Bursa Müzesi'nden Bazı Yeni Yazıtlar

Bu makalede Bursa Arkeoloji Müzesi'nin depo ve bahçesinde kaydedilen 2 adet yeni mil taşı ile 5 adet yeni mezar steli ele alınmaktadır. Müze yetkililerin verdiği bilgilerden, miltaşlarının Bursa çevresinden geldiği hemen hemen kesindir. Buna rağmen kesin buluntu yerlerinin bilinmiyor oluşu bu taşların hangi antik güzergah üzerinde konulmuş olduğunu belirlememizi imkansızlaştırmaktadır. İlk miltaşı Diocletianus-Maksimianus (İ.S. 293-305) dönemine aittir ve caput viae olarak gösterilen Prusa ad Olympum kentinden itibaren 5 millik bir mesafe vermektedir. İmparator Maksimianus'un adı, Constantinus tarafından damnatio memoriae'ya uğramasının sonucu olarak yazıt üzerinden kazınmıştır. Diğer mil taşı ise İmparator Philippus (İ.S. 244-249) devrindendir ve mesafe, diğer yazıta benzer şekilde 5 mil olarak gösterilmiştir. Makalede tanıtılan mezar taşlarından birisi Latince, bir diğeri Latince ve Yunanca çift dilli, diğerleri ise Yunancadır. İkisi (no. 4 ve 5 ) olasılıkla Geç Hellenistik Dönem'den, diğerleri ise Roma İmparatorluk Çağı'ndan olan mezar stelleri onomastik açıdan dikkate değer olup ayrıca iki adet yeni Thrak ismini de belgelemektedir. Yazıtların çevirileri ise şöyledir:1. “Hayırlı uğurlu olsun! Dindar, bahtiyar (ve) yenilmez Augustus İmparator Caesar Gaius Aurelius Valerius Diocletianus ve [[Dindar, bahtiyar (ve) yenilmez Augustus İmparator Caesar Marcus Aurelius Valerius Maximianus]] ve pek asil Caesar'lar Flavius Valerius Constantius ve Galerius Valerius Maximianus'a! Prusa'dan 5 mil(ia passuum).”2. “Hayırlı uğurlu olsun! İmparator Caesar Marcus Iulius Philippus, dindar, bahtiyar Augustus ve Marcia Otacilia Severa Augusta. 5 (milia passuum)”.3. “Hesperos oğlu Hesperos â€¦ oğlu ? Cocceianus'un beslemesi ve kahyası olan ve 50 sene düzgün bir şekilde yaşayan babasının anısına (bu steli diktirdi)”.4. “Taroulas oğlu Teres, Teres oğlu Dezizyris, Teres oğlu Isbizelmis'in. Elveda!”5. “Erkek ve kadın beslemeleri ve azatlıları, hamileri Medeios oğlu Meidias'ı altın bir çelenk ile onurlandırdılar.”6. “Vaicia, kendisi, biricik oğlu Iucundus ve kocası Vaiia? için anıları vesilesiyle (bu steli diktirdi)”. 7. “Titus'un azatlısı, Titus Anicius Eros. Elveda!”

Anahtar Kelimeler:

Miltaşı, Prusa ad Olympum, mezar stelleri, Yunanca ve Latince yazıtlar, onomastik, oikonomos, threptos.

Some New Inscriptions from the Museum of Bursa

In this contribution are presented two new milestones and five grave steleai recorded during our epigraphic research in the depot and the garden of Bursa Archaeology Museum. It is difficult to establish where these milestones were erected, as the museum authorities are unable to provide precise information concerning their provenances. One of the milestones belongs to the reign of Diocletian-Maximian (293-305 A.D.) and gives a distance of 5 miles. The name of the Emperor Maximian was erased from the inscription following the damnatio memoriae after his death. The latter milestone dates from the reign of Philip the Arab (244-249 A.D.) and records the same distance of miles. Of the 5 funerary stones introduced, one is in Latin and one is bilingual, while the others carry Greek inscriptions. Two of the stelai (Nos. 4–5) date to the Late Hellenistic – Early Roman period while the other three (Nos. 3, 6–7) date from the Roman Imperial Age and are noteworthy from the onomastic point of view as they document two new Thracian personal names corresponding to the demographic structure of the region where the stelai were found.

Keywords:

Milestones, Prusa ad Olympum, funerary stelai, Greek and Latin inscriptions, onomastic, oikonomos, threptos,

PDF

___

M. Adak – N. E. Akyürek Şahin, Katalog der Inschriften im Museum von Adapazarı, Gephyra 2, 2005, 133-172.
N. E. Akyürek Şahin – F. Onur, Neue Grabinschriften im Museum von Bursa, Gephyra 7, 2010, 23-39.
N. E. Akyürek Şahin, Ein Epigramm aus Nikaia: Klage einer Mutter über den frühen Tod ihrer Kinder, in: E. Winter (ed.), Vom Euphrat bis zum Bosporus. Kleinasien in der Antike. Festschrift für Elmar Schwertheim zum 65. Geburtstag (Asia Minor Studien 65), Bonn 2008, 10-12.
N. E. Akyürek Şahin, Zwei neue Inschriften für Hosios kai Dikaos, Olba 18, 2010, 267-280.
N. E. Akyürek Şahin, Bursa Müzesi'nde Klasik Dönem'e Ait Bir Epigram, in: Ç. Akşit et al. (ed.), In memoriam Filiz Öktem, Ankara 2014, 279-283.
Cl. Brixhe, Essai sur le grec anatolien au début de notre Ã¨re, Nancy 1984.
N. Çokbankir, Modrena ve Nikaia Teritoryumundan Yeni Yazıtlar, Olba 18, 2010, 323-345.
Th. Corsten, Neue Grabstelen mit Totenmahlreliefs aus der Gegend von Prusa ad Olympum, EA 16, 1990, 91-108.
Th. Corsten, The Role and Status of the Indigenous Population in Bithynia, in: T. Bekker-Nielsen (ed.), Rome and the Black Sea Region. Domination, Romanisation, Resistance, Aarhus 2006, 85-93.
M. Cremer, Hellenistisch-römische Grabstelen im nordwestlichen Kleinasien 2. Bithynien (Asia Minor Studien 4.2), Bonn 1992.
D. Dana, Onomasticon Thracicum (OnomThrac). Répertoire des noms indigÃ¨nes de Thrace, Macédoine Orientale, Mésies, Dacie et Bithynie, Athens, Athens 2014 (MELETHMATA 70).
D. Detschew, Die Thrakische Sprachreste, Vienna 1957 (Schriften der Balkankommission XIV).
H. L. Fernoux, Notables et élites des cités de Bithynia aux époques hellénistique et romaine (IIIe siÃ¨cle av. J.-C.-III e siÃ¨cle ap. J. C.), Lyon 2004.
D. H. French, Roman Roads and Milestones of Asia Minor. Fasc. 2.1: An Interim Catalogue of Milestones (British Institute of Archaeology at Ankara Monograph no.9), Oxford 1988.
D. H. French, Roman Roads & Milestones of Asia Minor. Vol. 3 Milestones, Fasc. 3.4 Pontus et Bithynia (British Institute at Ankara, Electronic Monographs 4), Ankara 2013.
I. Kajanto, The Latin Cognomina, Helsinki 1965.
P. Landvogt, Epigraphische Untersuchungen über den Oikonomos. Ein Beitrag zum hellenistischen Beamtenwesen, Strasbourg 1908.
Chr. Marek, Stadt, Ã„ra und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord Galatia, Tübingen 1993.
Chr. Marek, Pontus et Bithynia. Die römischen Provinzen im Norden Kleinasien, Mainz am Rhein 2003.
Chr. Marek, Geschichte Kleinasiens in der Antike, Münich 2010.
B. H. McLean, An Introduction to Greek Epigraphy of the Hellenistic and Roman Periods: From Alexander the Great to the Reign of Constantine (323 B.C. – A.D. 337), Ann Arbor 2002.
P. Özlem-Aytaçlar, An Onomastic Survey of the Indigenous Population of North-western Asia Minor, in: R. W. V. Catling – F. Marchand (edd.), Onomatologos. Studies in Greek Personal names presented to Elaine Matthews, Oxford 2010, 506-529.
P. Özlem-Aytaçlar, Kuzeybatı Küçük Asya'nın Yerel Halklarının Onomastiği Üzerine Bir Araştırma, şurada: N. Eda Akyürek-Şahin – B. Takmer – F. Onur (edd.), Eskiçağ Yazıları 1, Antalya 2012, 63-113 (Akron. Eskiçağ Araştırmaları 1).
H. S. Öztürk – S. K. Aslan, Nikaia'dan Yeni Yazıtlar II, Gephyra 9, 2012, 101-110.
B. Öztürk – İ. F. Sönmez, New Inscriptions from Karadeniz Ereğli Museum II, Arkeoloji Sanat 137, 2011, 155-166.
E. Pfuhl – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs II, Mainz 1979.
M. Ricl, Legal and Social Status of Î¸ÏÎµÏ€Ï„Î¿Î¯ and Related Categories in the Greek World: The Case of Phrygia in the Roman Period, in: ÎÎµÎ¿ÎµÎ»Î»Î·Î½Î¹ÎºÎ® ÎºÎ»Î·ÏÎ¿Î½Î¿Î¼Î¯Î± ÏƒÏ„Î¿Î°Ï‚ Î£ÎÏÎ²Î¿Ï…Ï‚ Î‘Í´ (Neohelensko nasledje kod Srba I), Belgrade 2005, 145-166.
M. Ricl, Legal and Social Status of Î¸ÏÎµÏ€Ï„Î¿Î¯ and Related Categories in the Greek World: The Case of Lydia in the Roman Period, in: Recueil de travaux de la Faculté de philosophie série A: Les sciences historiques vol. XX: Sobria Ebrietas: Mélanges offerts Ã Miron FlaÅar, Belgrade 2006, 293-321.
M. Ricl, Legal and social status of threptoi and related categories in narrative and documentary sources, in: H. Cotton – R. Hoyland – D. Wasserstein (edd.), From Hellenism To Islam: Cultural and Linguistic Change in the Roman Near East, Cambridge 2009, 93-114.
S. Şahin – M. A. Işın – M. K. Can, Acht Meilensteine aus Libyssa, Epigraphica Anatolica 1, 1983, 41-55.
H. Uzunoğlu, Bursa Müzesi'nden Ölü Ziyafeti Sahneli Yeni Mezar Stelleri, Olba 23, 2015 (in print).
K. D. White, Agricultural Implements of the Roman World, Cambridge 1967.
E. Ziebarth, Oikonomos, in: RE 17.2, col. 2118-2119.