Fatıma Zeynep BELEN, Müzeyyen ÖZHAVZALI, Ömer SELİMOĞLU, Fatma Talia YAĞIZ

TÜRK TASAVVUF MÜZİĞİ VE EL SANATI İLE YAPILANDIRILMIŞ MANEVİ BAKIM UYGULAMASI: KIRIKKALE ŞEHİT ANNELERİ ÖRNEĞİ

Yakınını şehit veren kişi, bu beklenmedik ani durum neticesinde olayı anlamaya ve anlamlandırmaya çalışır. Şehadet haberinin alınması ile beraber, aile üyelerinin hayatında yeni bir dönem başlayacağı söylenebilir. Aile üyeleri bir yandan “neden benim çocuğum/eşim/ babam/kardeşim?” gibi soruları sorarken; diğer yandan şehitlik kavramının manevi boyutu ile ilgili önceden sahip olunan bilgiler çerçevesinde bu durum ile başa çıkmaya çalışır. Bu süreçte sahip olunan Allah algısı da yas süreci için önemli bir yere sahiptir. Doğumundan itibaren evladı ile yakın bağ kuran şehit annelerinin bu süreç ile başa çıkmasında, bu durumu yeniden anlamlandırmasında manevi ve psiko-sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak yapılandırılmış bir uygulamanın önemli olacağı ön görülmüştür. Bu çalışmanın amacı Tasavvuf Müziği ve El Sanatı ile Yapılandırılmış Manevi Bakım Uygulaması’nın şehit annelerinin Tanrı Algısı ve yas düzeyi üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Araştırmaya n=7 şehit annesi katılmıştır. 6 oturumlu, ön test son test uygulamalı deneysel bir araştırma deseni tasarlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, sevgi yönelimli Tanrı Algısı ve Yas’ın düşünsel alt boyutunda anlamlı bir farklılık görülmüştür. Uygulama öncesi ve sonrası toplam Tanrı Algısı’nda yükselme gerçekleşirken, korku yönelimli Tanrı Algısı’nda da düşme görülmüştür. Fakat anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Yas ölçeğinde uygulama öncesi ve sonrasında hem toplam Yas puanı hem de yasın fiziksel, duygusal, davranışsal boyutlarında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Ayrıca yapılandırılmış manevi bakım uygulamasının Yas ölçeği ve Tanrı Algısı ölçeğinin alt boyutlarında etkili olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Din Psikolojisi, Manevi Bakım, Şehît Anneleri, El Sanatı, Türk Tasavvuf Müziği, deneysel desen

STRUCTURED SPIRITUAL CARE WITH TURKISH ṢŪFĪ MUSIC AND HANDICRAFT: THE CASE OF KIRIKKALE MARTYRS MOTHERS

People with family member becomes a martyr, tries to understand this unexpected incident. With intimation of shahadah, a new period starts in life of the family. Whilst the family is asking “why it happened to my child/spouse/father/brother?” to themselves, also they try to cope with the incident in the guidance of their pre-knowledge about spiritual dimension of martyrdom. Perception of God in this process also plays an important role for mourning process. It is envisaged that a structured practice will be important to meet the spiritual and psycho-social needs of the mothers of martyrs who had a close relationship with their child’s from the birth. The aim of this study is to investigate the effect of Structured Spiritual Care Application with Turkish Ṣūfī Music and Handicrafts on the level of perception of God and grief in the martyr mothers. In this study the number of martyr mothers participated is n=7. An experimental research was designed with 6 sessions, pre-test, post-test. According to the results, there was a significant difference in the love-oriented perception of God and cognitive sub-dimension of mourning. While there was an increase in the perception of God before and after the practice, there was also a decrease in the perception of fear-oriented God. However, no significant difference was observed. There was no significant difference between the total mourning score and the physical, emotional, and behavioral dimensions of mourning before and after the application. The scale of grief and God perception are effective in the sub-dimensions of the scale.

Keywords:

spiritual care, mothers of martyrs, handicraft, Turkish Ṣūfī Music, experimental design,

PDF

___

Ademhan Tunaç, Çiğdem. Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Şehit Eşlerinin Yaşam Deneyimleri. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2018.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. “Tarihçe”. Erişim Tarihi: 7 Kasım 2018. https://sehityakinlari.aile.gov.tr/tarihce.

Artut, Kazım. Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayınları, 2009.

Atar, Fahrettin."Şehîd". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 428-431. Ankara: TDV Yayınları, 2010.

Başaran Tanrıöver, Gülşah. “Müzikle Tedavi Yöntemleri”. e-Journal of New World Sciences Academy 5/3 (July 2010): 150-157.

Balcı Çelik, Seher. “Yas Ölçeği: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 3/25 (2006): 105-114.

Belen, Fatıma Zeynep. “Olağanüstü Hâllerde Vaaz”. Vaaz ve Vaizlik Sempozyumu (17-18 Aralık 2011). 1: 465-484, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.

Belen, Fatıma Zeynep “Manevi Danışmanlıkta Bibliyoterapi Uygulama Örneği: Bibliyoterapinin Algılanan Stres ve Dini Başa Çıkma Üzerindeki Etkisi”. Toplum Bilimleri Dergisi 10/19 (Ocak-Haziran 2016): 9-42.

Bilgin, Nuran. Folklorik Yapma Bebekçilik. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları, 1990.

Diyanet İşleri Başkanlığı. “Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü”. Erişim Tarihi: 01 Ocak 2019.

http://www2.diyanet.gov.tr/DinHizmetleriGenelMudurlugu/Sayfalar/DHGM.aspx.

Duran, Songül – Ünsal, Gül. “Çankırı İlindeki Şehit Aileleri ve Malul Gazilerin Psikolojik Dayanıklılık ve Depresif Durumlarının Belirlenmesi”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 5/2 (Nisan 2014): 158-163.Erer, Sezer - Atıcı, Elif. "Selçuklu ve Osmanlılarda Müzikle Tedavi Yapılan Hastaneler". Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 36 / 1 (Mart 2010): 29-32.

Gedik, Esra. “Türkiye’de Şehit Annelerinin Savaş ve Çözüm Algıları”. Fe Dergi 1/2 (2009): 29-43. http://cins.ankara.edu.tr/sehit.html.

Gençel, Özge. “Müzikle Tedavi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 14/2 (Ekim 2006): 697-706.

Güler, Özlem. “Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLVIII/1 (2007): 123-133.

Gürkan, Salime Leyla. "Şehîd". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 431-433. Ankara: TDV Yayınları, 2010.

Hürriyet. “Kırıkkale Haberleri: Şehit Uzman Çavuş Mehmet Türken'i ikizleri uğurladı”. Erişim: 08 Ocak 2019. www.hurriyet.com.tr/sehit-uzman-cavus-mehmet-turkeni-ikizleri-ugur-40845104.

Kalender, Ruhi. "Ruh Hastalıkları Tedavisinde Musiki". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 / 1 (Nisan 1990): 271-281.

Kara, Elif. "Yas Süreci ve Dini Danışmanlık". Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / (Nisan 2016): 251-270. http://dx.doi.org/10.21054/deuifd.284624.

Kaya, Ayşe. “Üniversite Öğrencilerinde Dinî İçerikli Müzik Terapinin Kaygı, Duygu Durumu Ve Algılanan Stres Üzerindeki Etkisi”. Uluslararası Din & Felsefe Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2018): 52-72.

Kırıkkaleli Şehitler, Kırıkkale: Kale Medya Grup, 2018.

Kırıkkale Valiliği. “Şehit J.Uzm.Çvş Yahya Şen Son Yolculuğuna Uğurlandı”. Erişim: 08 Ocak 2019. http://www.kirikkale.gov.tr/sehit-juzmcvs-yahya-sen-son-yolculuguna-ugurlandi.

Kübler-Ross, Elisabets. Ölüm ve Ölmek Üzerine. Trc. Ekin Uşşaklı. Ankara: A.P.R.I.L Yayıncılık, 2010.

Malkinson, Ruth. Bilişsel Yas Terapisi Bir Yakınını Yitirdikten Sonra Yaşamın Anlamını Yeniden Yapılandırma. Trc. Semra Kunt Akbaş. Ankara: HYB Basım Yayın, 2009.

Milliyet. “Şehit Emre Güngör Son Yolcuğuna Uğurlandı”. Erişim: 08 Ocak 2019. http://www.milliyet.com.tr/sehit-emre-gungor-son-yolcuguna-ugurlandi-kirikkale-yerelhaber-3084946/.

Nurdoğan, Ali Kemal. Şehit Yakınları ve Gazilere Sağlanan Desteklerin Sosyal Dışlanma Algısı ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2018.

Özçelik, Muhittin. Duygusal Zekâ Becerileri Eğitimi Programının Şehit Ailelerinin Depresyon ve Anksiyete Düzeylerine Etkisi. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2007.

Özdoğan, Öznur. İsimsiz Hayatlar Manevi ve Psikolojik Yaklaşımla Arınma ve Öze Dönüş. Ankara: Özdenöze Yayınları, 2010a.

Özdoğan, Öznur. Aşkın Yanımız Maneviyat. Ankara: Özdenöze Yayınları, 2010b.

Öztürk, Levent - Özbek, Hanefi. “Özbek Küllerinden Doğan Bir Tıbbi Uygulama: Müzik Terapi”. Sağlık Hizmetleri ve Eğitimi Dergisi 2/1 (Mart 2018): 1-8. http://dx.doi.org/10.26567/JOHSE.2018142106.

Sakin, Neval.” Türkiye’de Geleneksel Kıyafetlerin Yaşatılmasında “Folklorik Yapma Bebekler”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 11/18 (Fall 2016): 177-202. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9814.

Sarı, Ethem. Şehit Ailelerinin Yas, Duygulanım Şiddeti Sosyal Bozulma Ve Ptsb Düzeyleri ile Sosyo- Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkininin İncelenmesi: Tarsus Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi, 2018.

Sezer, Fahri. “The Psychological İmpact of Ney Music”. The Arts in Psychotherapy 39/5 (November 2012): 423-427. https://doi.org/10.1016/j.aip.2012.07.003.Şehit Aileleri Federasyonu. “Hakkımızda”. Erişim Tarihi: 21 Aralık 2018. www.sehitler.org.tr/hakkimizda.html.

Yılmaz, Sema. "Çocuklarda Ölüm Kaygısı’nın Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi". Bilimname 2013/2 (Ağustos 2014): 169-189.

Yılmaz, Sema. "8-13 Yaş Çocuklarının Bilişsel Gelişiminde Ölüm Kavramı". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 / 1 (Haziran 2012): 9-42.