the establishing of political Islam in Indian sub-continent under the Sultanate period. Once upon a time, Arakan was a Muslim dominated region, but for the misfortune of time, they didn’t keep up their authoritarianism and the Muslim solidarity. 

___

  • Al Jazeera and News Agencies, http://www.aljazeera.com/news/2017/09/rohingya-refugee-numbers-bangladesh-surge-270000-170908090357860.html, Et: 24.01.2018.
  • Albert, Eleanor, “TheRohingyaCrisis”, https://www.cfr.org/backgrounder/rohingya-crisis, Et: 25.01.2018
  • ArakaneseResearchSociety of Bangladesh,“RajsabhayBanglaShitya”, ArakaneseResearchJournal Cilt-III.
  • Ateş, Ahmet, “Burma’dan Myanmar’a Arakan’daRohingya Müslümanları”, İSTEM, Sayı: 29, 2017, ss. 173-216.
  • Bahar, Abid, “A BriefHistory of Arakan : FromKingdomto a Colony”, KaladanPress Network.
  • Bala, Amritolal, AlaolerKabbe Hindu-MuslimSongskriti, Dhaka: Bangla academy,1991.
  • Bayram,Mürsel-Yaylar,Yasın, “Myanmar’daki Budist-Müslüman Çatışmasının Tarihî Dinamikleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (USAD), Cilt-9, Sayı-44,Hazıran-2016, ss. 367-373.
  • Chan, Aye, “The Development of a MuslimEnclave in Arakan (Rakhine) State of Burma (Myanmar)”, SOAS Bulletin of Burma Research, Cilt-3, Sayı-2, Yaz-2005, ss. 396-420.
  • FIDH Raporu, “Burma repression, discriminationandethniccleansing in Arakan”, (Ed. A. Bernard), Fransa, 2000.
  • Göksöy, İsmail Hakkı, “Myanmar”, İslamansiklopedisi, Cilt-32, 2006, ss. 254-255.
  • Habibullah,N.M., RohingaJatirItihas, Dhaka: BangladeshCo-OperativeBookSociety,1995.
  • Harvey, G.E., History of Burma, New Delhi: AsianEducational Services,2000.
  • Human Rights Watch, “Burma: TheRohingya Muslims: Ending a Cycle of Exodus?”, Sept- 1996, http://www.hrw.org/reports/pdfs/b/burma/burma969.pdf, Et: 23.01.2018
  • Husayin, Syed Sajjad, “Myanmar, Fiziki ve Beşeri Coğrafya”, İslam Ansiklopedisi, Cilt- 32, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • IrishCentrefor Human Rights, “CrimesAgainstHumanity in Western Burma: TheSituation of theRohingyas”, 2010, http://burmaactionireland.org/images/uploads/ICHR_Rohingya_Report_2010.pdf, Et: 25.01.2018
  • Islam, Nurul “Musliminfluence in thekingdom of Arakan”, 2012, http://docplayer.net/38034177-14-november-to-15-th.htmlİHH, ‘Arakan Raporu’, Eylül-2012, Ankara.
  • Karim, Abdul, Banglarİtihas: 1200-1857, Dhaka: JatiyoSahityaPrakash,2013.
  • Khan, A.M., “ArakaneMusalmanSomproday”, DaynikAzadi, 22-27 Auğostos,1978.
  • Khan,Abdul Mabud, TheMaghs : A Buddhistcommunity in Bangladesh, Chittagong: UniversityPress, 1999.
  • Khan, Muhiuddin, “BangladesheIslam: KoektiTotthyaSutra”, MasikMadina, Sayı-10, Ocak-1992.
  • Lindblom,Alina vd.,“Persecutıon of TheRohingyaMuslims: Is GenocideOccurring in Myanmar’sRakhineState?”, International Human RightsClinic, Ekim-2015, Yale Law School.
  • Phayre, Sir Arthur P., History of Burma, London:Trübner&Co., Ludgate Hill,1883.
  • Rahman, MuhammadKhalilur, Tavarihe İslam: Barma ve Arakan, Calcutta: The Star Art Press, 1942.
  • Tamer, Miray “6 soruda Arakan tarihi, etnik ve dini kıyımın dünü, bugünü”, 2017, http://t24.com.tr/haber/6-soruda-arakan-tarihi-etnik-ve-dini-kiyimin-dunu-bugunu,429735,Et: 18.01.2018
  • Tha, Ba, “Muslims in Arakan (Burma)”,İngiltere: TheİslamicReview, Nisan-1966.
  • Türkiye Diyanet Vakfı, Arakan Raporu,2017, http://www.diyanetvakfi.org.tr/Media/files/raporlar/TDV_Arakan_Raporu.pdf, Et: 24.01.2018
  • Türkiye Gazetesi, “Devreye İngiliz girdi”, http://ahmetsimsirgil.com/dedelerimizin-yaninda-idiler-3-9-2017-turkiye-gazetesi/, Et: 18. 01.2018.
  • Yunus,Muhammed, Dünden Bugüne Arakan, (Çev. Hatice Uğur), İstanbul: Mavi Ofset, 2012.
  • Zübeyir, K.R.B, Kitab-uz Zahareve’tTühüf, Kuvyet, 1959.
  • Hall, D.G.E., A History of South-East Asia, “The Rise And Fall of the Kingdom of Mrohaung in Arakan”, The Macmillan Press Ltd, 1981
  • Johnston, E.H., “ Some Inscriptions of Arakan”, Bulletin of the School of Oriental and African studies (SOAS), Haziran-1944, Cilt-XI., Sayı-II, 1944, ss. 357-385.Human Rights Watch, ‘The Government Could Have Stopped This`, Ağustos- 2012
  • Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, çev. SalihTuğ, İstanbul, 1993.
  • Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV/206.
  • Beyhakî, Şu’abu’l-İman, thk. Muhammedes-SaîdBesyunîZağlul, Beyrut, 1410,
  • MuhammedHamidullah, “Çinile İlk Devir Müslüman Ülkelerin Temasları”, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, Sayı-VI., İstanbul, 1975.
  • Chowdhury, Abdul Haq, Prachin Arakan Roainga Hindu O Badua Bauddya Odhibasi, Bangla Academy, Dhaka, 1994.
  • Yegar, Moshe, The Muslims of Burma, Wiesbaden, 1972.