Yeşil Pazarlama Faaliyetleri Çerçevesinde Çevreci Bilinç Düzeyinin Çevreci Davranış Üzerine Etkisi: Düzce İli Örneği

Bu araştırmanın temel amacı yeşil pazarlama faaliyetleri çerçevesinde insanların çevreci bilinç düzeyinin çevreci davranış üzerine etkisini ölçmektir. Ayrıca, demografik özelliklere göre çevreci bilinç düzeyi ve çevreci davranışların farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Araştırmanın evrenini Düzce ili oluşturmaktadır. Araştırma amacına uygun olarak 275 kişiden anket tekniği ile veri toplanmıştır. Çevreci bilinç düzeyi ile ilgili beş faktör ortaya çıkmıştır. Bunlar; çevreyi korumaya karşı duyarlılık bilinci, olumsuz tüketim alışkanlıklarına karşı duyarlılık bilinci, çevreyi korumak için fedakârlık bilinci, dünyadaki çevreci politikalara karşı bilinç ve çevreci bir çabanın gereksizliği bilincidir. Çevreci davranış ile ilgili üç faktör ortaya çıkmıştır. Bunlar; çevreyi korumak için yapılan fedakârlıklar, geri dönüşüme uygun ürünlerin tercih edilmesi ve israftan kaçınmadır. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplar değerlendirildiğinde çevreci bilinç düzeyinin çevreci davranışı etkilediği görülmüştür. Katılımcıların demografik özelliklerine bağlı olarak çevreci bilinç düzeyi ve çevreci davranışın farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yeşil Pazarlama, Çevreci Bilinç, Çevreci davranış

The Effect of Environmentalist Consciousness Level on Environmentalist Behavior Within The Framework of Green Marketing Activities: The Case of Duzce Province

The main purpose of this research is to measure the effect of people's environmentalist consciousness level on environmentalist behavior within the framework of green marketing activities. It is also aimed to determine whether environmentalist consciousness and environmentalist behaviors differ according to demographic characteristics. The population of the study is the province of Duzce. In accordance with the research purpose, data was collected by using survey from 275 people. There are five factors related to environmentalist consciousness. These are consciousness of sensitivity to environmental protection, consciousness of sensitivity against negative consumption habits, consciousness of sacrifice to protect the environment, consciousness against environmental policies in the world and consciousness of needlessness of environmentalist efforts. There are three factors related to environmentalist behavior. These are sacrifices made to protect the environment, preference of products suitable for recycling and avoidance from waste. When the answers of the participants were evaluated, it is shown that the environmentalist consciousness affects the environmentalist behavior. It is also appeared that environmentalist consciousness and environmentalist behavior differ depending on the demographic characteristics of the participants.

Keywords:

Green Marketing, Environmentalist Consciousness, Environmentalist Behavior,

PDF

___

Ajzen, I. & Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior. Englewood Cliffs, Nj: Prentice Hall.
Altunışık, R., Çoşkun R., Bayraktaroğlu S., Yıldırım E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı. 6. Basım. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Bamberg, S., & Möser, G. (2007). Twenty years after hines, hungerford, and tomera: a new meta-analysis of psychosocial determinants of proenvironmental behaviour. Journal of environmental psychology, 27(1), 14–25.
Bohlen, G., Schlegelmilch, B. B., & Diamantopoulos, A. (1993). Measuring ecological con-cern: a multi‐construct perspective. Journal of marketing management, 9(4), 415-430.
Burgess, J., Harrison, C. M., & Filius, P. (1998). Environmental communication and the cultural politics of environmental citizenship. Environment and planning A, 30(8), 1445-1460.
Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, 21. Baskı, Ankara: Pegem Yayınları.
Çabuk, B., ve Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının ince-lenmesi. Journal of Faculty of Educational Sciences, 36(1), 189-198.
Çabuk, S., Nakıboğlu, B. ve Keleş, C. (2008). Tüketicilerin yeşil (ürün) satın alma davranış-larının sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi, Sosyal Bilimler Enstitü-sü Dergisi, 17(1), 85-102.
Dawson, A. G. (1992). Ice age earth: late quaternary geology and climate. London and New York: Routledge. Aktaran: Erhan, S. B. (2012). Çevre duyarlılığı ekseninde iletişim boyutuyla yeşil pazarlama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İs-tanbul.
Dikmenli, Y. ve Konca, A. S. (2016). Tüketici çevre bilinci algı ölçeği geçerlik ve güvenir-lik çalışması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(6), 1273-1289.
Dursun, İ., Tümer K. E. ve Tuğer A. T. (2018). Çevreci tüketim davranışı: boyutları ve öl-çümü, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 42-66.
Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13.
Fuller, P. B. (1994). Assessing marketing in small and medium-sized enterprises, European Journal of Marketing, 28(12), 34-49.
Gerlach, L. P. (2001). The structure of social movements: environmental activism and its opponents. In J. Aqullia and D. Ronfeldt (Eds), Networks and Netwars: The Futu-re of Terror, Crime, And Militancy, 289-310. Santa Monica, CA: RAND Corpora-tion.
Hines, J.M., Hungerford, H.R. & Tomera, A.N. (1987). Analysis and synthesis of research on responsible pro-environmental behavior: a meta-analysis, The Journal of Envi-ronmental Education, 18(2), 1–8.
Hoody, L. (1995). The educationa efficacy of environmental education, 1-20. San Diego, Ca: The Pew Charitable Trusts And The Council of Chief State School Officers.
Hungerford, H. R., & Volk, T. L. (1990). Changing learner behavior through environmen-tal education. Journal of Environmental Education, 21(3), 8-21.
Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, 3. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Karaca, Ş. (2018). Yaşam tarzının sürdürülebilir tüketim davranışı üzerindeki etkisini belir-lemeye yönelik bir çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi,10(3), 403-425.
Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-97.
Kollmuss, A., & Agyeman, J. (2002). Mind the gap: why do people act environmentally and what are the barriers to pro-environmental behavior? Environmental Education Research, 8(3), 239-260.
Köse, Ö. E. ve Gül, Ş. (2014). Öğretmen adayları için çevre sorumluluğuna bağlı tüketim bilinci ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 13(26), 257-277.
Petts, J., Herd, A. and O'hEocha, M. (1998). Environmental responsiveness, individuals and organizational learning: SME experience, Journal of Environmental Planning and Management 41(6), 711-731.
Polonsky, M. J. ve Rosenberger, P. J. (2001). Reevaluating green marketing: a strategic approach, Business Horizons, 44(5), 21-30.
Redclıft, M. & Benton, T. (1994). Introduction. In M. Redclift & T. Benton (Eds), Social Theory And The Global Environment, London: Routledge.
Roberts, J. A. (1996). Green consumers in the 1990s: profile and implications for adverti-sing. Journal of Business Research, 36(3), 217-231.
Rokicka, E. (2002). Attitudes toward natural environment: a study of local community dwellers. International Journal Of Sociology, 32(3), 78-90.
Scannell, L. & Gifford, R. (2010). The relations between natural and civic place attachment and pro-environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 30(3), 289-297.
Schlegelmilch, B. B., Bohlen, G. M. & Diamantopoulos, A. (1996). The link between green purchasing decisions and measures of environmental consciousness. European Jo-urnal of Marketing, 30(5), 35-55.
Steg, L., and Vlek, C. (2009). Encouraging pro-environmental behaviour: an integrative re-view and research agenda. Journal of Environmental Psychology, 29(3), 309-317.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2016). Türkiye Çevre Sorunları ve Öncelikleri Değer-lendirme Raporu, Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlü-ğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı, Veri Değerlendirme Şube Müdürlüğü, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüklerince Hazırlanan İl Çevre Durum Ra-porlarının İl Çevre Sorunları ve Öncelikleri Araştırma Formları, Yayın No:32, Anka-ra. http://www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/cevre_sorun_2016.pdf
Tahiroğlu, M., Yıldırım, T. ve T. Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun gelişti-rilen çevre eğitimi etkinliğinin ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tu-tumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 30, 231-248. Akt. Dikmenli ve Konca, 2016;1277.
Türküm, A. S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. Ed. Can, G. için-de, Çağdaş yaşam çağdaş insan. 165-181 Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğ-retim Fakültesi Yayınları.
Yaraş, E., Akın, E. ve Şakacı, B. K. (2011). Tüketicilerin çevre bilinci düzeylerini belirle-meye yönelik bir araştırma, Öneri Dergisi, 9(35), 117-126.
Yıldız, E. ve Barut, A. (2016). Yeşil pazarlama karması, çevresel kaygı ve çevresel bilginin yeşil ürün satın alma davranışı üzerindeki etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 7(16), 158-170.
Yücel, M., Altunkasa, F., Güçray, S., Uslu, C., ve Say, N. P. (2006). Adana’da çevre du-yarlılığı düzeyinin ve geliştirme olanaklarının araştırılması. Mediterranean Agricultu-ral Sciences, 19(2), 217-228.
Yücel, M., ve Ekmekçiler, Ü. S. (2008). Çevre dostu ürün kavramına bütünsel yaklaşım; temiz üretim sistemi, eko-etiket, yeşil pazarlama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergi-si, 26(26), 320-333.