EKONOMİK İSTİKRARSIZLIK ORTAMINDA MERKEZ BANKALARININ UYGULADIĞI PARA POLİTİKALARI VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ
Ülkelerin ekonomik büyüme, istihdam artışı, ödemeler dengesi ve fiyat istikrarı gibi makroekonomik amaçlarını gerçekleştirebilmeleri için para aktarımını, piyasadaki para hacmini, paranın elde tutma maliyetini ve diğer finansal koşulları etkilemeye dayalı kararları içeren ve merkez bankalarınca uygulanan politikalar bütünü “para politikaları” olarak tanımlanmaktadır. Bu açıdan ekonomi literatüründe para politikaları farklı teorilerle açıklanmaya çalışılmaktadır.Tarihsel süreçte ülkeler ekonomik hedeflerine ulaşmaya çalışırken merkez bankalarının işlevleri ve araçları da değişmiş ve çeşitlenmiştir. Banknot ihraç edebilme tekeline sahip olan merkez bankalarının nihai yüklenici görevini üstlenmiş olmaları ekonomik ve finansal istikrardaki rollerini ve aynı zamanda önemlerini arttırmıştır.Merkez bankaları 2008 yılında yaşanan global krizden önce çoğunlukla fiyat istikrarını hedefleyen para politikalarını tercih etmiş, krizin ardından ise para politikalarının finansal ve makroekonomik istikrarı da kapsaması zorunluluk kazanmıştır. Yalnızca fiyat istikrarı odaklı bir para politikası ve görece olarak daha kısa süreli bir enflasyon hedeflemesi uygulaması merkez bankalarına etkin bir risk gözlem imkanı sunmamaktadır. Bu nedenle para politikası uygulamalarında alternatif yaklaşımlar önem kazanmaya başlamış ve tüm dünyada makro finansal risklerin azaltılması hususunda merkez bankalarının rolü giderek önemli hale gelmiştir. Günümüzde merkez bankalarının enflasyon hedefleri çerçevesinde uyguladıkları sıkı para politikaları özellikle talebi, dolayısıyla dünya ticaretini olumsuz yönde etkilemektedir. Son yıllarda merkez bankalarının fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda aldıkları önlemlerin ekonomik istikrarı sağlamada ne derece başarılı olduğu tartışılmaktadır. Dünyada talebin daraldığı, büyüme hızının düştüğü, ekonomilerin küçüldüğü kriz dönemlerinde ülke merkez bankalarının uygulayacakları istikrarlı ve etkin politikaların önemi büyüktür.
Anahtar Kelimeler:
Küresel kriz, rekabetçi kur politikaları, merkez bankaları, para politikası, ekonomik istikrar
-
“Monetary policies” are defined as a total of policies which consist of influencing the money transfer, volume of money, cost of retention and other financial conditions and are applied by central banks to carry out such objectives like economic growth, increase in employment, balance of payments and price stability. There are many money policies given in literature in the different perspective of theories.In the historical process, while the countries’ were trying to achieve their economic targets, the functions and the instruments of central banks were changed and varied. The central banks have become the lenders of last resort by having the right of monopoly to export banknotes, so the role and the importance of the central banks have also raised in providing economic and financial stability.Before the global crisis in 2008, monetary policy aimed at price stability often preferred, the monetary policy after the crisis also compulsively include the financial and macroeconomic stability. Only a monetary policy focused on price stability and the relatively short-term inflation targeting central banks have the opportunity does not provide an effective risk monitoring. Therefore, alternative approaches to monetary policy began to gain importance and the role of central banks all over the world has become increasingly important in reducing macrofinancial risks. Nowadays, in terms of central banks’ rigid monetary policies especially affect the world trade and the measures taken to be useful in the battle with the economic crisis are discussed. In times of crisis, the importance of central banks’ stable and efficient policy implementations increases while the aggregate demand is contracting, the pace of economic growth is decreasing and the economies are getting smaller.
Keywords:
Global crisis, competitive rate policies, central banks, monetary policies, economic stability.,
___
- [1] Akçay, Memduh Aslan (1997), Para Politikası Araçları: Türkiye ve Çeşitli Ülkelerdeki Uygulamalar, DPT(2483).
- [2] Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (2011), “Avrupa Birliği’nde Küresel Finansal Krize Karşı Alınan Önlemler ve Birliğin Rekabet Gücünün Arttırılmasına Yönelik Girişimler: ‘Euro Rekabet Paktı’”, Ankara.
- [3] Fischer, Douglas (1989), Money Demand and Montary Policy, University of Michigan Press.
- [4] Johnston, Deborah ve Alfredo Saad-Filho (2004), Neoliberalism - A Critical Reader, Pluto Press.
- [5] Lindsey, David E. ve Henry C. Wallich (1996), The New Palgrave. A Dictionary of Economics, Ed. John Eatwell, Murray Milgate ve Peter Newman. Volume III. ABD: Macmillan Press, s. 508.
- [6] Lipsey, Richard G., P. O. Steiner (1978), Economics, Fifth Edition, Harper International Edition.
- [7] Maxwell, J. Fry ve Miriam Rodrik Farhi (1979), Money and Banking in Turkey, No.171, Bosphorus University Pub.
- [8] McConnell, Campbell R. ve Stanley L. Brue (1996), Macroeconomics, 13th ed. McGraw Hill, ABD.
- [9] Orhan, Osman Z. ve Seyfettin Erdoğan (2005), Para Politikası, 1.baskı, Avcı Ofset, İstanbul.
- [10] Özdemir, K. Azim.(2009), “Para Politikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler”, Central Bank Review, TCMB Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü, Issue: 9/2, ISSN: 1303-0701.
- [11] Parasız, İlker (2007), Finansal Kurumlar ve Piyasalar, Bursa: Ezgi Kitapevi.
- [12] Parasız, İlker (2011), Keynesyen ve Keynes Sonrası Makro Ekonomi, 1. Baskı, Ezgi Yayınları.
- [13] Parasız, İlker (1994), Para Banka ve Finansal Piyasalar, 5. Baskı, Ezgi Yayınları, Bursa.
- [14] Paya, Merih (1998), Para Teorisi ve Politikası, 2.b, Filiz Kitabevi, İstanbul.
- [15] Sloman, John (2000), Economics, London: Pearson Education.
- [16] TCMB (2012), Küresel Kriz Sonrası Para Politikası, Çalışma Tebliği, No:12/17.
- [17] Uluatam, Özhan (1987), Makroiktisat, 6. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara.
- [18] Yıldırım, Kemal; Karaman, Doğan ve Taşdemir , Murat (2008), Makroekonomi, Ekonomi Kitapları Dizisi, Seçkin Yayıncılık.
- [19] Yücememiş, Başak Tanınmış (2011), İstikrarda Para Politikalarının Rolü, Derin Yayınları. Makalel
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2014
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi