Ankara’nın “Kâhtanesi”ydi Kayaş ve Mamak

Ali Cavit Coşkun, “Mamak” adlı şiirinin yukarıdaki dörtlüğünde Mamak’a “neyin var da anlatayım” dercesine sitemde bulunuyor. Haksız da değil. Şiiri yazdığı 80’li yıllarda Mamak baştan aşağı gecekondudur, tepeden tırnağa yoksulluktur, dişleriyle tırnaklarıyla şehre eteklerinden tutunmaya çalışanların açık hava barınağıdır. Başta Ankara’nın doğu sınırındaki ilçe ve illerden olmak üzere, Anadolu’nun dört bir yanından akın akın gelen kırsal tabanlı göç dalgalarının biriktiği bir insan yığınağıdır Mamak. Adeta köyden kaçıp şehre sığınanların mülteci kampıdır. Mamak ile komşusu Çankaya arasında ekonomik, sosyolojik, kültürel tel örgüler vardır.  Bu iki semt, bedenen yakın, ancak zihnen uzaktır. Mamak altyapısız gelişmedir. Çamurlu, tozlu yollardır, kaçak çekilmiş elektrik hatlarıdır, son zamanlarını yaşayan toprak damlı kerpiç evlerin oluşturduğu köylerin su çeşmelerinde kuyrukta bekleyen su bidonlarıdır, çeşme başı kavgalarıdır. Sel baskınlarıdır, heyelanlardır, toprak kaymalarıdır Mamak. Orta yerinden Samsun Asfaltı’nın geçtiği ve hâliyle hızla akan taşıtların çocuk mezbahasına dönüştürdüğü bir yol üstü yerleşim yeridir Mamak. Tehirli banliyö trenleridir. Kaçak banliyö yolcularıdır, tren yolu hatlarındaki kesik bacak ve kollardır Mamak. İşsizliktir, cinnettir, intihardır, namus cinayetleridir, mahalle kavgalarıdır Mamak. Mamak, karbonmonoksitin, kirli havanın kaynağı Kömür Deposu’dur, Keçikıran’dır. Şehrin kömürlüğüdür Mamak. Natoyolu’dur, Çöplük’tür, metan gazıdır, çöplük kokusudur Mamak. Şehrin artık değerini tüketen değil, katı atıklarını yüklenendir Mamak. Şehrin cefasını çekmektir, gündüz ter, gece uyku kokusudur Mamak. 28. Tümen’dir Mamak. Yeni Türkü’nün meşhur Mamak Türküsü’nde ifadesini bulan, pencerelerinden kömür deposunun, Samsun Asfaltı’nın, şirin mi şirin gecekondu evlerinin izlendiği mahpus damıdır, velhasıl hem mahpustaki mahkûmlara, hem de gecekondulardaki mahrumlara işkencedir Mamak. 
Anahtar Kelimeler:

Kayaş, Mamak

___

  • Özaslan, M. (2014). Ankara’nın “Kâhtanesi”ydi Kayaş ve Mamak, İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, cilt 5, Sayı 11, ss. 288-299.