POSTMODERN EDEBİYATIN “NE”LİĞİ

Avrupa’da etkilerini 19. yüzyılda hissettiren aklın ve bilimin egemenliğini önemseyen ve gelenekten kopuşun ifadesi olan modernizm, klasik sanatın estetik anlayışından da bir ayrılıştır. Kilisenin dogmatik ve skolâstik düşünce sistemine bir tepki içeren modernizm; insanın yüceltilmesi projesini esas alır. Avrupa toplumunun savaşlarla aklın ötelenerek hümanistik değerlerin yok olduğunu, kapitalist pazar ekonomisi ile bireyin sömürüldüğünü görmesi, modernizm-ötesi/sonrası anlamına gelen bir tepkiye neden olur. Modernitenin rasyonalist ve epistemolojik bütün parametrelerine tepki gösteren postmodern söylem; kendini bilimden sanata, mimariden edebiyata her alanda hissettirir. Postmodernizmin edebiyata yansıması; modernizmin mimetik ve didaktik misyonunun aksine kurmacayı, idealizmin yerine oyunsuluğu, seçkinciliğin yerine de çoğulculuğu deklare etmesidir. Edebi anlayışın serbest yansıma ve kurgu alanı olan romanda ise bu özelliklerin uygulama yöntemleri; üstkurmaca, metinlerarasılık, gizem/gerilim ve tarihi yönelim olarak karşımıza çıkar. Bu makalede amaç, öncelikle söylemsel olarak modernizme tepki olarak çıkan postmodernizm hakkında tanımsal sınırları yüzeysel olarak çizmek ve bu söylemin edebiyata ve romana yansıyan genel kurallarını belirtmektir.

Anahtar Kelimeler:

Modernizm, postmodernizm, birey, roman

PDF

___

Kaynakça Aktulum, Kubilay; Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınları, İstanbul, 2000. Argın, Şükrü;“Postmodern Yaşantılar, Medya ve Bizler”. Birikim, S.38, 1992. Argunşah, Hülya; Tarih ve Roman. Kesit Yayınları. İstanbul, 2016. Aytaç, Gürsel; Edebiyat Yazıları 1995-2000. Multılıngual Yayınevi, İstanbul, 2001. Biricik, İbrahim;“Saatler’in Genişliği”, Ayraç Dergisi, S.24, 2011. Çetişli, İsmail; Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, Akçağ Yayınları, Ankara, 2008. Doltaş, Dilek;“Türk Yazınında Postmodernizm I” Varlık, S.1070, 1996. Ecevit, Yıldız; Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006. Eliuz, Ülkü; Oyunda Oyun Postmodern Roman. Kesit Yayınları, İstanbul, 2016. Emre, İsmet; Postmodernizm ve Edebiyat, Anı Yayıncılık, Ankara, 2006. Giddens, Antony; Modernliğin Sonuçları. (Çev:Ersin Kuşdil), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2010. İlkhan, İbrahim; “Postmodern Edebiyatta İşlevsellik ve İnsan Unsurunun Konumlandırılması”, Selçuk Üniversitesi/Seljuk University Edebiyat Fakültesi Dergisi/Journal of Faculty of Letters, S. 27, 2012 Jameson, Fredric; Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı.(Çev:Nuri Plümer, Abdülkadir Gölcü), Nirengi Kitap, Ankara, 2008. Kahraman, Hasan Bülent; “Gerçeküstücülük Anlayışına Modernizm-Postmodernizm İlişkisi Açısından Bir Bakış”, Varlık, S.1048, 1995. Karaburgu, Oğuzhan;“Postmodern Anlatılarda Zaman”, Hece Özel Sayısı:11, Modernizmden Postmodernizme 138/139/140, 2008. Karaca, Alaattin ;“Roman”, Türk Edebiyatı, S. 401, 2007. Kartaş, Turan; Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. Sütun Yayınları, İstanbul, 2011. Kızıler, Funda; Moderniteden Postmoderniteye Kavramsal Bir Yolculuk. Salkımsöğüt Yayınevi, Erzurum, 2006. Koçak, Orhan; “Aynadaki Kitap/Kitaptaki Ayna”, Kara Kitap Üzerine Yazılar. İletişim Yayınları, 1996. Moran, Berna; Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İletişim Yayınları, İstanbul, 2016. Narlı, Mehmet;“Postmodern Romanda Modern Gerçekliğin Yitimi”. Hece Özel Sayısı:11, Modernizmden Postmodernizme 138/139/140, 2008. Okay, Orhan; “Modernleşme ve Türk Modernleşmesinin İlk Döneminde İnanç Krizlerinin Edebiyata Yansıması”. Doğu-Batı Düşünce Dergisi, Edebiyat Üstüne, S.22, 2003. Özbek, Yılmaz; Postmodernizm ve Alımlama Estetiği. Çizgi Kitapevi, Konya, 2005. Özkul, M.Murat; “Post-modern Dönemde Roman ve Nitelikleri”. Hece Özel Sayısı:11, Modernizmden Postmodernizme 138/139/140, 2008. Pamuk, Orhan; Öteki Renkler. İletişim Yayınları, İstanbul, 1999. Sazyek, Hakan; “Türk Romanında Postmodernist Yöntemler ve Yönelimler”, Hece Özel Sayısı:4, Türk Romanı Özel Sayısı 65/66/67, 2010. Şaylan, Gencay; Postmodernizm. İmge Kitabevi, Ankara, 1999.