İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki “124 T” (Kat. Mendel Nr. 1390) no’lu Mermer Heykel İmparator Marcus Aurelius mu?

Bir heykel nasıl okunmalıdır? İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde, Antoninler Dönemi’ne ait gerçek ölçü­de mermer bir erkek heykeli bulunmaktadır (inv. "124 T"; Cat. Mendel no. 1390). Bu heykel için “Tropaion yanında duran İmparator Marcus Aurelius” ismi yanlış kullanılmaktadır. Bu makalenin amacı bu heykelin doğru bir şekilde nasıl okunması gerektiğini, kimi tasvir ettiğini ve kullanım kökenindeki bağlamı açıklamaktır.

No marble statue of Emperor Marcus Aurelius, about the Sculpture “124 T” (Kat. Mendel Nr. 1390) in the Istanbul Archaeological Museum

How to "read" a statue? The Archaeological Museum in Istanbul houses a life-size, male marble statue from the Antonine period (inv. "124 T"; Cat. Mendel no. 1390), for which the name "Emperor Marcus Aurelius next to a tropaion" has been mistakenly used. The aim of this article is to explain how the statue should be "read" correctly, whom it really represents and the context of use from which it originates.

___

  • C. Berns, Untersuchungen zu den Grabbauten der frühen Kaiserzeit in Kleinasien (Asia Minor Studien Bd. 51), Bonn 2003.
  • D. Boschung, The Portraits: A Short Introduction, in: M. van Acke¬ren (ed.), A Companion to Marcus Aurelius, Chichester [u.a.] 2012, 294-304.
  • C. Bruns-Özgan – R. Özgan, Eine bronzene Bildnisstatue aus Kilikien, Antike Plastik 23, 1994, 81-89. M. Cadario, Reception and transformation of the Greek repertory in Roman late Republican portraits: the role of the fringed cloak in the military image, in: R. von den Hoff – F. Queyrel – É. Perrin-Saminadayar (eds.), Eikones. Portraits en contexte: recherches nouvelles sur les portraits grecs du Ve au Ier s. av. J.- C., Venosa 2016, 295-315.
  • F. Coarelli, Rom. Ein archäologischer Führer4, Freiburg-Basel-Wien 1989.
  • S. Cormack, The space of death in Roman Asia Minor, Wien 2004.
  • M. Cremer, Hellenistisch-römische Grabstelen im nordwestlichen Kleinasien II. Bithynien, Asia Minor Studien 4/2, Bonn 1992.
  • G. Despinis – Th. Stefanidu Tiveriu – E. Voutiras, Katalogos glypton Archaiologikou Mouseiou Thessalonikes I, Thessaloniki 1997.
  • J. Fabricius, Die hellenistischen Totenmahlreliefs: Grabrepräsentation und Wertvorstellungen in ostgriechischen Städten. Grabrepräsentation und Wertvorstellungen in ostgriechischen Städten (Studien zur antiken Stadt Bd. 3), München 1999.
  • J. Fejfer, Roman Portraits in Context, Image & Context vol. 2, Berlin [et al.] 2008.
  • K. Fittschen – P. Zanker, Katalog der römischen Porträts in den Capitolinischen Museen und den anderen kommunalen Sammlungen der Stadt Rom. 1, Kaiser- und Prinzenbildnisse, Mainz am Rhein [et al.] 1985.
  • E. Gibson, The Rahmi Koç Collection. Inscriptions. Part I, Grave Monuments from the Plain of Altintaş, ZPE 28, 1978, 1-34 Taf. 1-6.
  • J. Griesbach, Zwischen Zentrum und Zuhause: Zum Verhältnis von Öffentlichkeit und Privatsphäre anhand von ‚Ehrenstatuen‘, in: J. Griesbach (Hrsg.), Polis und Porträt, Standbilder als Medien der öffentlichen Repräsentation im hellenistischen Osten (Studien zur antiken Stadt Bd. 13), Wiesbaden 2014, 99-116.
  • R. von den Hoff, Ornamenta γυμνασιώδη? Delos und Pergamon als Beispielfälle der Skulpturenausstattung hellenistischer Gymnasien, in: D. Kah – P. Scholz (Hrsg.), Das hellenistische Gymnasium, Berlin 2004, 373-405.
  • M. R. Hofter – W. D. Heilmeyer (Hrsg.), Kaiser Augustus und die verlorene Republik: eine Ausstellung im Martin-Gropius-Bau, Berlin, 7. Juni - 14. August 1988, Mainz am Rhein 1988.
  • R. Hurschmann, Schuhe, in: H. Cancik (Hrsg.), Der neue Pauly. Enzyklopädie der Antike, vol. 11: Altertum. Sam-Tal, Stuttgart [u.a.] 2001, 254-257.
  • J. İnan, Antalya bölgesi Roma devri portreleri. Römische Porträts aus dem Gebiet von Antalya, Ankara 1965.
  • J. İnan – E. Alföldy-Rosenbaum (eds.), Roman and early Byzantine portrait sculpture in Asia Minor, London 1970.
  • P. Knötzele, Römische Schuhe: Luxus an den Füssen, Schriften des Limesmuseums Aalen, Bd. 59, Stuttgart 2007.
  • E. La Rocca (ed.), L'età dell'angoscia: da Commodo a Diocleziano; 180-305 d.C. Roma, Musei Capitolini, 28 gennaio - 4 ottobre 2015, Roma 2015.
  • A. Łajtar, A tombstone for the soldier Ares (Egypt, late Antonine period), The Journal of Juristic Papyrology 32, 2002, 45-48.
  • A. Lewerentz, Stehende männliche Gewandstatuen im Hellenismus, Ein Beitrag zur Stilgeschichte und Ikonologie hellenistischer Plastik, Hamburg 1993.
  • T. Lochman, Studien zu kaiserzeitlichen Grab- und Votivreliefs aus Phrygien, Basel 2003.
  • J. Ma, Honorific Portraits and Civic Identity in the Hellenistic World, Oxford 2013.
  • J. Masséglia, Phrygians in relief: trends in self-representation, in: P. J. Thoneman (ed.), Roman Phrygia. Culture and society, Greek cul¬ture in the Roman world, Cambridge 2013.
  • G. Mendel, Musées Impériaux Ottomans. Catalogue des sculptures grecques, romaines et byzantines, Bd. 3, Istanbul 1914.
  • R. Merkelbach – J. Stauber (Hrsg.), Steinepigramme aus dem grie-chischen Osten, Bd. 2: Die Nordküste Kleinasiens (Marmarameer und Pontos), München et. al. 2001.
  • S. G. Miller, The Tomb of Lyson and Kallikles: A painted Macedonian Tomb, Mainz 1993.
  • O. van Nijf, Civic mirrors: honorific inscriptions and the politics of prestige, in: A. B. Kuhn (Hrsg.), Social status and prestige in the Graeco-Roman world, Stuttgart 2015, 232-245.
  • A. Pangerl, Vier Jahrzehnte Porträts des Mark Aurel auf römischen Reichsmünzen, in: Honesta Missione: Festschrift für Barbara Pferdehirt (Monographien des Römisch-Germanischen Zentralmuseum Mainz Bd. 100), Mainz 2014.
  • M. Papini, cap. 11, Ritratti, in: M. Papini (ed.), Arte Romana, Milano 2016, 320-344.
  • Th. Pekáry, Das römische Kaiserbildnis in Staat, Kult und Gesellschaft, dargestellt anhand der schriftlichen Überlieferung, Berlin 1985.
  • E. Pfuhl – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs, Bd. 1, Mainz 1977.
  • E. Pfuhl – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs, Bd. 2, Mainz 1979.
  • M. Puddu, I ritratti delle stele funerarie di Smirne (II sec. a.C.): con¬sapevole strumento di autopropaganda, in: S. Angiolillo – M. Giuman (ed.), Imago. Studi di iconografia antica, Cagliari 2007, 221-262.
  • M. Puddu, Cittadini a confronto. I rilievi funerari con figure di po-litai nell’Asia Minore ellenistica e romana, Roma 2013.
  • B. Rabe, Tropaia, "tropē" und "skyla" - Entstehung, Funktion und Bedeutung des griechischen Tropaions, Tübinger Archäologische Forschungen Bd. 5, Rahden 2008.
  • F. Rebecchi, Le stele di età tetrarchica al museo di Aquileia, Docu-menti tardo-antichi per la storia della città, Aquileia Nostra 47, 1976, 65-142.
  • K. Rhomiopoulou, Tombeaux macédoniens: l’exemple des sépultu¬res à décor peint de Miéza, in: S. Descamps-Lequime (Hrsg.), Peinture et couleur dans le monde grec antique, Actes de colloque, Musée du Louvre, 10 et 27 mars 2004, Milan, Paris 2007, 15-25.
  • S. Schmidt, Hellenistische Grabreliefs. Typologische und chronologische Beobachtungen, Köln-Wien [et al.] 1991.
  • H. Seemann – K. Parlasca, Augenblicke: Mumienporträts und ägyptische Grabkunst aus römischer Zeit. Frankfurt am Main, Schirn Kunsthalle, 30. Januar bis 11. April 1999, München 1999. R. R. R. Smith, The marble reliefs from the Julio-Claudian Sebasteion, Aphrodisias Bd. 6, Darmstadt, [et al.] 2013.
  • R. R. R. Smith, Eikon chalke: le statue onorifiche bronzee in età ellenistica, in: J. Daehner – K. D. S. Lapatin, Potere e pathos. Bronzi del mondo ellenistico, Firenze, Palazzo Strozzi, 14 marzo - 21 giugno 2015; Los Angeles, J. Paul Getty Museum, 28 luglio - 1 novembre 2015, Firenze [et al.] 2015, 94-109.
  • K. Stemmer, Untersuchungen zur Typologie, Chronologie und Ikonographie der Panzerstatuen, Berlin 1978.
  • O. Stoll, "Quod miles vovit..." oder: Der doppelte Ares. Bemerkungen zur Grabstele eines Veteranen aus Alexandria, Archäologisches Korrespondenzblatt 35/1, 2005, 65-76.
  • M. Szewczyk, Portraits de notables à Éphèse et Pergame (IIe siècle av. J.-C. - III siècle ap. J.-C.): perception visuelle et rôle social, Histoire de l’art 70, 2013, 53-62.
  • H. J. Ubl, Waffen und Uniform des römischen Heeres der Prinzi-patsepoche nach den Grabreliefs Noricums und Pannoniens, Wien 2013.
  • M. Usman (Anabolu), Tokat Müzesi'ndeki Mermer Trophaion Tas¬viri, in: İ. Delemen (Hrsg.), Euergetes: Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı = Euergetes: Festschrift für Dr. Haluk Abbasoğlu zum 65. Geburtstag, Antalya 2008, 1201-1204.
  • C. C. Vermeule, Roman Imperial Art in Greece and Asia Minor, Cambridge, Mass. 1968.
  • S. Waebens, The representation of Roman Soldiers on Third-Cen-tury AD - Funerary monuments from Nikopolis (Egypt), Revue internationale d’histoire militaire 1, 2014, 63-77.
  • M. Wegner, Verzeichnis der Kaiserbildnisse von Antoninus Pius bis Commodus, Boreas 2, 1979, 87-181.
  • S. Wood, Portraiture, ch. 3.4, in: E. A. Friedland (ed.), The Oxford Handbook of Roman Sculpture, Oxford, 2015, 260-275.