ADIYAMAN İLİ VE YÖRESİ AĞIZLARINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR: FİİL

Dilin bütün unsurlarının tam anlamıyla ortaya konması ağızların da etraflıca araştırılmasını gerekli kılar. Bu bakımdan ağızlar dile ait fonetik ve morfolojik özelliklerin belirlenmesi ve söz varlığı unsurlarının eksiksiz olarak ortaya konmasında önemli bir kaynaktır. Türkçenin tarihi dönemlerinde tespit edilen ancak bugün standart yazı dilinde bulunmayan bir ek ya da söz varlığı unsuru ağızlarda kullanılmaya devam edebilmektedir. Ağızlar bu yönüyle de dilin tarihi dönemleri ile çağdaş dönemi arasında bağlantı kurmada dil çalışmalarına katkı sunmaktadır. Ağızların Türkolojinin her alanı için oldukça kıymetli olmasının yanında zamana yenik düşmek gibi bir özelliği de bulunmakta. Bugünün hızla gelişen teknolojisi ve iletişim araçları ile ağız özellikleri kaybolabilmektedir. Bu sebeple özellikle ağızlarda yaşayan söz varlığı unsurlarımızın yok olmadan yazıya aktarılması gerekmektedir. Bu amaçla hazırlanmış Derleme Sözlüğü, ağız sözlükçülüğü noktasında en temel kaynaktır. Ancak bu durum ağızlarda yaşayan bütün sözcüklerin bu eserde bulunduğu anlamını taşımamaktadır. Bugün Anadolu ağızlarında yaşayıp da Derleme Sözlüğü’ne girmemiş sözcükler bulunmaktadır. Derleme Sözlüğü’ne katkı çalışmaları bu eksikliği giderme anlamında yapılmaktadır. Adıyaman ili ve yöresi ağızlarından Derleme Sözlüğü’nde kayıtlı çok az sözcük bulunmaktadır. Yöre ağzı oldukça zengin bir söz varlığı barındırmaktadır. Çalışmamızda bu söz varlığından Derleme Sözlüğü’ne katkı yapmak amaçlanmaktadır. Katkı yapılabilecek çok fazla sözcük bulunduğundan bu çalışmada sadece fiil türünde sözcüklere yer verilmiştir.

CONTRIBUTIONS FROM ADIYAMAN DIALECT TO THE DICTIONARY OF COMPILATION: VERB

The exact definition of all elements of language requires a thorough exploration of dialects. In this respect, the dialects are an important source in determining the phonetic and morphological characteristics of the language and to reveal the vocabulary completely. An annex or vocabulary element which is determined in the historical periods of Turkish but not in the standard written language today can continue to be used in the dialects. In this respect, the dialects contribute to language studies in establishing a connection between the historical periods of the language and its contemporary period. In addition to being very valuable for all areas of Turkology, dialects have a special feature. With today's rapidly developing technology and communication tools, dialect features can be lost. For this reason oral vocabulary elements in dialects must be transferred to the written language. Prepared for this purpose, the Dictionary of compilation is the most basic resource for oral dictionary. However, this does not mean that all words living in the dialects are found in this work. Today, there are words that do not live in the Anatolian dialects and have not entered the Dictionary of Compilation. Contribution to the Compilation Dictionary is done in terms of eliminating this deficiency. There are very few words registered in the Dictionary of Compilation from the dialects of Adıyaman province and region. The dialects in this region have a rich vocabulary. In our study, it is aimed to contribute to the compilation dictionary from this vocabulary. Since there are too many words to contribute, only verbs are included in this study.

___

  • AKAR, Ali. (2006). Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları, Turkish Studies, Volume 1/2 Fall 2006, 37-53.
  • BULUT, Serdar. (2013). Türkiye Türkçesi Ağızları Üzerine Çalışma Yapılmayan İl ve İlçeler, Turkish Studies, Volume 8/1 Winter 2013, 1129-1149.
  • BURAN, Ahmet. (1996). Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Türk Dili, 535, 38-43
  • ERGİN, Muharrem. (2012). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım-Yayın-Tanıtım
  • KARAHAN, Leyla. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
  • KORKMAZ, Zeynep. (1976). Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, C. 22, S. 1975-1976, 143-172
  • KORKMAZ, Zeynep (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
  • TELLİ, Burak ve BULDUK, Türker Barış. (2018). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığı, Ankara: Gazi Kitabevi
  • Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (6 Cilt), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • YAVUZ, Serdar. (2013). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları, Ankara: Turkish Studies Yayınları