Arapça ve Türkçedeki Anlatım Bozukluklarının Ortak Noktaları

Yakın ilişkilere sahip toplumların dillerinin karşılıklı etkileşime maruz kaldığı hususu kabul gören bir gerçektir. Dilbilimciler genel olarak bu etkileşimi kelime alışverişleri ve türetimi gibi açılardan ele almıştır. Çalışmamızda, sınırdaş ve dindaş olmanın yanı sıra asırlarca birlikte yaşamış ve yaşamaya devam eden Arapların ve Türklerin dilleri, anlatım bozuklukları açısından karşılaştırılacaktır. Zira ortak sözcükler gibi ortak hatalar da etkileşimin bir ispatıdır. Böylece genelde dilin temel mantığından ve kullanılan ortak kelimelerden hareketle yapılan karşılaştırmaya farklı bir açıdan yaklaşılmış olacaktır. Bu da dil öğrenimi açısından olumlu etkisi olan ‘diller arasında karşılaştırma’ yapabilme imkânı verecektir. Çalışmada iki ana amaca yoğunlaşılmıştır. Birincisi her iki dilde bulunan dil hatalarının ortak paydalarını bulup etkileşimin olumsuz yönünü ortaya koymak, ikincisi ise yapılan bazı hataları açığa çıkararak dillerin korunmasına katkı sunmaktır. Ana hatlarıyla dilin ele alındığı girişten sonra konu, anlatım bozuklukları ve imla hataları olmak üzere iki ana başlığa bölünmüş, anlatım bozuklukları da kendi içerisinde tali başlıklara sahip olan yapısal ve anlamsal bozukluklar olmak üzere iki temel başlıkta ele alınmıştır. Son olarak da her iki dildeki imla/yazım hataları örnekler ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Dil, Arap dili, Türk dili, Lahn, Anlatım bozukluğu, Galat

COMMON POINTS OF AMBIGUITIES IN ARABIC AND TURKISH

It is accepted that the languages of societies with close relationships are subject to reciprocal interaction. The interaction between these societies was studied in terms of word exchange and derivation by the linguists. In this study, the languages of Arabs and Turks who are neighbour countries with the same religion will be compared in terms of ambiguity. Common mistakes, like common words, are evidence of interaction. Thus, the comparison between the basic logic of language and common words will be investigated from a different point of view. This will allow the scholars to make a comparison between the two languages, which is expected to make positive impacts on language learning. This study is going to focus on two main objectives. The first is to find the common ground of the language errors in both languages and to reveal the negative side of the interaction, and the second is to reveal some mistakes and contribute to the preservation of the language. Following the introduction section that presents the language basically, the subject was divided into two main topics: narration ambiguities and misspellings. Accordingly narrative ambiguities were examined under two main titles: structural and narrative. Finally, spelling errors existing in both languages were examined in the light of examples.

Keywords:

Language, Lahn, Incoherency, Galat, Arabic Language, Turkish Language,

PDF

___

ʻAbduttevvâb, Ramazân. Lahnu’l-‘âmme ve’t-tatavvuru’l-lugavî. Kahire: Mektebetu zehrâ eş-şark, 2000.

Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil. Ankara: TDK Yayınları, 2009.

Aksoy, Ömer Asım. Ana Yazım Klavuzu. Epsilon Yayıncılık, İstanbul: 2012.

el-Âmidî, Seyfuddîn Ebu’l-Hasen ʻAlî b. Muhammed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2008.

Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2009.

el-Berde‘î, Sa‘dullâh. Hadâiku᾽d-dekâik ʻalâ Metni᾽l-Enmûzec. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi Yayınları, ts.

Ch. Pellat. “Lahn al-ʻâmma”. Leıden: The Encyclopaedia of İslam, 1982.

el-Curcânî, Ebu’l-Hasen ʻAlî b. Muhammed b. ʻAlî es-Seyyid eş-Şerîf, et-Ta‘rîfât. thk., Muhammed ʻAbdurrahman el-Mar‘aşlî, Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2003.

ed-Darîrî, Ebu’l-Hasen ‘Alî b. İsmâʻîl b. Sîde, el-Muhassas, Dâru ihyâi’t-turâsi’l-‘Arabî, Beyrut 1996.

Durmuş, İsmail, “Sâd” İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, DİA, 2008, 35: 370-372.

Durmuş, İsmail, “Sîn”. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, DİA, 2008, 37: 220-221.

Eker, Süer. Çağdaş Türk Dili. 5. Baskı, Ankara: Grafiker yayınları, 2009.

Georgine Ayoub. “Lahn”. Encyclopedia of Arabic Language And Linguistics.

el-Hafâcî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. ʻUmer, Durretu’l-gavvâs şerhuhâ ve hevâşîhâ. (thk.), ʻAbdulhafîz Farağli, ʻAlî el-Karanî, Beyrut: Dâruʼl-cîl, 1996.

el-Harîrî, Ebû Muhammed el-Kâsım b. ʻAlî b. Muhammed b. ‘Usmân el-Basrî. Durretu’l-gavvâs fî evhâmi’l-havâs, thk., Beşşâr Bekkûr, Dımaşk: Dâru’s-sekâfeti ve’t-turâs, 2002.

Herodotos. Herodot Tarihi. Çev., Perihan Kuturman, İstanbul: Hürriyet Yayınları, 1973.

Http://www.dilbilgisi.net/konular/anlatim-bozukluklari, Erişim tarihi: 30.11.2016.

Http://www.tdk.gov.tr/index.php?Option=com_content&view=article&id=221:Ayri-Yazilan-Birlesik-Kelimeler&catid=50:yazm-kurallar&Itemid=132, erişim tarihi, 10.08.2019.

Http://www.tdk.gov.tr/index.php?Option=com_content&view=article&id=184:Bitisik-Yazilan-Birlesik-Kelimeler&catid=50:yazm-kurallar&Itemid=132. Erişim tarihi, 10.08.2019.

İbn Cinnî, Ebu’l-Feth ‘Usmân. el-Hasâ’is. Thk., Muhammed ‘Alî Neccâr, Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-‘Arabî, ts.

İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn, Ahmed b. Zekeriyyâ. Mu‘cemu mekâyisi’l-luga. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1998.

İbn Fâris, Ebuʼl-Huseyn Ahmed b. Zekeriyyâ. es-Sâhibî fî fikhi’l-luga ve suneni’l-ʻArab fî kelâmihâ. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ʻilmiyye, 1997.

İbn Haldûn, Abdurrahmân b. Muhammed. Mukaddimetu İbn Haldûn. thk. ʻAbdullâh Muhammed ed-Dervîş, Dımaşk: Dâru yaʻrub, 2004.

İbn Hazm, Ebû Muhammed. el-İhkâm fî usuli’l-ahkâm. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ʻilmiyye, 1980.

İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâluddîn ʻAbdullâh b. Yûsuf b. Ahmed b. ʻAbdillâh el-Ensârî el-Mısrî. Şerhu Şuzûri’z-zeheb. Thk., Hannâ el-Fâhûrî, Beyrut: Dâru’l-cîl, 1988.

İbnuʼl-Cevzî, Ebuʼl-Ferec Cemâluddîn ʻAbdurrahmân b. ʻAlî b. Muhammed el-Bağdâdî. Takvîmu’l-lisân. thk., ʻAbdulazîz Matar, Kahire: Dâru’l-meʻârif, 1966.

İbnuʼl-Hâcib, Ebû ‘Amr Cemâluddîn ʻUsmân b. ʻUmer b. Ebî Bekr. Muhtasaru muntehe’s-su’l ve’l-emel fî ʻilmeyi’l-usûli ve’l-cedel. Thk., Nezîr Hamâdû Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2006.

İbnuʼt-Temîn, Muhammed ʻAbdullâh. el-Lahnuʼl-lugavî ve âsâruhu fi’l-fıkhi ve’l-luga. Dubâi: Dâiretu’ş-şuûni’l-İslâmiyye, 2012.

İmîl Bedîʻ, Yaʻkûb. Muʻcemuʼl-hatai veʼs-savâb. Beyrut: Dâruʼl-ʻilm liʼl-melâyîn, 1986.

Kandemir, M. Yaşar. “Lahn”, (Hadis). Türkiye Diyanet vakfı İslam Ansiklopedi, İstanbul: DİA, 2003.

Karadavut, Ahmet, ‘‘Arap Dilinde Lahn’in Doğuşu’’. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 7, yıl 1997.

Kavcar, Cahit- Oğuzkan, A. Ferhan- Aksoy Özlem. Yazılı ve Sözlü Anlatım. Anı yayıncılık Ankara, 2015.

Kees, Versteegh, The Arabic Language, Edinburgh Üniversitesi, İngiltere 2014.

el-Kinnevcî, Muhammed Sıddîk Hasenhân. Ebcedu’l-ʻulûm. Thk., Ahmed Şemsuddîn, Beyrut: Dâruʼl-kutubiʼl-ʻilmiyye, 1999.

el-Kinnevcî, Muhammed Sıddîk Hasenhân. el-Bulga fî usûliʼl-luga. thk., Nezîr Muhammed Mektebî, Beyrut: Dârul-beşâiriʼl-İslâmiyye, 1988.

Kula, Onur Bilge, Dil Felsefesi ve Edebiyat. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. Küçükkalay, Hüseyin. Kur’ân Dili Arapça. Konya: Denizkuşları Matbaası, 1969.

Muhammed Hamidullah. Kurʼân-ı Kerîm Tarihi. Çev., Abdülaziz Hatip- Mahmut Kanık, İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.

Özden, Ragıp Hulusi. Dil Türeyişi Teorilerine Toplu Bir Bakış. y.y., ts.

er-Radî, Necmuddîn Muhammed b. Hasen el-Esterâbâdî. Şerhu Şâfiyeti İbn Hâcib. thk., Muhammed Nûr, Beyrut: Dâruʼl-kutubiʼl-ʻilmiyye, 1975.

Sıddık Akbayır. Dil ve Diksiyon: Yazılı ve Sözlü Anlatım Bozuklukları. Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama, 2003.

Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. ʻUsmân b. Kanber. el-Kitâb. thk., ʻAbdusselâm Muhammed Hârûn, Kahire: Mektebetu’l-hâncî, 1988.

es-Suyûtî, Celâluddîn ʻAbdurrahman. el-İktirâh fî ʻilmi usuli’n-nahv, Kahire: Dâru’l-maʻrifeti’l-câmiʻiyye, 2006.

es-Suyûtî, Celâluddîn ʻAbdurrahman. el-Muzhir fî ʻulûmi’l-luga ve envâʻihâ. thk., eş-Şirbînî Şerîde, Kahire: Daru’l-hadis, 2010.

et-Tehânevî, Muhammed ‘Alî b. ‘Alî. Keşşâfu istilâhâti’l-funûn. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ʻilmiyye, 1998.

ez-Zebîdî, Muhammed Murtedâ b. Muhammed el-Huseynî. Tâcu’l-‘arûs min cevâhiri’l-Kâmûs. thk., ʻAbdulmunʻim Halîl İbrâhîm Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ʻilmiyye, 2012.

ez-Zemahşerî, Ebuʼl-Kâsım Cârullah Mahmûd b. ʻUmer b. Muhammed. Esâsuʼl-belâga, Beyrut: Dâru sadır, 1979.